مراقبت از نوزاد در زمستان و هوای سرد
نوزادان بدن حساسی دارند و هنوز بدن آن‌ها برای مقابله با محرک‌های محیطی تطبیق کامل پیدا نکرده است. ورود به فصل زمستان و سرد شدن هوا والدین جوان را دچار استرس می‌کند. سرماخوردگی نوزادان یک کابوس بزرگ برای والدین است. در این مقاله راهکارهایی برای مراقبت از نوزادان در فصل سرما ارائه می‌شود که بسیار کاربردی هستند. با به کار بستن توصیه‌های ارائه شده در این مقاله علاوه بر حفظ سلامت نوزاد دلبندتان از زیبای‌های فصل زمستان لذت ببرید.
بایدها و نبایدهای مراقبت از نوزاد در زمستان
هر فصلی موهبت‌های خودش را دارد و البته چالش‌ها و دردسرهای خودش را! سرمای این فصل سپید و زیبا کابوس بسیاری از والدین است که به تازگی صاحب فرزند شده‌اند. از نظر بیشتر افراد مراقبت از نوزاد در زمستان به گرم نگهداشتن و پوشاندن لباس‌های ضخیم بر تن نحیف نوزاد معطوف می‌شود. گاهی حتی در این کار افراط کرده و بیش از حد معمول نوزاد را لای البسه گرم و پتو می‌پیچند. شاید ساده‌ترین روش مراقبت از نوازد در زمستان استفاده از لباس گرم، کلاه و جوراب ضخیم و پتو باشد اما بایدها و نبایدهای مراقبت از نوزاد در زمستان به همین یک مورد ختم نمی‌شود. در ادامه برخی از این بایدها و نبایدها را با هم بررسی می‌کنیم.
مراقبت از نوزاد در زمستان در محیط داخلی و بیرونی
مراقبت از نوزاد در فصل زمستان را باید به دو قسمت مراقبت در محیط داخلی خانه و مراقبت در محیط بیرونی تقسیم نمود. باید توجه داشت مراقبت در این دو محیط با هم متفاوت است.
مراقبت از نوزاد در زمستان در محیط داخلی
در زمستان معمولاً محیط خانه با استفاده از وسایل گرمایشی گرم و مطلوب است. در چنینی شرایطی نیاز به استفاده از لباس‌های ضخیم و پشمی نیست. با توجه به این که بدن ظریف و نحیف نوزاد، حساس‌تر از بزرگسالان است، بهتر است برای اطمینان از گرم ماندن بدن نوزاد از دو لایه لباس برای او استفاده شود و یک زیرپوش نخی زیر لباس روی او تنش کرد. از پوشاندن لباس زیاد بر تن نوزاد خودداری کنید چرا که باعث راش پوستی می‌شود و نوزاد را کلافه می‌کند. استفاده از یک دماسنج الکترونیک برای تعیین دمای اتاق نوزاد می‌تواند به شما در انتخاب لباس نوزاد کمک کند. از قدیم مادربزرگ‌ها می‌گفتند هر چند لایه لباس که تن مادر است یکی بیشتر باید بر تن نوزاد باشد. این قاعده «یکی بیشتر» را در ذهن داشته باشید که تا حدودی می‌تواند به شما در مدیریت البسه نوزاد کمک کند.
بیشتر بخوانید: انواع لباس‌های مناسب و راحت برای کودک در منزل
مراقبت از نوزاد در زمستان در محیط بیرونی
اصولاً مراقبت از نوزاد در محیط منزل کار ساده‌تری است چرا که کنترل بسیاری از عوامل در اختیار والدین است اما در بیرون از منزل اوضاع کاملاً متفاوت است. به طور کلی توصیه می‌شود در فصل سرما نوزادان را از خانه بیرون نبرید. به خصوص پیاده‌روی در فضای سرد هرگز توصیه نمی‌شود. اگر به هر دلیلی مجبور شدید که نوزاد خود را در هوای سرد زمستان از منزل خارج کنید در مورد پوشش او دقت کافی را به کار بگیرید. در هوای سرد زمستان از کلاه ضخیم برای گرم نگهداشتن سر نوزاد استفاده کنید؛ فراموش نکنید که بیشتر نوزادان از ناحیه سر دچار سرماخوردگی می‌شوند. پاهای کوچک نوزاد را فراموش نکنید برخی از والدین در پوشاندن پای نوزاد غفلت می‌کنند و با این که لباس‌های زیادی تن نوزاد می‌کنند اما پای نوزاد را فراموش می‌کنند. بهتر است در زمستان از پاپوش‌های گرم و بافتنی برای نوزاد استفاده کنید. توجه کنید که پاپوش بلند تهیه کنید تا مچ پای نوزاد را کاملاً پوشش دهد.
قاعده یک لایه بیشتر را که به خاطر دارید؛ پس با توجه به حجم لباسی که خودتان پوشیده‌اید لباس نوزاد را انتخاب کنید. سعی کنید از لباس‌های گرم اما سبک استفاده کنید. در استفاده از لباس‌های بافتنی و پشمی دقت کنید. این لباس‌ها نباید مستقیماً با پوست حساس بدن نوزاد در تماس باشند بهتر است یک سرهمی تریکو تن نوزاد کنید و از روی آن لباس بافتنی را بر تن نوزاد بپوشانید. استفاده از پتو و پتوپیچ کردن نیز در مناطقی که برودت هوا زیاد است راهکار مناسبی است. پتو را طوری دور نوزاد بپیچانید که صورت نوزاد دیده شود و زیر پتو قرار نگیرد. قرار گرفتن صورت نوزاد زیر پتو موجب کلافگی و حتی احساس تنگی نفس می‌شود بنابراین اگر هوا خیلی سرد است و باد سرد می‌وزد پیشانی و چانه نوزاد را زیر پتو ببرید و روی قسمت‌های دیگر صورت نوزاد یک پارچه نازک نخی بکشید.
از دستکش برای گرم نگه داشتن دستان نوزاد استفاده کنید. دستکش هم مانند پاپوش مستقیماً با پوست نوزاد در تماس است پس در انتخاب جنس آن دقت کنید. جنسی را انتخاب کنید که موجب خارش و حساسیت پوست نوزاد نشود. نکته بسیار مهم در خصوص بیرون بردن نوزاد در فصل سرما، عدم قرار دادن نوزاد در کالسکه است. کالسکه‌ها از جنس الیاف مصنوعی، پلاستیک و فلز هستند و سرما را در خود نگه می‌دارند. هیچ جا امن‌تر و گرم‌تر از آغوش والدین به خصوص مادر نیست. گرمای بدن والدین علاوه بر آرامش بخشیدن به نوزاد موجب گرم شدن بدن او نیز می‌شود. هنگام بارش برف و باران بهتر است از خانه خارج نشوید چرا که زمین لغزنده است و احتمال لیز خوردن شما و در نتیجه سقوط نوزاد وجود دارد. اگر مجبور شدید به هنگام بارش برف و باران از منزل خارج شوید، کفش زمستانی مطمئن بپوشید. در هنگام بارش نزولات آسمانی، نوزاد را در کاورهای ضدآب بپیچید تا آب برف و باران به بدن نوزاد نفوذ ننماید و لباس او را خیس نکند. تن نوزاد لایه به لایه لباس کنید تا در صورتی که احساس کردید نوزاد کلافه است، یا بدنش بیش از حد گرم شده است یا صورت و بدنش سرخ شده بتوانید یک لایه را کم کنید. پوشاندن لایه به لایه شما را در مدیریت گرمای بدن نوزاد کمک خواهد کرد. همچنان توصیه می‌شود در فصل سرما به خصوص در روزهای سرد نوزاد را از خانه بیرون نبرید به خصوص در مناطقی که زمستان سردتری دارند.
حمام کردن نوزاد در فصل زمستان
حمام بردن نوزاد جزو پرمخاطره‌ترین و پرچالش‌ترین فعالیت‌های مراقبت از نوزاد است. اکثر والدین از این کار وحشت دارند به خصوص در فصل سرما که امکان سرماخوردن نوزاد زیادتر هم هست. نحوه حمام کردن نوزاد نیاز به رعایت نکات زیادی دارد اما باید توجه داشت که به طور کلی یک نوزاد نیاز زیادی به حمام ندارد. اگر در فصل زمستان احساس کردید که نوزاد نیاز به استحمام دارد این کار را به گرم‌ترین ساعت روز موکول کنید. بهترین زمان برای حمام کردن نوزاد در روزهای سرد زمستان بعد از خواب ظهرگاهی است. پیش از حمام کلیه لوازم مورد نیاز را آماده کنید. بهتر است قبل از استحمام نوزاد لیست اقلام مورد نیاز را بنویسید و ساعتی قبل از حمام آن‌ها را به ترتیب آماده کنید. زمان استحمام را تا جای ممکن کوتاه کنید، تهیه لیست لوازم مورد نیاز به کوتاه شدن تایم استحمام نوزاد کمک می‌کند. از نیم ساعت قبل حمام را گرم کنید.
جهت گرم کردن حمام از وسایل گرمایشی ممطئن استفاده کنید و از باز گذاشتن آب گرم جهت گرم شدن حمام خودداری کنید. باز گذاشتن آب گرم باعث تجمع بخار در محیط حمام می‌شود و ممکن است تنفس نوزاد را به مخاطره بیاندازد. اگر محیط داخل حمام را با بخاری برقی گرم می‌کنید بخاری را در فضای دور از پاشش آب قرار دهید. هرگز نوزاد را نزدیک وسایل گرمایشی قرار ندهید چرا که پوست نوزاد بدون لباس و در معرض مستقیم حرارت ممکن است آسیب ببیند. از درجه حرارت آب ممطئن شوید و از آب داغ برای شستشوی نوزاد استفاده نکنید. آب داغ علاوه بر سوزاندن، موجب خشکی پوست نوزاد نیز می‌شود. البسه و حوله حمام نوزاد را گرم کنید. دقت کنید که دمای البسه و حوله کمی بیشتر از دمای محیط باشد و زیاد داغ نشده باشد. حوله و البسه را روی حرارت مستقیم قرار ندهید همین که قبل از ورود به حمام حوله و لباس‌های نوزاد را نزدیک یک وسیله گرمایشی قرار دهید کافی است. بهتر است برای استحمام نوزاد از یک نفر کمک بگیرید تا کارها را زودتر انجام دهید و زمان استحمام و پوشاندن لباس را تا حد ممکن کوتاه کنید. هنگام تعویض پوشک فقط در مواقع ضروری که مدفوع کودک زیاد او را بشویید در صورت نیاز به آبکشی فقط ناحیه کثیف شده را آبکشی کنید و روی پاهای نوزاد آب نریزید. در سایر موارد از دستمال مرطوب پینو بیبی برای تمیز کردن نوزاد استفاده کنید. به طور کلی در فصل زمستان البسه نوزاد را در مجاورت وسایل گرمایشی گرم کنید و سپس آن‌ها را تن نوزاد کنید.
بیشتر بخوانید: اصول حمام نوزاد؛ راهنمای والدین
خواب نوزاد در فصل زمستان
یکی دیگر از دردسرهای والدین در فصل زمستان خواب نوزاد است. سرما خواب نوزاد را آشفته می‌کند و احتمال سرماخوردگی در خواب زیاد است. بهترین راهکار برای یک خواب امن و راحت در فصل زمستان برای نوزاد دلبندتان قرار دادن نوزاد در یک محیط گرم است. با یک دماسنج می‌توانید دمای محیط را ارزیابی کنید. دمای مناسب برای اتاق نوزاد بین ۲۰ تا ۲۲ درجه سانتی‌گراد است. از خواباندن نوزاد در نزدیکی وسایل گرمایشی جداً خودداری کنید. بهتر است دو یا چند لایه لباس تن نوزاد کنید تا در صورت لزوم بتوانید لایه‌ها را کم یا زیاد کنید و دمای بدن نوزاد را نرمال نگه دارید. استفاده از یک پتوی نرم، سبک و گرم بهترین روش برای گرم نگه داشتن نوازد در فصل سرماست. بهتر است از پتوهای دورپیچ کلاه‌دار و دکمه‌دار استفاده کنید تا از کنار رفتن پتو خیال‌تان راحت باشد. اگر نوزاد تازه متولد شده است می‌تواند او را قنداق‌پیچ کنید. قنداق‌پیچ کردن نوزاد به او احساس ایمنی و راحتی می‌دهد و بدن نوزاد را به طور یکنواخت گرم نگه می‌دارد. توصیه می‌شود هنگام خواب، مادر حتی برای دقایقی هم که شده کنار نوزاد دراز بکشد چرا که گرمای بدن مادر بیش از هر چیز دیگری برای نوزاد آرامش‌بخش و گرمابخش است. در حین خواب گاه به گاه به نوزاد سر بزنید و اگر احساس کردید نوزاد بیش از حد احساس گرما می‌کند یک لایه از لباس‌هایش را کم کنید.
تغذیه نوزاد در فصل زمستان
تنها غذایی که نوزاد مجاز به خوردن آن است شیر مادر و یا شیر خشک است. برخی افراد به خصوص مادربزرگ‌ها و افراد مسن فامیل در فصل سرد شربت‌های خانگی با مواد خوراکی طبع گرم برای نوزاد درست می‌کنند این کار اصلاً توصیه نمی‌شود و جزو نبایدهای مراقبت از نوزاد است. مصرف این گونه مایعات سلامت نوزاد را به خطر می‌اندازد. با توجه به تغذیه انحصاری نوزاد که شیر مادر است در فصل سرما مادر باید مراقب تغذیه خود باشد و بدن خود را گرم نگه دارد. سرد بودن بدن مادر مانع از خروج و تخلیه مناسب شیر از پستان می‌شود. گاهی سرما باعث می‌شود که مادر از شیر دادن به نوزاد عاجز شود این هیچ ارتباطی به تغذیه مادر و یا خالی بودن سینه مادر از شیر ندارد بلکه سرما تخلیه شیر را دچار مشکل کرده است.
در زمان شیردهی مادر باید بدن خود را گرم نگه دارد و در محیطی با دمای متعادل باشد. استفاده از لباس‌های مخصوص شیردهی باعث می‌شود تا مادر مجبور به باز کردن کلیه البسه خود نداشته باشد. بهتر است مادر به هنگام شیردهی کل سینه را از زیر لباس خود بیرون نیاورد و تنها بخشی از نوک و اطراف سینه که با دهان و صورت کودک در تماس است باید بیرون باشد. در طب سنتی توصیه می‌شود تا در فصل سرما مادر از خوراکی‌هایی با طبع گرم استفاده کند. به عنوان مثال نوشیدن مایعات گرم، غذای گرم و گرمیجات مانند: ادویه‌ها، مغزها، خرما و خرمالو باید در رژیم غذایی مادر گنجانده شود. قطعاً همانطور که مصرف مواد خوراکی طبع گرم توصیه می‌شود مصرف مواد خوراکی طبع سرد منع می‌شود. ماست، کشک، خیار، نارنگی، لوبیا سبز و کاهو از جمله موادی هستند که طبع سرد دارند و بهتر است در فصل سرما در جیره غذایی مادر شیرده قرار نگیرد. نکته مهم و حائز اهمیت دیگر این است که به دلیل سرما ممکن است نوزاد تمایل کمتری به خوردن شیر داشته باشد. مادر باید در فصل سرما بیشتر مراقب تغذیه نوزاد خود باشد و از سیر شدن کامل نوزاد اطمینان حاصل کند.
مراقبت از نوزاد در فصل زمستان در بیمارستان
اگر نوزاد شما متولد فصل سرد و زیبای زمستان است باید برای خروج نوزاد از محیط بیمارستان و آوردن نوزاد به منزل تدابیری بیاندیشید. قاعدتاً پس از زایمان اگر نوزاد یا مادر مشکل یا بیماری خاصی نداشته باشند در فاصله کوتاهی از بیمارستان ترخیص می‌شوند. برای خروج نوزاد از بیمارستان همان نکاتی که در خصوص مراقبت نوزاد در محیط بیرون از خانه گفته شد را مد نظر داشته باشید. قاعده یک لایه بیشتر را الگو قرار دهید. بهترین حالت قنداق‌پیچ کردن نوزاد است اگر به هر دلیل امکان قنداق کردن نوزاد را ندارید او را لای یک پتو گرم و سبک بپیچید. نکات مربوط به جنس لباس و پتو در بالا ذکر شده است. از یک کلاه سبک و نرم برای گرم نگه داشتن سر نوزاد استفاده کنید. به حالات نوزاد توجه داشته باشید اگر نوزاد بیش از حد سرخ شده بود یا احساس بی‌حالی داشت به سرعت اما در آرامش کامل یک لایه از لباس‌هایش را کم کنید. از باد زدن و فوت کردن کودک به ویژه وقتی زیاد عرق کرده است بپرهیزید. ناگهان حجم زیادی از پوشش نوزاد را کم نکنید و مرحله به مرحله این کار را انجام بدهید. در صورتی که حس کردید نوزاد در اثر گرما بی‌حال شده است به او شیر دهید. بهتر است قبل از خروج از محیط گرم و امن بیمارستان به نوزاد شیر دهید تا به هنگام خروج از بیمارستان و در فضای سرد و باز بیرون مجبور به انجام این کار نشوید.