‌چرا بچه‌ها فحش می‌دهند و ناسزا می‌گویند؟

حتماً شنیده‌اید که گاهی بچه‌ها در یک وضعیت نرمال فحش می‌دهند و از شنیدن این کلمه غافلگیر شده‌اید. حتماً اولین چیزی که به ذهن‌تان رسیده است این است که کودک گفتن این کلمه را از کجا یاد گرفته است؟ شاید برای شما سخت باشد که باور کنید این روزها بچه‌ها از سنین پایین شروع به فحش دادن کرده‌اند. با این حال، نباید از نظر دور داشت که در سال‌های اخیر فحش دادن بزرگسالان افزایش یافته است. از این رو، واقعاً نباید تعجب‌آور باشد که بچه‌های کوچکتر نیز فحش می‌دهند و ناسزا می‌گویند.

برخی ممکن است فکر کنند که با محدود کردن فرزندانشان از مشاهده محتوای دارای رتبه بندی بالغ، به اندازه کافی در محافظت از کودک خود، خوب عمل کرده‌اند. گر چه انتخاب محصولات فرهنگی مانند کتاب، انیمیشن، فیلم و مجله متناسب با رده سنی کودک اقدامی مثبت و آگاهانه است اما قطعاً کافی نیست. با این حال، آن چه بیشتر والدین ممکن است متوجه نباشند، این است که بچه‌ها معمولاً کلمات زشت و ناپسند را لابه لای فیلم‌ها و برنامه‌های تلویزیون و یا با خواندن کتاب یاد نمی‌گیرند. به طور معمول کودکان الفاظ رکیک و زشت را در خلال مکالمات خانوادگی، در برخورد با همسلان و در محیط اجتماعی فرامی‌گیرند.

در برابر رفتار ناپسند کودک واکنش مثبت نشان ندهید

کودکان کمتر از ۴ سال بیشتر آن چه را که از زندگی روزمره خود می‌شنوند تقلید می‌کنند. آن‌ها معمولاً بیشتر حرف‌هایشان را نمی‌فهمند و وقتی نفرین، فحش و کلمه نامربوطی را که شما یا دیگران بکار برده‌اند را می‌شنوند و آن را تکرار می‌کنند. بیشتر افراد در مواجه با یک کودک خردسال که در حال فحاشی است می‌خندد و از شنیدن این کلمات که گاهی شکسته و غلط نیز تلفظ می‌شوند لذت می‌برند. دیدن یک کودک خردسال که در حال به کار بردن الفاظ رکیک است شاید برای عده‌ای خنده‌دار و حتی جذاب باشد. اما این واکنش سرمنشا نهادینه شدن این رفتار در کودکان است و باعث می‌شود کودک استفاده از کلمات نامناسب را متوقف نکند و احتمالاً در آینده نیز این رفتار را تکرار خواهند کرد. این واکنش کودک از این واقعیت ناشی می‌شود که بچه‌ها معمولاً به دنبال توجه والدین خود یا سایر بزرگسالان در خانه هستند. بنابراین، اگر آنها یک نکته مثبت از شما دریافت کنند، آن را به عنوان یک چیز خوب درک می‌کنند و دوباره آن را انجام خواهند داد.

اگر فرزندتان فحش می‌دهد تا توجه شما را جلب می‌کند یا واکنش شدید شما را به خود جلب می‌کند، بهتر است با نادیده گرفتن کامل فحش دادن به او پاسخ دهید. آرام باشید و واکنشی نشان ندهید. از تماس چشمی، خندیدن، عصبانی شدن یا گفتن هر چیزی خودداری کنید. این می‌تواند فحش دادن را متوقف کند و از فحش دادن بیشتر جلوگیری کند. همچنین می‌توانید هنگام استفاده از زبان مودبانه به کودک خود توجه مثبت نشان دهید و او را تحسین کنید.

تاثیرپذیری از جمع همسالان

ناسزاگویی معمولاً برای بچه‌هایی اتفاق می‌افتد که قبلاً شروع به رفتن به مهدکودک‌ها و مدارس کرده‌اند. وقتی آنها این کلمات را از دوستان خود می‌شنوند، ممکن است احساس حقارت در آن‌ها ایجاد شود و با تکرار این کلمات بخواهند در گروه پذیرفته شوند. کودکان همچنین ممکن است بخواهند با استفاده نادرست از زبان خود و به کار بردن الفاظ ناپسند در جمع همسالان خود برجسته شوند، حتی گاهی بچه‌ها برای شوخی و خنده ممکن است به دیگران فحش بدهند و یا حتی بقیه دوستان خود را مورد تمسخر قرار دهند تا دیگران به آن‌ها بخندد و در کانون توجه گره قرار گیرند.

ابراز احساسات منفی

وقتی بچه‌های مدرسه بزرگتر می‌شوند، معمولاً در پاسخ به چیزی دردناک  ممکن است شروع به فحش دادن کنند. کودک دریافته است که افراد وقتی عصبانی و ناراحت هستند برای تخلیه خود از کلمات ناپسند استفاده میکنند و گاهی تن صدای خود را نیز بالا می‌برند و ممکن است حتی واکنش فیزیکی داشته باشند مثلاً به چیزی لگد بزنند و  یا چیزی را پرتاب کنند. لذا وقتی کودک در چنین شرایطی قرار می‌گیرد مثلاً زمین می‌خورد، آرنجش به لبه میز اصابت می‌کند، توپ توی صورتش می‌خورد و اتفاقات دردناک و نارحت کننده‌ای مانند این‌ها باعث می‌شود تا کودک شروع به فحش دادن ‌کند. همان طور که اشاره شد گاهی حتی کودک معنای کلماتی را که به زبان می‌آورد نمی‌داند اما دریافته است که بزرگترها برای تخلیه احساسات منفی خود گاهی این کلمات را به زبان می‌آروند و حتی داد و بیداد می‌کنند.

اگر فحش دادن به دلیل عصبانیت یا ناامیدی است، می‌توانید به فرزندتان کمک کنید تا احساسات خود را نامگذاری کند برای مثال، «می‌بینم که واقعاً عصبانی هستید» یا «مطمئنم که دستت خیلی دردناک شده» برای فرزند شما مهم است که بداند درک کردن این احساسات خوب است، اما بهتر است آنها را با کلمات مناسب‌تری بیان کنید.

ممکن است لازم باشد به کودک خود کمک کنید تا احساسات قوی مانند عصبانیت یا ناامیدیش را تکسین دهید و او را آرام کنید. سپس می‌توانید روش‌های دیگری برای مدیریت احساسات قوی، مانند شمردن تا ۱۰، کشیدن نفس‌های عمیق یا صحبت کردن درباره احساسات، به فرزندتان بیاموزید.

همچنین می توانید فرزندتان را تشویق کنید که از کلمات دیگری که توهین آمیز نیستند استفاده کند. برای مثال، می‌توانید «تلنگر» یا «لرزیدن» یا حتی کلمات خنده‌داری را پیشنهاد کنید که شما و فرزندتان با هم می‌سازید.

فحش دادن هنگام تلاش برای گفتن یک کلمه جدید

گاهی اوقات فحش دادن به این دلیل اتفاق می‌افتد که فرزندتان سعی می‌کند کلمه جدیدی بگوید، در این شرایطی، ایده خوبی است که به آرامی تلفظ کودک خود را اصلاح کنید. از توجه بیش از حد به کلمه یا خندیدن به آن خودداری کنید، زیرا این کار می‌تواند کودک شما را تشویق کند که آن را دوباره تکرار کند.

چه کاری می‌توانید انجام دهید تا بچه‌ها ناسزا نگویند؟

راه‌های ساده‌ای وجود دارد که شما می‌توانید در مقابله با فرزندان‌تان به کار بندید. اگر کودک فحاشی می‌کند ابتدا علت این رفتار را جویا شوید. به یاد داشته باشید که ممکن است این رفتار کودک تقلیدی از رفتار شما باشد. در ادامه راهکارهایی برای مقابله با کودکی که فحاشی می‌کند ذکر شده است، آن‌ها را به دقت بخوانید و در اجرای مستمر آن‌ها کوشا باشید تا مانع از تکرار این رفتار ناپسند کودک بشوید.

کودک را از رفتار زشتش آگاه کنید

از آنها بپرسید که آیا معنی کلمه زشتی را که به زبان آورده‌اند را می‌دانند؟ اگر پاسخ کودک مثبت بود، به کودک خود توصیه کنید که گفتن این گونه کلمات برای او مناسب نیست و دلیل آن را توضیح دهید. به آنها بیاموزید که کلمه را با کلمه دیگری که مناسب تر و مودبانه‌تر است جایگزین کنند. برای آن‌ها توضیح دهید که به کار بردن کلمات ناپسند کار صحیحی نیست و افراد ممکن است کودک را بی‌ادب و بی‌تربیت خطاب کنند. متناسب با سن کودک برای او توضیح دهید که به کار بردن کلمات زشت در محاوره با دوستان ممکن است باعث رنجش و ناراحتی دوستانش شود و حتی ممکن است او دوستان خود را از دست بدهد.

اگر فرزندتان به فحش دادن ادامه می‌دهد یا می‌خواهید به او کمک کنید درباره فحش دادن بیاموزد، می‌توانید با او در مورد انتخاب کلمات صحبت کنید.

کودکان نوپا و پیش دبستانی زیر چهار سال برای درک اینکه چرا فحش دادن برای بچه‌ها خوب نیست، بسیار کوچک هستند. کافی است فقط بگویید: «این کلمه خوبی نیست» یا «ما از آن کلمه استفاده نمی‌کنیم».

کودکان پیش دبستانی همیشه معنای کلمات دشنام را درک نمی‌‌کنند، اما می‌توانند درک کنند که فحش دادن می‌تواند به دیگران صدمه بزند یا توهین کند. بنابراین می‌توانید بگویید: «ما از کلماتی استفاده نمی‌کنیم که باعث ناراحتی دیگران شود». شما همچنین می‌توانید بگویید که برخی از کلمات وجود دارد که برای کودکان خوب نیست، حتی اگر آنها را از زبان دیگران بشنوند.

کودکان پیش دبستانی بزرگتر ممکن است از توضیحات ساده در مورد معنای کلمات دشنام چیزهای خوبی دریافت کنند. اگر فکر می‌کنید فرزندتان برای این کار آماده است، می‌توانید با سوال از کودکتان شروع کنید که فکر می‌کند معنی این کلمه چیست. سپس از اصطلاحات کلی برای توضیح این که چرا این کلمات مناسب نیستند، استفاده کنید.

برقراری ارتباط موثر را به کودک خود آموزش دهید

مهارت‌های برقراری ارتباط موثر به کودک خود بیاموزید و به او توضیح دهید که راه‌های بهتری برای جلب توجه دوستانش وجود دارد و لزومی ندارد برای خنده دیگران کلمات ناپسند را به کار ببرد. به او گفتن لطیفه و جوک را یاد بدهید و به او بیاموزید می‌تواند با تعریف کردن داستان‌های کمدی و جذاب دوستان خود را به وجد بیاورد.

هم چنین به کودک آموزش دهید تحقیر دیگران کار پسندیده‌ای نیست و کودک هرگز نباید با به کار بردن کلمات رکیک و ناپسند دیگران را آزرده خاطر سازد و تحقیر کند.

خونسردی خود را حفظ کنید و آرام باشید

همان طور که قبلاً ذکر شد، واکنش شدید شما باعث می‌شود که کودک آن الفاظ را بیشتر بگوید و کلمات ناپسند را بیشتر تکرار کند زیرا کودک توجه شما را می‌خواهند. بنابراین، آرام باشید و بیش از حد از آنها عصبانی نشوید. حتی ممکن است گاهی رفتار کودک را نادیده بگیرید. به یاد داشته باشید که آنها واکنش شما را مشاهده می‌کنند. اگر پیوسته واکنش نشان دهید و آن را عاقلانه توضیح دهید، ممکن است حتی بخواهند از فحش دادن دست بردارند.

قوانین خانوادگی وضع کنید

اگر قوانین خانوادگی در مورد زبان محترمانه دارید، بهتر است زمانی که فرزندتان از زبان غیرقابل قبول استفاده می‌کند به او تذکر بدهید. به عنوان مثال، ممکن است بگویید، «لطفا از یک کلمه زیباتر استفاده کن» یا «ما از کلماتی مانند این استفاده نمی‌کنیم»

و اگر قوانین مربوط به فحش دادن برای بزرگسالان نیز اعمال شود، برای بچه‌ها کمتر گیج کننده است و پذیرش آن ساده‌تر و راحت‌تر خواهد بود. اگر می‌خواهید فرزندانتان از فحش دادن اجتناب کنند، شما و سایر بزرگسالان خانه‌تان نیز باید از آن اجتناب کنید.

اگر شما و همسر نمی‌توانید در مورد قوانین فحش دادن به توافق برسید، فقط به فرزندتان بگویید که قوانین متفاوتی دارید و بگویید کدام کلمات در از نظر شما مناسب نیستند.

الگوی مناسبی برای فرزندتان باشید

قانون «بدون ناسزا» در مورد شما نیز صدق می‌کند. جیمز بالدوین می‌گوید: «کودکان هرگز در گوش دادن به صحبت‌های بزرگ‌ترها خوب نبوده‌اند، اما هرگز در تقلید از آنها کوتاهی نکرده‌اند».

ممکن است فرزندان شما بپرسند که چرا شما مجاز به فحش دادن هستید در حالی که همیشه آنها را از انجام همین کار منع می‌کنید. به شریک زندگی خود و سایر بزرگسالان در خانه یا مهمانان خود یادآوری کنید که از به کار بردن چنین کلماتی در حضور کودک خودداری کنند. اگر این اتفاق افتاد، به فرزندان خود بگویید که شما و سایر بزرگسالان نیز با همین مشکل دست و پنجه نرم می‌کنید. به یاد داشته باشید که توقف کار خود تأکید کنید. و به کودک توضیح دهید که این کار ناپسند است و فرقی نمی‌کند یک کودک ناسزا بگویید و یا یک بزرگسال، نفس این کار اشتباه است و همه باید در رعایت ادب کوشا باشند و به دیگران احترام بگذارند.

اکنون که متوجه شدید بچه‌ها چنین تقلیدکنندگانی هستند، باید واقعاً دسترسی احتمالی آنها به این کلمات را محدود کنید. بیایید همه هنر زبان پاک را همیشه تمرین کنیم و ناسزا گفتن را ریشه کن کنیم!

سخن آخر

کودکان خردسال اغلب فحش می‌دهند زیرا در حال کشف زبان هستند. آنها ممکن است یک کلمه جدید را آزمایش کنند، شاید برای درک معنای آن. گاهی اوقات زمانی که بچه‌ها در حال یادگیری بیان کلمات هستند، فحش دادن به طور تصادفی اتفاق می افتد. کودکان هم چنین ممکن است سعی در ابراز احساسی مانند ناامیدی داشته باشند. یا ممکن است به سادگی کلمه را به دلیل خنده‌دار به نظر رسیدن به زبان بیاورند. همچنین ممکن است کودکان هنگام فحش دادن از دیگران تقلید کنند. آنها ممکن است درک نکنند که کلمات ناسزا قابل قبول نیستند.

کودکان همه چیز را از اطرافیان و محیطی که در آن زندگی می‌کنند می‌آموزند. همان طور که کودک در فرایند رشد کلمات و عبارت مختلف را از اطرافیان و جمع خانوادگی می‌آموزد ممکن است در این بین الفاظ ناپسند را نیز فرابگیرد. بسیاری از والدین ممکن است از شیرین زبانی کودک خود به وجد بیایند خصوصاً وقتی کودک با زبان الکن خود برخی کلمات را اشتباه تلفظ می‌کند و یا حروف برخی کلمات را جا به جا می‌گوید اما همین خندید یک مجوز برای تکرار این کلمات ناپسند است و ممکن است باعث شود که کودک در یک جمع رسمی و یا در حضور افراد ناشناس این کلمات را به زبان بیاورد و مایه شرمساری شما و خودش شود. کودکان از این که مرکز توجه باشند لذت می‌برند بنابراین خندیدن و یا حتی تعریف کردن رفتار زشت آن‌ها برای دیگران می‌تواند به منزله تشویق برای ادامه این رفتار باشد.