هوس و ویار غذا در دوران بارداری رایج است و ویار شکر یا مواد غذایی شیرین بخش بزرگی از آن را تشکیل می‌دهد. سوالی که مطرح می‌شود این است که آیا خوردن شکر زیاد در دوران بارداری ممکن است به جنین آسیب برساند؟ صرف نظر از اینکه باردار هستید یا نه، لازم است همیشه مصرف قند خود را کنترل کنید تا از عوارض جانبی آن جلوگیری نمایید. در این مقاله همه نکات لازم در مورد مصرف شکر در دوران بارداری را برای شما توضیح می‌دهیم. در ادامه مقاله در می‌یابید که چه مقدار قند می‌توانید در دوران بارداری مصرف کنید و در مورد عوارض جانبی احتمالی خوردن قند زیاد نکات بیش‌تری را کشف می‌کنید.
آیا می توان در دوران بارداری شکر خورد؟
شما می‌توانید در دوران بارداری خود شکر و غذاهای شیرین مصرف کنید تا جایی که مقدار آن بیش از حد زیاد نباشد. اما اگر دیابت بارداری دارید، لازم است بیش‌تر از حد معمول مراقب میزان مصرف قند و شکر خود باشید.
همچنین، توجه داشته باشید که قند تصفیه شده بیش‌تری در آب نبات، کلوچه، کیک و نوشابه‌هایی وجود دارد که مواد مغذی و معدنی آنها صفر است. اگر اغلب این گونه محصولات را مصرف می‌کنید، بهتر است آنها را با گزینه‌های سالم‌تری مانند غلات کامل، میوه‌ها و سبزیجات که دارای قندهای طبیعی هستند جایگزین کنید تا مواد غذایی مورد نیاز جنین به بدن شما برسد.
چه مقدار شکر را می‌توانید با خیال راحت در دوران بارداری مصرف کنید؟
هیچ مقدار استاندارد و ثابتی برای مصرف قند و شکر در دوران بارداری وجود ندارد. مقدار مصرف ایده آل قند برای شما به میزان متابولیسم بدن، سطح قند خون و وزن شما بستگی دارد. در هر صورت خوب است مصرف شکر را به ۲۵ گرم یا کم‌تر در روز محدود کنید.
بنا به گفته متخصصان زنان و زایمان، بارداری حالتی از مقاومت به انسولین است که به دلیل ترشح چندین هورمون بارداری به وجود آمده است. این بدین معنی است که سلول‌ها نسبت به اثرات متابولیک انسولین حساسیت کم‌تری دارند که این موضوع باعث افزایش جزئی در قند خون افراد باردار می‌شود. بنابراین سطح گلوکز خون هدف در بارداری لازم است کم‌تر از ۹۵ میلی گرم بر دسی لیتر برای قند خون ناشتا، ۱۲۰ میلی گرم بر دسی لیتر برای یک ساعت بعد از غذا و و ۱۴۰ میلی گرم بر دسی لیتر برای دو ساعت بعد از غذا خوردن باشد.
مطابق دستورالعمل‌های غذایی آمریکا برای سال‌های ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۵، توصیه می‌شود که مصرف شکر به کم‌تر از ۱۰٪ کالری روزانه برای همه افراد بالای دو سال نگه داشته شود.
آیا خوردن قند زیاد در بارداری می‌تواند به کودک آسیب برساند؟
خوردن بیش از حد غذاهای شیرین یا کربوهیدرات‌ها در دوران بارداری، ممکن است تأثیر نامطلوبی بر رشد جنین داشته باشد. همچنین وجود قند اضافی در خون به دلیل وجود دیابت بارداری یا دیابت نوع ۲ کنترل نشده نیز می‌تواند به نوزاد متولد نشده آسیب برساند.
قند اضافی ناشی از افزایش کالری دریافتی می‌تواند از جفت عبور کند و سطح قند خون جنین را نیز افزایش دهد. این موضوع ممکن است منجر به افزایش تولید انسولین در بدن جنین شود و جثه نوزاد را بزرگ‌تر از حالت طبیعی کند، وضعیتی که به آن ماکروزومی می‌گویند. به دنیا آوردن نوزادی با جثه بزرگ می‌تواند منجر به عوارضی مانند نیاز به زایمان با استفاده از سزارین شود. همچنین این حالت می‌تواند باعث زایمان زودرس نیز بشود. عارضه ماکروزومی نوزاد را در معرض عوارضی در هنگام تولد از جمله جراحات هنگام تولد، عفونت و هیپوگلیسمی کشنده (قند خون پایین) قرار می‌دهد.
همچنین مطالعات نشان می‌دهند که مصرف قند و شکر توسط مادر، به ویژه مصرف نوشیدنی‌های شیرین شده با شکر مصنوعی، ممکن است بر رشد شناختی نوزادان تأثیر بگذارد.
عوارض جانبی احتمالی مصرف بیش از حد قند و شکر چیست؟
شکر اضافی کالری خالی به بدن اضافه می‌کند و مواد غذایی با ارزش مورد نیاز شما در دوران بارداری را از بین می‌برد. عوارض جانبی مصرف شکر در بارداری شامل موارد زیر می‌باشند:
- علائم بارداری را تشدید می‌کند: علائمی که در بارداری بروز پیدا می‌کنند از جمله حالت تهوع و استفراغ، سوزش سر دل و نوسانات خلقی ممکن است با مصرف بیش از حد قند بدتر شوند.
- باعث خستگی می‌شود: غذاهای حاوی قند کالری خالی یا تهی دارند و فاقد ارزش غذایی هستند. این غذاها حاوی ساکارز می‌باشند که باعث افزایش موقت قند خون می‌شوند و شما را بی حال و خسته می‌کنند.
- باعث کمبود مواد مغذی می‌شود: میل و ویار به غذا در دوران بارداری طبیعی است. اما اگر بیش‌تر از سایر انواع غذا به شیرینی میل دارید و آن را ترجیح می‌دهید، نیاز است مراقب باشید که در مصرف آن زیاده روی نکنید. زیرا قند و شکر کالری خالی و بی ارزش به بدن شما اضافه می‌کنند که منجر به افزایش وزن و کمبود مواد غذایی مفید می‌شود.
- ممکن است باعث افزایش وزن شود: مصرف بیش از حد قند ممکن است باعث افزایش وزن ناسالم شما بشود.
- کبد چرب حاد (AFL): در صورتی که رژیم غذایی مادر باردار سرشار از قندهای حاوی فروکتوز باشد، می‌تواند منجر به سندرم کبد چرب شود. همچنین مصرف بیش از حد شکر در دوران بارداری ممکن است متابولیسم جنین را تحت تأثیر قرار دهد و در نتیجه، منجر به چاقی یا دیابت نوع دو در سال‌های بعد زندگی شود.
- ممکن است خطر پره اکلامپسی را افزایش دهد: مصرف زیاد شکر و قند بر خطر پره اکلامپسی در زنان باردار تأثیر می‌گذارد. برای جلوگیری از بروز این خطرات احتمالی، لازم است مصرف شکر و قند را در دوران بارداری کاهش دهید. بر اساس گفته مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری (CDC)، تخمین زده می‌شود که پره اکلامپسی پنج تا هفت درصد از تمام بارداری‌ها را تحت تاثیر قرار می‌دهد و یکی از علل اصلی مرگ و میر مادران است.
بر اساس گفته متخصصان، در صورتی که کنترل قند خون یک مادر باردار درست و مناسب نباشد، ممکن است به بیماری لثه، پوسیدگی دندان و عفونت‌های دهانی مبتلا شود. قند خون کنترل نشده در بارداری می‌تواند منجر به دیابت بارداری نیز بشود. در صورت وجود دیابت بارداری، مشکلات سلامت دهان و دندان می‌توانند بدتر شوند یا بهبود آن به زمان بیش‌تری نیاز داشته باشد.
نکاتی برای کاهش مصرف شکر در دوران بارداری
برای محدود کردن مصرف شکر در دوران بارداری، موارد زیر را رعایت کنید:
- مصرف غذاها و تنقلات حاوی قند را محدود کنید: بهتر از آن، می‌توانید مصرف شکر تصفیه شده را به طور کامل در دوران بارداری متوقف کنید. اگر امکان این کار برای شما وجود ندارد، حداقل مصرف کیک، بستنی، شیرینی و سایر تنقلات درست شده با شکر مصنوعی و اضافی را کاهش دهید.
- تا حد امکان از میوه‌های شیرین استفاده کنید: اگر ویار شکر و شیرینی دارید، می‌توانید میوه‌های شیرین مانند انبه، آناناس و توت فرنگی بخورید. بهتر است از نوشیدن آب میوه‌های کارخانه‌ای خودداری کنید؛ زیرا حاوی شکر اضافی هستند. به جای آن آب میوه‌های طبیعی بدون مواد افزاینده و شکر اضافه شده را مصرف نمایید.
- از مصرف شیرین کننده‌های مصنوعی خودداری کنید: اثرات مضر آنها حتی پس از بارداری نیز با شما باقی خواهد ماند. به جای آنها از جایگزین‌های سالم‌تر و بهتری مانند شکر نارگیل یا عسل استفاده کنید.
آسپارتام، آسه سولفام کا، سوکرالوز و استویا شیرین کننده‌های مصنوعی هستند که توسط سازمان غذا و داروی ایالات متحده (FDA) به طور کلی به عنوان ایمن شناخته می‌شوند.
- در دوران بارداری به مواد تشکیل دهنده مواد غذایی بسته بندی شده توجه کنید: میزان قند موجود در مواد غذایی مانند غلات صبحانه، کره بادام زمینی، سس‌ها و غیره را بدانید و فقط آن‌هایی را در نظر بگیرید که میزان شکر اضافه شده پایینی دارند.
- آب نبات، بستنی، کلوچه یا هر نوع غذای شیرین را در خانه نگهداری نکنید: نگهداری این خوراکی‌ها در خانه باعث مصرف بیش‌تر آنها می‌شود. بنابراین فقط زمانی این محصولات را بخرید که می‌خواهید چیزی شیرین بخورید.
- مصرف قند خود را محدود کنید یا جایگزینی برای آن پیدا کنید: می‌توانید از مالیدن مربای اضافی بر روی نان خودداری کنید، به جای دو قاشق چای خوری شکر برای چای یا قهوه خود از یک قاشق چای خوری شکر استفاده کنید و مصرف شکلات یا بستنی را محدود کنید. همچنین می‌توانید شکر سفید و شیرین کننده‌های مصنوعی را با جایگزین‌های سالم تر و طبیعی‌تری جایگزین کنید و از آنها استفاده نمایید.
غذاهای سالمی که قند خون را در زنان باردار کاهش می‌دهند
بهبود رژیم غذایی و ورزش می‌تواند به کاهش سطح قند خون به طور طبیعی کمک کند. غذاهای سالمی که لازم است در دوران بارداری در رژیم غذایی خود بگنجانید، شامل موارد زیر می‌باشند:
- غذاهای با قند پایین: در دوران بارداری خود بیش‌تر از غذاهایی با شاخص گلیسمی یا شاخص قند پایین از جمله غلات کامل، لوبیا، جو، بلغور جو دو سر، میوه‌ها و سبزیجات استفاده کنید. هضم این غذاها بیش‌تر طول می‌کشد و از افزایش قند خون جلوگیری می‌کند.
- محصولات پروبیوتیک: پروبیوتیک‌ها، باکتری‌های زنده و مفید برای معده هستند که هضم غذا را بهتر می‌کنند. آنها متابولیسم کربوهیدرات را تنظیم می‌کنند و سطح قند خون را حفظ می‌کنند. ماست طبیعی یکی از بهترین پروبیوتیک‌هایی است که می‌توانید مصرف کنید.
- غذاهای فیبر دار: فیبر نا محلول سلامت دستگاه گوارش را حفظ می‌کند و فیبر محلول سطح قند را بهبود می‌بخشد. جو و حبوبات دارای بالاترین سطح فیبر محلول هستند، در حالی که فیبر نامحلول در غذاهای حاوی گندم کامل یافت می‌شود. میوه‌ها و سبزیجات دارای هر دو نوع فیبر محلول و نامحلول هستند.
- پروتئین‌ها و چربی‌های سالم: از منابع پروتئین بدون چربی بیش‌تری مانند آجیل، تخم مرغ و مرغ استفاده کنید. درشت مغذی‌هایی مانند پروتئین سطح قند خون را کنترل می‌کنند، شما را سیر نگه می‌دارند و میزان انرژی شما را افزایش می‌دهند. چربی‌های سالم موجود در آجیل، روغن زیتون و آووکادو نیز شما را سیر نگه می‌دارند و از ولع خوردن غذاهای ناسالم در دوران بارداری جلوگیری می‌کنند.
آیا مصرف شکر در بارداری می‌تواند باعث سوزش سر دل شود؟
مصرف شکر به طور مستقیم باعث سوزش سر دل نمی‌شود؛ اما می‌تواند وضعیت شما را بدتر کند. قند موجود در برخی غذاها مانند شکلات، مرکبات، نعناع، غذاهای چرب و نوشیدنی‌های کافئین دار می‌تواند علائم سوزش سر دل را تحریک کند و به همین دلیل لازم است از مصرف آن اجتناب کنید.
آیا مصرف شکر در دوران بارداری می‌تواند باعث اسهال شود؟
مصرف شکر در دوران بارداری باعث اسهال نمی‌شود؛ اما می‌تواند آن را تشدید کند. بنابراین زمانی که دچار اسهال هستید، از نوشیدن آب میوه‌ها و نوشابه‌های پر از قند خودداری کنید. آنها آب بیش‌تری به معده می‌کشند و اسهال را بدتر می‌کنند.
آیا مصرف شکر ممکن است حاملگی را خاتمه دهد؟
خیر. مصرف بیش از حد قند در دوران بارداری تنها می‌تواند حالت تهوع شما را بدتر کند، اما باعث خاتمه بارداری نمی‌شود.
آیا بین قند خون بالا در بارداری و اوتیسم ارتباطی وجود دارد؟
بر اساس تحقیقات انجام شده، زنان بارداری که تا هفته بیست و ششم حاملگی به دیابت بارداری مبتلا شده اند، ۴۲ درصد بیش‌تر در معرض ابتلا به اوتیسم هستند. به همین دلیل امروزه محققان فرض را بر این می‌گذارند که قرار گرفتن رحم در معرض قند خون بالا بر رشد مغز جنین تأثیر می‌گذارد و خطر اختلالات رشدی را در آن افزایش می‌دهد.
آیا قند در بارداری می‌تواند باعث نقص مادرزادی نوزاد شود؟
مصرف بی رویه و بیش از حد قند و سطوح گلوکز می‌تواند باعث نقص مادرزادی در کودک شما شود. در صورت عدم کنترل سطوح قند، چندین نقص مادرزادی، از جمله بیماری قلبی مادرزادی یا ناهنجاری‌های مغز و ستون فقرات، می‌تواند در نوزاد بروز پیدا کند و مشاهده شود.
آیا مصرف شکر حتماً جثه کودک شما را بزرگ‌تر می‌کند؟
هیچ مدرک قطعی وجود ندارد که نشان دهد مصرف شکر در بارداری قطعاً باعث بزرگ‌تر شدن جثه کودک شما می‌شود. با این حال، توجه به این نکته ضروری است که مصرف شکر در دوران بارداری می‌تواند منجر به دیابت بارداری و حتی زایمان زودرس شود. همچنین احتمال زیادی وجود دارد که کودک شما در سال‌های بعدی زندگی خود دچار اضافه وزن گردد.
چگونه مصرف شکر را در دوران بارداری متوقف کنیم؟
هیچ روش درست یا نادرستی برای متوقف کردن مصرف شکر در بارداری وجود ندارد. ولی نکته مهم این است که تنها پس از مشورت با پزشک در مورد نیازهای خاص خود می‌توانید میزان مصرف قند خود را کنترل کنید.
شکر مصنوعی برای همه افراد مضر است. مصرف شکر می‌تواند اعتیادآور شود و میل به آن نیز ممکن است در دوران بارداری افزایش یابد. علاوه بر این، استفاده بیش از حد از شکر در بارداری می‌تواند خطر ابتلا به دیابت بارداری و سایر مشکلات بارداری مانند افزایش وزن، فشار خون بالا، خستگی و کمبود مواد مغذی را افزایش دهد که ممکن است برای رشد و تکامل جنین مضر باشند. بنابراین، بهتر است شکر سفید تصفیه شده را با قندهای تصفیه نشده از منابع طبیعی جایگزین کنید. میوه‌های بیش‌تری را در رژیم غذایی خود بگنجانید تا ویار شیرینی را در خود کاهش دهید. همینطور، برچسب غذاهای بسته بندی شده و تنقلات را بررسی کنید تا از میزان قند آنها مطلع شوید و از مصرف شیرین کننده‌های مصنوعی خودداری کنید.
جایگزین سالم برای شکر
هوس و ویار خوردن غذاهای شیرین در دوران بارداری غیر عادی به شمار نمی‌رود. با این حال، به طور کلی مصرف بیش از حد مواد غذایی شیرین و به ویژه زمانی که باردار هستید، توصیه نمی‌شود. بنابراین برای کمک به رفع ویار خود و اطمینان از سلامتی خود و کودک شما، در ادامه چند جایگزین سالم برای غذاهای پر قند و خوشمزه به شما ارائه می‌کنیم:
- شیرینی‌های بسته بندی شده را با شیرینی‌های خانگی که با غلات کامل و موز یا کره بادام زمینی به جای شیرین کننده مصنوعی درست شده‌اند، جایگزین کنید.
- به جای غلات صبحانه درست شده با شکر، از میوه‌های تازه برای شیرین کردن غلات صبحانه خود استفاده نمایید.
- به جای خوردن ذرت بو داده شده کاراملی، از پاپ کورن تهیه شده در خانه با استفاده از چاشنی‌های کم استفاده کنید.
- به جای آبنبات از میوه خشک شده استفاده کنید.
- به جای نوشابه و نوشیدنی‌های مصنوعی شیرین، از آب لیموی تازه خانگی استفاده کنید.
- به جای خوردن بستنی‌های کارخانه‌ای، از ترکیب ماست و میوه‌های شیرین استفاده کنید.