کولیک یا قولنج نوزاد چیست؟ دلایل بروز و روش‌های درمان آن

کولیک یا قولنج Infant Colic گریه زیاد و یا گریه مکرر، طولانی و شدید در یک نوزاد سالم است. شاید بگویید این کاری است که آنها به طور معمول انجام ‌می‌دهند اما اگر کودک حداقل سه روز در هفته بیش از سه ساعت در روز بی‌وقفه گریه کند، ممکن است کولیک داشته باشد. نوزاد کولیکی تسلی‌ناپذیر است و اغلب نمی‌توان کاری برای آرام کردن او انجام داد. اگر کودک کولیک دارد و شما به عنوان والدین او احساس ناراحتی ‌می‌کنید، مهم است که برای کمک به کودک کاری انجام دهید. با پینو بیبی همراه باشید تا بیشتر راجع به این بیماری و راهکارهای آن بدانید.

قولنج چیست؟

قولنج یا کولیک به این معنی است که کودک بدون هیچ دلیل واضحی بیش از حد گریه ‌می‌کند. پزشکان کولیک را به عنوان گریه شدید برای بیش از سه ساعت در روز، حداقل سه روز در هفته و برای بیش از سه هفته تعریف ‌می‌کنند. قولنج می‌تواند برای والدین ناامید کننده باشد زیرا ناراحتی کودک بدون دلیل ظاهری رخ می‌دهد و به نظر می‌رسد هیچ نوع تسلی باعث تسکین کودک نمی‌شود. اغلب، هیچ کاری نمی‌توان برای تسکین گریه کودک انجام داد. این اپیزودها  اغلب در ساعات بعد از ظهر و عصر رخ می‌دهد، زمانی که والدین اغلب خود خسته هستند.

اپیزودهای قولنج معمولاً زمانی که نوزاد حدود ۶ هفتگی است به اوج خود می‌رسد و پس از ۳ تا ۴ ماهگی به میزان قابل توجهی کاهش می‌یابد. در حالی که گریه بیش از حد با گذشت زمان برطرف می‌شود، مدیریت قولنج، استرس قابل توجهی را به مراقبت از کودک تازه متولد شده اضافه می‌کند.

همه نوزادان گریه ‌می‌کنند. این روشی است که آنها نیازهای خود را بیان ‌می‌کنند. اما یک نوزاد کولیکی به طور تسلی‌ناپذیری گریه می‌کند و بدون هیچ دلیل واضحی فریاد ‌می‌زند. در حالی که قولنج در نوزادان بی‌ضرر است و به سرعت از بین ‌می‌رود، این وضعیت ‌می‌تواند برای والدین خسته کننده باشد. مدیریت کولیک (دل درد) نوزاد تنها بر استرس و خستگی ناشی از والدین ‌می‌افزاید. والدین می‌توانند اقداماتی را انجام دهند که ممکن است شدت و طول دوره‌های قولنج را کاهش دهند. تسکین کودک و کاهش گریه او، استرس والدین را کاهش می‌دهد و اعتماد به نفس در ارتباط والدین و فرزندشان را تقویت می‌کند. محققان این بیماری را با افسردگی پس از زایمان و سندرم تکان کودک مرتبط دانسته‌اند. بنابراین، اگر کودک کولیک دارد، مهم است که در صورت نیاز به او کمک شود.

الگوی کولیک یا قولنج

برای این که کولیک را از سایر مشکلات نوزاد تشخیص دهید باید این الگوی سه گانه را فراموش نکنید «گریه بیش از ۳ ساعت در روز، بیش از ۳ روز در هفته و تکرار شرایط حداقل تا ۳ هفته متوالی». ما در پینو بیبی به این الگو ۳ تا سه می‌گوییم.

کولیک از چه زمانی شروع ‌می‌شود؟

قولنج معمولاً در چند هفته اول پس از تولد شروع ‌می‌شود. اوج آن بین ۴ تا ۶  هفتگی است. سپس، معمولاً زمانی که کودک ۳ تا ۴ ماهه است، به طور ناگهانی به پایان ‌می‌رسد.

کولیک (قولنج) چقدر شایع است؟

کولیک (دل درد) یک بیماری بسیار شایع است. این بیماری حدود ۲۰ درصد از نوزادان را در سراسر جهان تحت تاثیر قرار ‌می‌دهد، اگر چه برخی مطالعات نشان ‌می‌دهد که این میزان حتی بالاتر است. قولنج نوزاد دلیل ۱۰ تا ۲۰ درصد مراجعه به پزشک اطفال در هفته‌‌های اولیه زندگی نوزاد است. تنها ۱،۲ درصد موارد کولیک یا قولنج به خاطر مشکلات جدی پزشکی و سلامتی در کودکان است. کولیک همه نوزادان را به طور یکسان تحت تأثیر قرار ‌می‌دهد اما برخی از عوامل، خطر ابتلا کودک به کولیک را نشان می‌دهد که این عوامل غبارت هستند از:

• جنسیت کودک
• قومیت
• وضعیت اجتماعی و اقتصادی
• اولویت تغذیه
• ترتیب ولادت
• حاملگی‌های زودرس و یا بعد از ترم
• نوزادانی که با شیر خشک تغذیه می‌شوند.
• نوزادانی که از مادرانی که در دوران بارداری و یا پس از زایمان سیگار می‌کشیدند، در معرض خطر ابتلا به قولنج هستند.

علائم قولنج چیست؟

کولیک نوزادان دوره‌های مکرر گریه‌های تسلی‌ناپذیر است که دلیل ظاهری ندارند. این گریه کردن‌ها ساعت‌ها بدون وقفه ادامه ‌می‌یابد. به خصوص در سه ماهه اول زندگی، نوزادان به سر و صدا و گریه می‌پردازند. تعیین محدوده گریه معمولی دشوار است. به طور کلی، قولنج به عنوان گریه برای سه ساعت یا بیشتر در روز، سه روز یا بیشتر در هفته، برای سه هفته یا بیشتر تعریف می‌شود. علائم قولنج در نوزادان ‌می‌تواند متفاوت باشد. نوزادان کولیک معمولاً در پایان روز بداخلاق می‌شوند، اما گریه کردن ممکن است در هر زمانی رخ دهد. تسلی دادن کودک در این مدت زمان دشوار است. هیچ ارتباطی بین این دوره‌های آشفتگی و گرسنگی یا ناراحتی وجود ندارد. با وجود این که کودک بداخلاق است و گریه ‌می‌کند، اما هم چنان به خوبی غذا ‌می‌خورد و وزن اضافه ‌می‌کند. علائم کولیک ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• علائم تنش بدنی
  • بازوهای سفت، مشت‌های گره کرده
  • جمع کردن پاها روی شکم‍شان و یا پاهای کشیده یا سفت
  • پشت یا کمر قوس‌دار
  • شکم سفت و متورم (یا شکم منقبض)
• صورت درهم و یا نگاه دردناک در چهره
• گریه شدید که ممکن است بیشتر شبیه جیغ یا بیان درد به نظر برسد
• گریه بدون دلیل مشخص، بر خلاف گریه برای ابراز گرسنگی یا نیاز به تعویض پوشک
• عصبانیت شدید حتی پس از گریه کاهش یافته
• محدوده زمانی قابل پیش‌بینی گریه و ناراحتی کودک اغلب در عصر رخ می‌دهد.
• تغییر رنگ صورت، مانند برافروختگی یا سرخ شدن پوست پس از گریه‌های طولانی

گاهی اوقات پس از دفع گاز یا اجابت مزاج در نوزاد، علائم تسکین می‌یابد. گاز احتمالاً در نتیجه هوای بلعیده شده در طول گریه طولانی مدت است.

علت کولیک در نوزادان چیست؟

علت قولنج ناشناخته است. ممکن است ناشی از عوامل متعددی باشد. در حالی که تعدادی از علل بررسی شده است، برای محققان دشوار است که تمام ویژگی‌های مهم را توضیح دهند، مانند این که چرا معمولاً در اواخر ماه اول زندگی شروع می‌شود، چگونه در بین نوزادان متفاوت است، چرا در زمان‌های خاصی از روز اتفاق می‌افتد و چرا به خودی خود رفع می‌شود. عوامل احتمالی که مورد بررسی قرار گرفته‌اند عبارت هستند از:

• سیستم گوارشی که به طور کامل توسعه نیافته است
• عدم تعادل باکتری‌های سالم در دستگاه گوارش
• آلرژی یا حساسیت غذایی (مخصوصاً حساسیت به قهوه، شکلات، الکل و لبنیات)
• عدم تحمل غذایی
• تغذیه بیش از حد، کم‌خوراکی یا آروغ‌ زدگی کم
• شکل اولیه سردرد میگرنی دوران کودکی
• درد شکمی‌ یا ناراحتی ناشی از گاز (هوای بلعیده شده در حین شیردهی یا گریه کردن).
• رفلاکس (بالا آوردن) محتویات معده
• عدم تحمل به پروتئین شیر
• تحریک بیش از حد
• استرس یا اضطراب خانوادگی
• واکنش عاطفی به ناامیدی، ترس یا هیجان

عوارض قولنج چیست؟

قولنج برای کودک مشکلات پزشکی کوتاه مدت یا طولانی مدت ایجاد نمی‌کند. قولنج یا کولیک ‌می‌تواند بر والدین جدید و حرفه‌ای به طور یکسان تأثیر بگذارد. قولنج برای والدین استرس‌زا است. تحقیقات ارتباط بین قولنج و مشکلات زیر را با رفاه والدین نشان داده است:

• افزایش خطر افسردگی پس از زایمان در مادران
• قطع زود هنگام شیردهی
• احساس گناه، خستگی، درماندگی و استیصال یا عصبانیت
• سندرم کودک تکان خورده یا تکان‌خوردگی کودک (Shaken Baby Syndrome)، مهم نیست والدین یا مراقبین کودک چقدر بی‌حوصله یا عصبانی ‌می‌شوند، هرگز نباید کودک خود را تکان بدهند. تکان دادن نوزاد ‌می‌تواند باعث کوری، آسیب مغزی یا حتی مرگ شود.

استرس ناشی از آرام کردن نوزادی که ساعت‌‌ها بی‌وقفه گریه می‌کند، گاهی والدین را به تکان دادن یا آسیب رساندن به کودک خود وادار می‌کند. تکان دادن نوزاد می‌تواند باعث آسیب جدی به مغز و حتی مرگ شود. اگر والدین اطلاعاتی در مورد آرام کردن کودک گریان، آموزش در مورد قولنج و حمایت لازم برای مراقبت از نوزاد مبتلا به قولنج نداشته باشند، خطر این واکنش‌های کنترل نشده بیشتر است. والدین باید به پزشک خود اطلاع دهند که احساس افسردگی دارند و یا در برخورد با احساسات خود مشکل دارند، زیرا پزشک ‌می‌تواند راه‌‌هایی را برای کمک به والدین توصیه کند. اگر کودک کولیک دارد و والدین یا مراقبین کودک، احساس ناراحتی ‌می‌کنند، بهتر است برای کمک با یک دوست قابل اعتماد، یکی از اعضای خانواده یا پزشکان تماس بگیرند.

چگونه بفهمم نوزاد کولیک دارد؟

معمولاً ‌می‌توانید قولنج را بر اساس الگوی رفتاری و علائمی که طفل نشان می‌دهد، تشخیص دهید. سابقه‌ای از موارد زیر را نگه دارید و یادداشت کنید تا بتوانید یک الگوی برای علل گریه کودک پیدا کنید. مواردی نظیر:

• هنگا‌می ‌که گریه‌ کودک رخ ‌می‌دهد.
• وقتی کودک ‌می‌خوابد.
• کودک چه ‌می‌خورد و چند وقت یکبار تغذیه می‌شود.
• الگوی حرکات روده کودک (بررسی این که پوشک کودک چند بار و چه زمان‌های کثیف می‌شود).

پزشک اطفال ممکن است یک معاینه فیزیکی برای رد کردن یک وضعیت جسمانی مانند رفلاکس مری، عفونت یا آلرژی به عنوان علت بی‌قراری کودک انجام دهد.

کولیک چگونه درمان ‌می‌شود؟

هیچ درمانی وجود ندارد، اما مراحلی وجود دارد که ‌می‌توان برای آرام کردن نوزاد کولیکی از آنها استفاده کرد. ‌راهکارهای زیر شاید بتوانند تا حدودی درد و ناراحتی کولیک نوزاد را کاهش دهد.

• به کودک خود غذا دهید

اگر به کودک خود شیر ‌می‌دهید (شیر مادر)، تمام غذاها و نوشیدنی‌‌هایی که مصرف ‌می‌کنید را بررسی کنید (ژورنال غذایی برای خود درست کنید). شما هر چیزی را که ‌می‌خورید به نوزادتان منتقل ‌می‌کنید و این ‌می‌تواند روی او تاثیر بگذارد. ممکن است مجبور شوید فرآورده‌‌های شیر، کافئین، شکلات، آجیل، پیاز، کلم و هر غذای بالقوه تحریک کننده دیگری را از رژیم غذایی خود حذف کنید. از پزشک خود بپرسید که آیا داروهایی وجود دارد که باید از آنها اجتناب کنید. اگر به کودک خود شیر خشک ‌می‌دهید، ممکن است بخواهید برند دیگری را امتحان کنید. نوزاد ممکن است به پروتئین‌‌های خاصی در شیر خشک حساس باشد. با پزشک اطفال کودک خود در مورد تغییر به نوع خاصی از شیر خشک صحبت کنید. اگر حساسیت غذایی باعث ناراحتی شود، قولنج باید در عرض چند روز پس از این تغییرات کاهش یابد. هم چنین ‌می‌توانید سعی کنید کودک خود را با وعده‌‌های غذایی کوچک‌تر در دفعات بیشتر تغذیه کنید. اما از شیر دادن خیلی سریع یا زیاد به نوزاد خودداری کنید.

• دلداری دادن به نوزادتان

راه‌‌هایی که ‌می‌توانید به کودک مبتلا به کولیک خود کمک کنید عبارت هستند از:

• تماس پوست به پوست
  • تاب دادن، چه روی صندلی گهواره‌ای یا در بازوهای خود در حالی که از این طرف به آن طرف ‌می‌چرخید.
  • به آرا‌می ‌سر کودک خود را نوازش کنید و یا به پشت یا سینه او بزنید.
  • قنداق کردن (پیچیدن آنها در یک پتوی گرم و نرم).
  • آواز خواندن و یا صحبت کردن با کودک
  • پخش موسیقی ملایم
  • آنها را در آغوش خود یا کالسکه راه ببرید.
  • سوار ماشین بشوید و او را در شهر بچرخانید شاید حواس او به محیط بیرون گرم شود و گریه او کم کم قطع شود (مطمئن شوید که کودک خود را به درستی در صندلی ایمنی ماشین قرار داه‌اید).
  • صدا ریتمیک و با ضرب آهنگ یکنواخت
  • آروغ گیری نوزاد، برای از بین بردن حباب‌‌های گاز به دام افتاده در سیستم گوارش کودک
  • حمام‌‌های گرم (اکثر نوزادان این را دوست دارند، اما نه همه آنها)
  • کاهش تحریک (از صداهای آرام استفاده کنید و وسایل الکترونیکی مانند تلویزیون و تلفن را خاموش کنید).
  • نویز سفید، لرزش و حرکت یکنواخت ‌می‌تواند آرامش بخش باشد.
  • از پستانک استفاده کنید در حالی که برخی از نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می‌شوند به طور فعال آن را رد می‌کنند، اما می‌تواند تسکین فوری را برای برخی از نوزادان فراهم کند.
  • به نوزادتان قطره گاز سایمتیکون یا یک داروی طبیعی بدهید. این داروهای بدون نسخه (OTC) ‌می‌توانند به تسکین گاز کمک کنند.
  • درمان‌ها خانگی برای کولیک نوزادان نظیر دمنوش ترنجبین و نعناع را امتحان کنید.

آیا شیشه شیرهای آنتی کولیک به نوزاد کمک می‌کنند؟

اگر نوزاد از شیر خشک یا شیر گاو تغذیه می‌کند، بطری‌های ضد قولنج کولیک ممکن است به کاهش ناراحتی و قولنج در نوزاد کمک کند. بطری‌های ضد کولیک به گونه‌ای طراحی گردیده‌اند تا از ورود و بلع هوا هنگام شیر خوردن به داخل سیستم گوارش نوزاد جلوگیری کنند. شیشه‌ شیر آنتی کولیک پینو بیبی برای جلوگیری از ایجاد کولیک و نفخ برای تمامی کودکان حتی اطفالی که کولیک ندارند هم طراحی گردیده است. شیشه شیرهای ضد کولیک طوری طراحی شده‌اند که به کاهش بلع هوا در هنگام شیر خوردن، کاهش حباب‌های گاز در معده نوزاد، همچنین تغذیه بدون یا با بطری شیر توسط کودک کمک می‌کند. این شیشه شیرها در شرکت پینو بیبی دارای فاکتورهای زیر هستند:

• مقدار ریزش متفاوت شیر از سر شیشه
• دارای سایز استاندارد و متناسب با سن کودک
• شکل بطری شبیه‌سازی شده با پستان مادر

آیا ‌می‌توان از قولنج پیشگیری کرد؟

دانشمندان مطمئن نیستند که دقیقاً چه چیزی باعث کولیک ‌می‌شود، بنابراین هیچ راهی برای پیشگیری از آن وجود ندارد.

کولیک چقدر طول ‌می‌کشد؟

اگر چه تماشای یک حمله قولنج به کودک ‌می‌تواند ترسناک باشد، به ویژه برای والدینی که برای اولین بار با این صحنه رو به رو می‌شوند اما کولیک برای سلامت کودک مضر نیست. نوزادان مبتلا به این عارضه در نهایت رشد معمولی خواهند داشت. به طور معمول، قولنج در زمانی که کودک ۳ تا ۴ ماهه است از بین ‌می‌رود.

اگر نوزاد کولیک دارد چگونه از خودم مراقبت کنم؟

خوشبختانه، قولنج یک مشکل کوتاه مدت است که هیچ اثر طولانی مدتی روی کودک شما ندارد. اما این کار را برای شما آسان نمی‌کند. قابل درک است که مراقبت از نوزادی که گریه‌اش را متوقف نمی‌کند دشوار است. ممکن است احساس ناامیدی یا کلافگی داشته باشید. احساسات شما طبیعی است. اما اگر کودک شما کولیک دارد و کنترل احساسات شما خیلی سخت شده است، با یک دوست قابل اعتماد یا یکی از اعضای خانواده تماس بگیرید. از آنها بخواهید در حین استراحت مراقب کودک شما باشند. از خانه بیرون بروید و برای آرامش خود کاری انجام دهید، به خودتان زمان بدهید تا آرام شوید. کمی پیاده‌روی و یا ورزش می‌تواند روش مناسبی برای کسب آرامش باشد. اگر مراقب قابل اعتمادی ندارید، کودک خود را در مکانی امن (مانند گهواره او) قرار دهید و اتاق را ترک کنید. در حالی که در سالن راه ‌می‌روید و چند نفس عمیق بکشید. شما هرگز نباید کودک خود را تکان دهید. تکان دادن نوزاد ‌می‌تواند باعث آسیب مغزی و حتی مرگ او شود. چند نفس بکشید و به یاد داشته باشید که گریه برای همیشه ادامه نخواهد داشت.

چه زمانی به خاطر کولیک باید به پزشک مراجعه کرد؟

گریه بیش از حد و تسلی ناپذیر ممکن است قولنج (دل درد) یا نشانه‌ای از بیماری یا وضعیتی باشد که باعث درد یا ناراحتی می‌شود. اگر نوزاد گریه بیش از حد است یا سایر علائم و نشانه‌های قولنج را دارد، یک قرار ملاقات با پزشک اطفال برای معاینه کامل بگذارید. اگر وزن‌گیری نوزاد متوقف شد و کودک تغییرات چشمگیری در رفتارش نشان داد یا هر یک از علائم زیر را داشت، با پزشک تماس بگیرید:

• تب
• استفراغ شدید (به ویژه به رنگ سبز و یا همراه با خون )
• اسهال
• خون در مدفوع کودک

در مورد قولنج چه سوالاتی را باید از پزشک اطفال پرسید؟

• آیا علت گریه نوزاد قولنج است و یا چیز دیگری در حال وقوع است؟
• چرا نوزاد، قولنج می‌کند؟
• کولیک کی رفع می‌شود؟
• برای جلوگیری از کولیک چگونه باید به نوزاد غذا داد؟
• آیا بعد از غذا خوردن نوزاد، باید او را صاف نگه داشت؟
• چگونه باید کودک را در آغوش گرفت تا احساس بهتری داشته باشد؟
• برای تسکین کولیک چه نوع دارویی ‌می‌توان به نوزاد داد؟

آیا بزرگسالان یا والدین نیز به قولنج‌‌ مبتلا می‌شوند؟

وقتی کلمه کولیک را ‌می‌شنویم، احتمالاً همه به یاد نوزادان ‌می‌‌افتیم. اما بزرگسالان نیز ممکن است به قولنج مبتلا شوند. قولنج بزرگسالان به درد در روده یا سیستم ادراری اشاره دارد. انواع قولنج بزرگسالان عبارت هستند از:

• قولنج صفراوی: درد شکمی‌است که به دلیل انسداد یکی از مجاری درختی در کیسه صفر ایجاد ‌می‌شود. سنگ کیسه صفرا شایع‌ترین نوع انسداد است. معمولاً پس از خوردن یک وعده غذایی پرچرب و حجیم که باعث انقباض کیسه صفرا ‌می‌شود، رخ ‌می‌دهد.
• قولنج کلیوی: درد شدید بین دنده‌‌ها و باسن (پهلو) است. این به دلیل انسداد بخشی از دستگاه ادراری رخ ‌می‌دهد. سنگ کلیه، سنگ مثانه و سنگ حالب شایع‌ترین انسدادها هستند.
• قولنج روده: به گرفتگی دردناک در شکم به دلیل انسداد در روده بزرگ یا روده کوچک است. این نوع قولنج علل مختلفی دارد، از جمله بافت اسکار، اختلالات التهابی روده، مدفوع نهفته و دیورتیکول‌‌های ملتهب.

سخن آخر

همه نوزادان گریه ‌می‌کنند، اما اگر کودک ساعت‌‌ها متوالی گریه ‌می‌کند، ممکن است کولیک (دل درد) داشته باشد. محققان دقیقاً نمی‌دانند که چرا قولنج اتفاق می‌افتد، اما ربطی به بیماری خاصی در شما ندارزد که کودک به ارث گرفته باشد و یا به دلیل کم تجربگی و یا کم کاری والدین در نگهداری کودک باشد. این گریه‌های بی‌وقفه و ناراحتی کودک ‌می‌تواند برای والدین ناامید کننده و استرس‌زا باشد، به خصوص برای والدینی که به تازگی تلاش ‌می‌کنند بفهمند چگونه از یک نوزاد مراقبت کنند. هرگز برای آرام کردن کودک، او را تکان ندهید. اگر به کمک نیاز دارید، برای استراحت با یک دوست قابل اعتماد یا یکی از اعضای خانواده تماس بگیرید. اگر هیچ مراقب قابل اعتمادی در این نزدیکی ندارید، با یک پزشک تماس بگیرید.