چگونه تفکر انتقادی را به کودک خود بیاموزیم؟

هر روز کودک شما با پیام‌ها، اطلاعات و تصاویر بسیاری بمباران اطلاعاتی می‌شود. چه فرزند شما در مدرسه باشد، چه فعالیت آنلاین داشته باشد یا با دوستان خود صحبت کند، باید بداند که چگونه آنچه را که می‌شنود و می‌بیند را ارزیابی کند تا نظرات و باورهای خود را شکل دهد. مهارت‌های تفکر انتقادی، پایه و اساس آموزش و همچنین یک مهارت مهم زندگی به شمار می‌روند. بدون توانایی تفکر انتقادی، کودکان به‌ ویژه وقتی بزرگ‌تر می‌شوند از نظر تحصیلی با مشکل مواجه می‌شوند.

در واقع، مهم نیست که فرزند شما در آینده چه برنامه‌ای برای شغل خود دارد. او فارغ از شغلی که انتخاب می‌کند، باید بداند که چگونه به صورت انتقادی تفکر کند، مشکلات را حل کند و تصمیم بگیرد. به عنوان والدین، مهم است که اطمینان حاصل کنید که فرزندان شما قبل از بزرگ شدن و ترک خانه می‌تواند خودش به تنهایی فکر کند و ذهنیت انتقادی سالمی را در خود ایجاد کند. انجام این کار به کودک شما کمک می‌کند تا هم از نظر تحصیلی و هم از نظر حرفه‌ای موفق شود و همچنین به روابط آینده او کمک می‌کند. در این مقاله در مورد چیزهایی که باید در مورد تفکر انتقادی بدانید، از جمله این که چگونه به فرزندان خود بیاموزید که متفکر انتقادی باشند صحبت خواهیم کرد.

تفکر انتقادی چیست؟

مهارت‌های تفکر انتقادی به توانایی تصور، تجزیه و تحلیل و ارزیابی اطلاعات به منظور تعیین صحت و اعتبار آن گفته می‌شود؛ مانند این که چه چیزی واقعی است و چه چیزی نیست. این مهارت به کودک کمک می‌کند تا نظرات و ایده‌های خود را شکل دهد و همچنین کمک می‌کند تا او بداند که چه کسی دوست خوبی است و چه کسی نیست.

بر اساس گفته روان‌ درمانگران، تفکر انتقادی همچنین می‌تواند شامل یک مشکل پیچیده و ایجاد راه‌حل‌های واضح برای آن باشد. در واقع، تفکر انتقادی بخشی ضروری از حل مسئله، تصمیم گیری و هدف گذاری است. همچنین این مهارت به ویژه هنگامی که با درک مطلب ترکیب شود، اساس آموزش را تشکیل می‌دهد. این دو مهارت در کنار یکدیگر به کودک امکان این را می‌دهد تا بر اطلاعات مسلط شود و بتواند آن را جمع بندی کند.

چرا مهارت‌های تفکر انتقادی اهمیت دارند؟

بر اساس برنامه ارزیابی بین‌المللی دانش‌آموزان (PISA) که در آن کودکان ۱۵ ساله در ۴۴ کشور مختلف ارزیابی شدند، از هر شش دانش‌آموز بیش از یک دانش‌آموز در ایالات متحده قادر به حل مشکلات تفکر انتقادی نیستند. علاوه بر این، تحقیقات نشان می‌دهند که کودکانی که فاقد مهارت‌های تفکر انتقادی هستند، در معرض خطر بیش‌تری برای مشکلات رفتاری قرار دارند.

اگر کودک توانایی تفکر انتقادی را نداشته باشد، با دقت فکر نمی‌کند. فکر نکردن با دقت و به صورت انتقادی می‌تواند منجر به سوء تعبیر اطلاعات شود و اطلاعات نادرست می‌توانند منجر به مشکلاتی در مدرسه، کار و روابط شوند. تفکر انتقادی همچنین به کودک امکان می‌دهد تا درک عمیق تری از جهان از جمله این که جایگاه خود را در دنیا چگونه می‌بیند، به دست آورد. علاوه بر این، کودکانی که یاد می‌گیرند تفکر انتقادی داشته باشند، مشاهده‌گر و روشن‌فکر هستند.

مهارت‌های تفکر انتقادی می‌توانند به کودک کمک کنند تا خود، دیگران و دنیای اطراف خود را بهتر درک کند. این مهارت‌ها می‌توانند در حل مسائل روزمره، خلاقیت و بهره وری به کودک کمک کنند.

فواید مهارت‌های تفکر انتقادی

مهارت‌های تفکر انتقادی از جنبه‌های بسیاری برای کودک شما مفید هستند. از توانایی حل مسائل و مشکلات پیچیده در مدرسه و تشخیص این که کودک در مورد مسائل خاص چه احساسی دارد گرفته تا ایجاد روابط و مقاومت در برابر فشار روانی، مهارت‌های تفکر انتقادی کودک شما را برای مقابله با چالش‌ها و موانع زندگی آماده می‌کنند. مهارت‌های تفکر انتقادی در حل یک مسئله ریاضی، در مقایسه و تقابل چیزها، و هنگام استدلال و بحث کردن مفید هستند. به گفته روانشناسان، مهارت‌های تفکر انتقادی در ابراز کودک کاربرد دارند. وقتی فردی برای رسیدن به یک هدف شخصی یا حفظ یک رابطه رضایت‌بخش تلاش می‌کند، استفاده از تفکر انتقادی بسیار مفید است.

تفکر انتقادی همچنین باعث افزایش استقلال، خلاقیت و تشویق کنجکاوی در کودک می‌شود. کودکانی که به آنها آموزش داده شده است از مهارت‌های تفکر انتقادی استفاده کنند، سؤالات زیادی می‌پرسند و هرگز چیزها را بدون دلیل و مدرک قبول نمی‌کنند. آن‌ها می‌خواهند بدانند که چرا چیزهای مختلف اتفاق می‌افتند.

مهارت‌های مناسب تفکر انتقادی همچنین می‌تواند منجر به داشتن روابط بهتر، کاهش پریشانی و بهبود رضایت از زندگی شود. فردی که می‌تواند مشکلات روزمره را حل کند، احتمالاً نسبت به توانایی خود در مقابله با چالش‌هایی که زندگی سر راهش قرار می‌دهد، اعتماد به نفس بیش‌تری دارد.

چگونه به کودک خود بیاموزیم که متفکر انتقادی باشد؟

آموزش تفکر انتقادی به کودک بخش مهمی از وظایف والدین است. در واقع، وقتی به کودک یاد می‌دهیم که متفکر انتقادی باشد، به او مستقل بودن را نیز آموزش می‌دهیم. کودک یاد می‌گیرد که نظرات خود را داشته باشد و بدون تأثیر بیرونی بیش از حد، به نتایجی برسد که خود با فکر کردن به آن دست پیدا کرده است. در ادامه چند روش را به شما پیشنهاد می‌دهیم تا به کودک خود بیاموزید که تفکر انتقادی داشته باشد.

الگوی خوبی برای کودک باشید

گاهی اوقات بهترین راه برای آموزش یک مهارت مهم زندگی به کودک شما این است که در زندگی خود الگوی خوبی برای کودک باشید. زیرا کودکان تمایل دارند رفتارهایی را که در والدین خود مشاهده می‌کنند، تقلید نمایند. بنابراین تلاش کنید تا با تحقیق در مورد چیزهایی که نادرست به نظر می‌رسند و اظهارات چالش برانگیز که غیر اخلاقی یا غیر منصفانه به نظر می‌رسند، تفکر انتقادی را در زندگی خود اعمال می‌کنید.

والدینی که دارای مهارت‌های تفکر انتقادی مناسب هستند، می‌توانند از همان روز اول تولد کودک با بیان کلامی مهارت‌های تفکر خود، تفکر انتقادی را برای کودک خود الگوسازی کنند. برای کودکان بسیار مفید است که بشنوند والدین چگونه به طور انتقادی درباره چیزها فکر می‌کنند. این الگوبرداری از تفکر انتقادی به کودک اجازه می‌دهد تا فرآیندهای فکری والدین خود را مشاهده کند و آنچه را که مشاهده می‌کند، تقلید نماید.

با کودک خود بازی کنید

کودک به طور مداوم با آزمون و خطا کردن چیزها را یاد می‌گیرد و بازی یک فعالیت آزمون و خطای عالی برای شما به شمار می‌رود. در واقع، بازی منظم با کودک در سنین بسیار پایین، پایه‌های تفکر انتقادی را در او ایجاد می‌کند و مهارت‌های تفکر انتقادی او با رشد کودک پیشرفت می‌کند. شما مشاهده خواهید کرد که فکر کردن کودک شما در سال‌های اولیه تولد سطحی خواهد بود و با افزایش سن، انتزاعی‌تر می‌شود. بازی کودک با هم سالان خود نیز در رشد مهارت‌های تفکر انتقادی او مفید است؛ اما والدین باید در هنگام بروز اختلاف یا زمانی که شوخی‌ها شدید می‌شوند، در دسترس باشند و آن را مدیریت کنند.

به مرور که کودک شما بزرگ‌تر می‌شود، می‌توانید با یکدیگر بازی‌های رومیزی انجام دهید یا در مورد موضوعی صحبت کنید که کودک به آن علاقه نشان می‌دهد. نکته مهم این است که با کودک خود زمان با کیفیت بگذرانید که فرصت صحبت در مورد موضوعات عمیق تر و بررسی انتقادی چیزها را به شما و کودک شما می‌دهد.

توانایی حل مسئله را به کودک بیاموزید

یکی از راه‌های آموزش تفکر انتقادی به کودک این است که به او نحوه حل مسئله و مشکلات را بیاموزیم. برای مثال، از کودک خود بخواهید که به حداقل پنج راه مختلف برای حل یک مشکل خاص فکر کند. شما می‌توانید کودک را به چالش بکشید تا یک شی را بدون استفاده از دستانش از یک طرف اتاق به سمت دیگر منتقل کند. در ابتدا، کودک ممکن است فکر کند که این کار غیر ممکن است؛ اما با کمی حمایت از سوی شما، او کشف می‌کند که ده‌ها راه حل مانند استفاده از پاهای خود یا پوشیدن دستکش برای این کار وجود دارند. به کودک کمک کنید تا راه حل‌های مختلفی برای همان مشکل پیدا کنند و سپس یکی را انتخاب کنید تا کودک ببیند که این کار جواب می‌دهد یا خیر.

به مرور زمان، می‌توانید به کودک خود کمک کنید تا بتواند ببیند که راه‌های زیادی برای مشاهده و حل مشکل مشابه وجود دارد.

کودک را تشویق کنید که سوال بپرسد

به همان اندازه که گاهی اوقات پاسخ دادن به رگبار مداوم سوالات خسته کننده است، مهم است که کودک خود را تشویق کنید تا مسائل را زیر سوال ببرد. سؤال پرسیدن اساس تفکر انتقادی است و زمانی که برای پاسخ دادن به سؤالات کودک صرف می‌کنید یا همراه با هم پاسخ‌ها را پیدا می‌کنید، در نهایت نتیجه خواهد داد.

کودک شما با سوال پرسیدن نه تنها یاد می گیرد که چگونه خود را ابراز کند، بلکه به مرور در شناسایی اطلاعات یا اظهارات نادرست یا گمراه کننده دیگران بهتر و بهتر می‌شود. شما همچنین می‌توانید این نوع سوال پرسیدن را تکرار کنید و بگذارید کودک شما آن را مشاهده کند تا این رفتار را برای او الگو کنید. وقتی کودک شما بزرگ‌تر می‌شود، می‌توانید با یکدیگر بازی‌های رومیزی انجام دهید یا به سادگی وقت خود را صرف صحبت در مورد چیزی که برای او جالب است بگذرانید. نکته کلیدی این است که شما زمان با کیفیتی را با هم سپری کنید که به شما این امکان را می‌دهد تا در مورد مسائل در سطح عمیق تر بحث کنید و مسائل را به طور انتقادی بررسی کنید.

انتخاب کردن را با کودک خود تمرین کنید

مانند همه چیز در زندگی، فرزند شما اغلب از طریق آزمون و خطا مهارت‌های جدید را یاد می‌گیرد و بخشی از یادگیری تفکر انتقادی، شامل تصمیم گیری است. یکی از راه‌هایی که می‌توانید فرزندتان را به فکر کردن و انتخاب کردن تشویق کنید این است که از او بپرسید چگونه می‌خواهد وقت خود را بگذراند.

اگر کودک شما این را می‌خواهد، به او اجازه دهید که به بازی‌ کردن یا دعوت‌نامه‌های مهمانی نه بگوید. همچنین می‌توانید به او پول توجیبی بدهید و اجازه دهید تا خودش در مورد این که با پول چه کاری انجام می‌دهد، تصمیم بگیرد. هر یک از این سناریوها مستلزم این است که کودک شما قبل از تصمیم گیری به طور انتقادی در مورد انتخاب‌های خود و عواقب احتمالی آن فکر کند.

وقتی کودک بزرگ‌تر می‌شود، در مورد نحوه برخورد با مسائلی مانند قلدری و فشار روانی از سوی هم سالان با او صحبت کنید و او را در مورد نحوه انتخاب درست در مورد استفاده از رسانه‌های اجتماعی راهنمایی کنید. همه این موقعیت‌ها نیاز به تفکر انتقادی از طرف کودک شما دارد.

روشن فکری را تشویق کنید

اگرچه یاد دادن روشن فکر بودن می‌تواند یک مفهوم چالش برانگیز برای آموزش باشد، اما به هر حال یک مفهوم مهم است. بخشی از تبدیل شدن به یک فرد دارای تفکر انتقادی، توانایی منطقی بودن و ارزیابی ایده‌ها بدون تعصب است.

به کودک خود بیاموزید که برای این که با دید باز به مسائل نگاه کند، باید قضاوت‌ها و پیش فرض‌های خود را کنار بگذارد. برخی از مفاهیمی که باید در مورد آن‌ها صحبت کنید و روشن فکری و ذهن باز را در فرزند خود تشویق می‌کنند، عبارتند از: تنوع، فراگیری و انصاف.

چه فعالیت هایی تفکر انتقادی را در کودک تقویت می‌کنند؟

تفکر انتقادی یکی از حیاتی ترین مهارت‌های زندگی است. این مهارت نه تنها یک شخصیت قوی می‌سازد، بلکه یک فرد عاقل را تربیت می‌کند که متواضع و موفق است. با این حال، اکثر مدارس به دلیل داشتن یک برنامه درسی استاندارد قادر به پرورش توانایی‌های تفکر انتقادی در کودک شما نیستند. بنابراین به عنوان والدین می‌توانید با برخی از فعالیت‌هایی که می‌توانید در خانه انجام دهید، فرزندانتان را طوری تربیت کنید که به صورت انتقادی فکر کند.

در ادامه چند نمونه از فعالیت‌هایی که شما و کودک شما می‌توانید بلافاصله شروع کنید را توضیح می‌دهیم:

خلق هنر

تشویق کودک خود به بیان افکارش از طریق کارهای هنری، راهی بسیار مناسب برای پرورش مهارت‌های تفکر انتقادی در او می‌باشد. از آنجایی که کودک برای بیان کارهایی که ممکن است نداند با کلمات چگونه انجام دهد، نقاشی می‌کشد یا با موسیقی مشغول می‌شود، فعالیت‌های هنری مستلزم درجه‌ای از مهارت‌های تفکر انتقادی است.

تمرین مهارت‌های هنری و پرورش خلاقیت یک فعالیت ضروری برای کودکان است تا مهارت‌های تفکر انتقادی خود را بهبود دهند. این به هیچ وجه کار ساده ای نیست و یکی از عوامل متعددی است که نشان می‌دهد که چرا هنر در طول تاریخ از ارزش بالایی برخوردار بوده است.

حل پازل همراه با یکدیگر

ثابت شده است که حل پازل یک فعالیت عالی برای رشد نورون‌های کودک است. پازل، مار و پله و بسیاری از بازی‌های معمایی دیگر باعث می‌شوند که کودک شما به طور فعال با انجام این بازی‌ها مهارت‌های تفکر انتقادی را در خود ایجاد کند. کودک شما از طریق حل پازل و بازی‌های فکری به آرامی یاد می‌گیرد که چگونه استراتژی‌های مختلف را تدوین کند، اصول تئوری بازی‌ها را درک کند و به تدریج این مهارت‌ها را تا زمانی که طبیعت دوم او شود، تقویت کند.

حضور شما نیز در کنار کودک فوق العاده مهم است. اگر به کودک خود اجازه دهید به تنهایی بازی کند، ممکن است این پازل‌ها دلهره آور به نظر برسند و کودک از بازی کردن لذت نبرد؛ اما زمانی که با هم بازی می‌کنید، بازی به یک تجربه سرگرم کننده و فوق العاده برای پیوند بین شما و کودک شما تبدیل می‌شود.

سخن آخر

تفکر انتقادی یکی از مهم ترین مهارت‌های زندگی است که می‌توانید به فرزندان خود بدهید. در دنیای امروز که از اطلاعات اشباع شده است، کودک شما برای رشد و بقا به این مهارت‌ها نیاز دارد. این مهارت‌ها به کودک کمک می‌کنند تا تصمیمات بهتری بگیرد، روابط سالم تری داشته باشد و تعیین کند که به چه چیزی باور دارد.

به علاوه، وقتی به کودک خود می‌آموزید که به طور انتقادی دنیای اطراف خود را بررسی کند، به او مزیتی می‌دهید که برای سال‌های آینده به او کمک خواهد کرد؛ مزیتی که از نظر تحصیلی، حرفه ای و روابط برای او مفید خواهد بود. در نهایت، او نه تنها می‌تواند به طور مستقل فکر کند، بلکه روزی به بزرگسالی تواناتر تبدیل خواهد شد.