بیماری پنجم (اریتم عفونی) یک بثورات پوستی قرمز روشن موقت است که پس از عفونت پاروویروس B19 ظاهر می‌شود. این بیماری عمدتاً کودکان را درگیر می‌کند اما می‌تواند بزرگسالان را نیز تحت تاثیر قرار دهد. بیماری پنجم معمولاً پس از چند روز خود به خود از بین می‌رود. با پینو بیبی همراه باشید تا در خصوص بیماری پنجم در کودکان بیشتر بدانید.
بیماری پنجم چیست؟
بیماری پنجم (Fifth Disease) یک بیماری دوران کودکی است که به صورت بثورات قرمز روشن روی گونه‌های کودک شما ظاهر می‌شود. به دلیل بروز این بثورات، بیماری پنجم به «بیماری سیلی گونه» لقب گرفته است. ویروسی به نام پاروویروس B19 باعث بیماری پنجم می‌شود. این ویروس شایع و بسیار مسری است. افراد مبتلا می‌توانند آن را از طریق سرفه یا عطسه سرایت کنند. در بیشتر موارد، بیماری پنجم یک وضعیت پزشکی جدی نیست. اغلب با حداقل درمان یا بدون درمان از بین می‌رود.
چرا به آن بیماری پنجم می‌گویند؟
بیماری پنجم به این دلیل نام گرفت که پنجمین بثورات پوستی ویروسی است که کودکان را در لیستی از شش بیماری تحت تاثیر قرار می‌دهد. لیست به شرح زیر است:
بیماری پنجم چقدر شایع است؟
بیماری پنجم یکی از شش راش شایع ویروسی در کودکان است. این بیماری معمولاً کودکان بین ۵ تا ۱۵ سال را تحت تأثیر قرار می‌دهد، به ویژه در ماه‌های فصل بهار و تابستان.
آیا بزرگسالان می‌توانند به بیماری پنجم مبتلا شوند؟
بیماری پنجم می‌تواند بزرگسالان را مبتلا کند، اما این نادر است. هنگامی که در معرض ویروس قرار می‌گیرید، سیستم ایمنی بدن شما دفاعی برای مبارزه با آن ایجاد می‌کند. این بدان معنی است که اگر شما در کودکی به بیماری پنجم مبتلا شده‌اید، احتمالاً در بزرگسالی نسبت به آن مصون خواهید بود. اکثر بزرگسالان در کودکی به بیماری پنجم مبتلا شده‌اند.
علائم بیماری پنجم چیست؟
عفونت پاروویروس B19 اغلب با علائمی شبیه آنفولانزا شروع می‌شود که معمولاً خفیف هستند. در این مدت، ویروس بیشتر مسری است. این علائم عبارت هستند از:
- خستگی
- سردرد
- دردناک بودن نواحی تحت تاثیر
- تب با درجه پایین (۹۹ تا ۱۰۱ درجه فارنهایت یا ۳۷ تا ۳۸.۵ درجه سانتی گراد).
- آبریزش بینی
- گلو درد
حدود ۲۰ درصد از کودکان مبتلا به عفونت پاروویروس B19 این علائم را ندارند. با این حال، آنها می‌توانند ویروس را به دیگران منتقل کنند. ممکن است چند روز بعد از شروع علائم آنفولانزا طول بکشد تا بثورات برجسته و قرمز روشن (بیماری پنجم) در صورت کودک شما ظاهر شود. بثورات ممکن است خارش‌دار باشد. کودکان معمولاً پس از ظاهر شدن بثورات دیگر علائمی شبیه آنفولانزا ندارند. در برخی موارد، ممکن است بثورات دیگری را مشاهده کنید که بعد از راش گونه ایجاد می‌شود. معمولاً «توری مانند» به نظر می‌رسد و ممکن است در کودک شما ظاهر شود:
- بازوها
- پاها
- تنه (سینه و پشت)
- باسن
- حدود ۱۰ درصد از کودکان مبتلا به بیماری پنجم نیز درد و تورم مفاصل را تجربه می‌کنند.
علائم بیماری پنجم در بزرگسالان
بزرگسالانی که به پاروویروس B19 آلوده می‌شوند، اغلب علائمی شبیه آنفولانزا بدون بثورات ایجاد می‌کنند. همراه با این علائم، حدود ۸۰ درصد از بزرگسالان نیز دچار درد مفاصل در مچ دست، دست و زانو می‌شوند.
علت بیماری پنجم چیست؟
پاروویروس انسانی که پاروویروس B19 نیز نامیده می‌شود، باعث بیماری پنجم می‌شود. این با پاروویروسی که سگ‌ها و گربه‌ها را تحت تاثیر قرار می‌دهد متفاوت است. بیماری پنجم (بثورات قرمز) معمولاً ۴ تا ۱۴ روز پس از آلوده شدن فرزند شما به پاروویروس B19 ظاهر می‌شود.
آیا بیماری پنجم مسری است؟
پاروویروس B19 بسیار مسری است. عمدتاً از طریق قطرات تنفسی در دهان و بینی پخش می‌شود. اگر یک فرد مبتلا در نزدیکی کودک شما صحبت کند، سرفه یا عطسه کند، ممکن است کودک شما به ویروس آلوده شود. پاروویروس B19 هم چنین می‌تواند از طریق قرار گرفتن در معرض خون از یک فرد باردار به جنین سرایت کند، اما این نادر است. با این حال، بیماری پنجم – بثورات قرمز ناشی از پاروویروس B19 – مسری نیست. در واقع، هنگامی که یک فرد آلوده به پاروویروس B19 دچار بثورات قرمز شود، دیگر مسری نیست (آنها نمی‌توانند پاروویروس B19 را به افراد دیگر سرایت کنند).
عوارض بیماری پنجم چیست؟
در کودکان و بزرگسالان سالم، بیماری پنجم به ندرت عوارض ایجاد می‌کند. اما این عارضه می‌تواند برای افرادی که اختلال خونی دارند یا سیستم ایمنی ضعیفی دارند مشکلاتی ایجاد کند. این به این دلیل است که ویروس می‌تواند بر نحوه ساخت گلبول‌های قرمز توسط بدن شما تأثیر بگذارد. این می‌تواند باعث شود تعداد گلبول‌های قرمز خون کودک شما به حدی کاهش یابد که نیاز به تزریق خون داشته باشد.
کودکان (و بزرگسالان) با شرایط زیر در معرض افزایش خطر عوارض هستند:
- سرطان، مانند سرطان خون
- اچ آی وی
- انواع خاصی از کم خونی مانند کم خونی داسی شکل و تالاسمی
- عضو پیوندی
اگر فرزند شما هر یک از این شرایط را دارد، به محض ظاهر شدن بثورات بیماری پنجم یا اگر علائمی شبیه آنفولانزا داشت، که معمولاً قبل از راش ظاهر می‌شود، با پزشک خود تماس بگیرید.
عوارض بیماری پنجم در بزرگسالان
حدود ۱۰ درصد از بزرگسالانی که به عفونت پاروویروس B19 مبتلا می‌شوند، به آرتریت مزمن (طولانی مدت) مرتبط با پاروویروس در چندین مفاصل یا پلی آرتریت مبتلا می‌شوند. افرادی که در بدو تولد زن تعیین می‌شوند (AFAB) نسبت به افرادی که در بدو تولد مرد هستند (AMAB) بیشتر در معرض خطر این عارضه هستند.
بیماری پنجم و بارداری
زنان باردار یا زنانی که قصد بارداری دارند در صورت تماس با عفونت یا ایجاد بثورات پوستی باید در اسرع وقت به پزشک یا ماما مراجعه کنند. پاروویروس می‌تواند جنین را تحت تاثیر قرار دهد، اگر چه این اتفاق نادر است. نیمی از زنان قبلاً پنجمین بیماری را داشته‌اند و بنابراین در برابر پاروویروس مصون خواهند بود. اگر یک زن باردار که ایمنی ندارد به بیماری پنجم مبتلا شود، معمولاً این بیماری خفیف است و بر جنین تأثیر نمی‌گذارد. اما به ندرت، اگر مادر به پاروویروس مبتلا شود، نوزاد متولد نشده ممکن است دچار کم خونی یا تجمع مایع (هیدروپس فتالیس) شود. این می‌تواند منجر به سقط جنین شود.اگر باردار هستید و به بیماری پنجم (عفونت پاروویروس B19) مبتلا شده‌اید، می‌تواند به جنین سرایت کند و عوارضی از جمله:
- سقط جنین
- مرده زایی (مرگ جنین داخل رحمی)
- Hydrops fetalis (زمانی که مقادیر زیادی مایع در بافت‌ها و اندام‌های جنین جمع می‌شود)
با این حال، این عوارض نادر هستند. بیشتر بزرگسالان و افراد باردار قبلاً به پاروویروس B19 آلوده شده‌اند، بنابراین از آنها محافظت می‌شود. خطر از دست دادن جنین هنگام ابتلا به عفونت پاروویروس B19 در دوران بارداری تقریباً ۲% است. افراد باردار در سه ماهه دوم بارداری در معرض بیشترین خطر ابتلا به عوارض ناشی از پاروویروس B19 هستند، اما این عوارض ممکن است در تمام مراحل بارداری رخ دهد. اگر باردار هستید و در معرض فردی مبتلا به بیماری پنجم قرار گرفته‌اید، با ارائه دهنده مراقبت‌های بهداشتی خود تماس بگیرید.
بیماری پنجم چگونه تشخیص داده می‌شود؟
ارائه دهندگان مراقبت‌های بهداشتی معمولاً بیماری پنجم را بر اساس علائم کودک شما تشخیص می‌دهند. بثورات «سیلی روی گونه» نشانه قوی این بیماری است. هنگامی که با علائمی شبیه آنفولانزا همراه باشد، پزشک کودک شما معمولاً می‌تواند بیماری پنجم را در مطب بدون هیچ آزمایش دیگری تشخیص دهد. در موارد بسیار نادر، پزشک کودک شما ممکن است آزمایش خون را برای تایید بیماری پنجم تجویز کند.
درمان بیماری پنجم چیست؟
علائم بیماری پنجم معمولاً در عرض چند هفته با حداقل درمان یا بدون درمان از بین می‌روند. پزشک کودک شما ممکن است مسکن‌های بدون نسخه (OTC) را توصیه کند که می‌توانند تب، سردرد و درد مفاصل را درمان کنند. این داروها عبارت هستند از:
- استامینوفن.
- داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs)، مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن.
حتماً دستورالعمل‌های دوز را به دقت دنبال کنید. اگر کودک شما دارای سیستم ایمنی ضعیف است و به بیماری پنجم مبتلا می‌شود، ممکن است نیاز به درمان در بیمارستان داشته باشد.
آیا می‌توانم از بیماری پنجم پیشگیری کنم؟
واکسنی برای پیشگیری از بیماری پنجم وجود ندارد. از آن جایی که ویروس به راحتی از طریق قطرات بینی و دهان پخش می‌شود، رعایت بهداشت بهترین راه برای پیشگیری از این بیماری است. شما می‌توانید خطر عفونت خانواده خود را با موارد زیر کاهش دهید:
- شستن مکرر و کامل دست‌ها.
- عطسه یا سرفه کردن در ناحیه آرنج خود.
- اجتناب از تماس نزدیک با فرد مبتلا.
بیماری پنجم چقدر طول می‌کشد؟
بثورات بیماری پنجم باید طی ۵ تا ۱۰ روز پس از ایجاد محو شوند. اگر بدن کودک شما دومین دوره بثورات را ایجاد کرد، باید طی ۷ تا ۱۰ روز از بین برود. اما در برخی موارد، بثورات ممکن است برای چند هفته ظاهر شوند و از بین بروند.
در صورت ابتلا به بیماری پنجم فرزند من چه زمانی می‌تواند به مدرسه برگردد؟
در حالی که کودک شما علائمی شبیه آنفولانزا دارد، کودک مسری و ناقل است و باید در خانه بماند. هنگامی که بثورات بیماری پنجم ظاهر شد، کودک شما دیگر مسری نیست، بنابراین اگر احساس خوبی داشت می‌تواند به مدرسه یا مهدکودک بازگردد.
چه زمانی باید به خاطر بیماری پنجم به پزشک مراجعه کرد؟
اگر فکر می‌کنید که شما یا فرزندتان به بیماری پنجم مبتلا شده‌اید یا در معرض ویروس قرار گرفته‌اید، با پزشک خود تماس بگیرید، به‌ویژه اگر شما یا فرزندتان این بیماری را دارید:
- درد شدید مفصل: افراد مبتلا به بیماری پنجم نیز ممکن است در مفاصل خود دچار درد و تورم شوند. به این سندرم پلی آرتروپاتی می‌گویند. این بیماری در بزرگسالان به ویژه زنان شایع‌تر است. برخی از بزرگسالان مبتلا به بیماری پنجم ممکن است فقط مفاصل دردناکی داشته باشند، معمولاً در دست‌ها، پاها یا زانوها، و علائم دیگری ندارند. درد مفاصل معمولاً ۱ تا ۳ هفته طول می کشد، اما می‌تواند ماه‌ها یا بیشتر طول بکشد. معمولاً بدون هیچ مشکل طولانی مدت از بین می‌رود.
- بثورات خارش دار
- بارداری
- سیستم ایمنی ضعیف
- یک اختلال خونی
نکات کلیدی در مورد بیماری پنجم در کودکان
بیماری پنجم یک بیماری ویروسی است که باعث ایجاد بثورات قرمز روشن روی گونه‌ها می‌شود. بثورات سپس می‌تواند به بدن، بازوها و پاها گسترش یابد. بثورات ۲ تا ۴ روز طول می‌کشد. علائم دیگر می‌تواند شامل آبریزش بینی، گلودرد و تب کم باشد. بیماری پنجم از طریق تماس مستقیم با مایع بینی و گلو از کودکی به کودک دیگر سرایت می‌کند. هم چنین می‌تواند از طریق تماس با خون آلوده پخش شود. درمان ممکن است شامل دارو برای کاهش تب و ناراحتی باشد.
نکاتی که به شما کمک می‌کند از ملاقات با پزشک فرزندتان بیشترین بهره را ببرید:
- دلیل بازدید و اتفاقی که می‌خواهید بیفتد را بدانید.
- قبل از بازدید، سؤالاتی را که می‌خواهید به آنها پاسخ دهید، یادداشت کنید.
- در ویزیت، نام تشخیص جدید و هر گونه دارو، درمان یا آزمایش جدید را یادداشت کنید. هم چنین هر دستورالعمل جدیدی که پزشک شما برای فرزندتان به شما می‌دهد را یادداشت کنید.
- بدانید که چرا یک دارو یا درمان جدید تجویز می‌شود و چگونه به کودک شما کمک می‌کند. هم چنین بدانید که چه عوارضی دارد.
- بپرسید که آیا می‌توان وضعیت فرزندتان را به روش‌های دیگری درمان کرد.
- بدانید چرا یک آزمایش یا روش توصیه می‌شود و نتایج چه معنایی می‌تواند داشته باشد.
- بدانید که اگر فرزندتان دارو را مصرف نکند یا آزمایش یا روش را انجام ندهد، چه انتظاری دارید.
- اگر فرزندتان قرار ملاقات بعدی دارد، تاریخ، زمان و هدف آن ملاقات را یادداشت کنید.
- بدانید چگونه می‌توانید پس از ساعات اداری با پزشک فرزندتان تماس بگیرید. اگر فرزندتان بیمار شود و سؤالی دارید یا نیاز به مشاوره دارید، این مهم است.
در خصوص بیماری پنجم چه سوالاتی باید از پزشکم بپرسم؟
اگر فرزند شما به بیماری پنجم مبتلا است، ممکن است بخواهید سوالات زیر را از پزشک بپرسید:
- در صورت ابتلا به بیماری پنجم تا کی ناقل بیماری خواهم بود؟
- فرزندم چه مدت باید از مدرسه دور بماند و در خانه استراحت کند؟
- چه مدت باید از محل کار در خانه بمانم؟
- چه اقداماتی می‌توانم انجام دهم تا مطمئن شوم سایر اعضای خانواده آلوده نمی‌شوند؟
- چه کاری می‌توانم انجام دهم تا خودم یا فرزندم راحت‌تر باشم؟
- برای کاهش علائمی مانند بثورات خارش دار یا درد مفاصل چه کاری می‌توانم انجام دهم؟
- آیا باید به مدرسه (یا محل کارم) فرزندم در مورد عفونت اطلاع دهم؟
- بثورات تا چه مدت ادامه خواهد داشت؟ آیا می‌تواند برگردد؟
- به دنبال چه علائمی از عوارض باشم؟
سخن آخر
بیماری پنجم یک بیماری ویروسی است که اکثر کودکان به سرعت و بدون مشکل از آن بهبود می‌یابند. به ویژه در کودکان ۵ تا ۱۵ ساله شایع است. بیماری پنجم به خاطر جوش‌هایی است که گونه‌های کودک را قرمز روشن می‌کند. به همین دلیل است که گاهی اوقات آن را بثورات «سیلی روی گونه» می‌نامند. چند روز بعد، بثورات به سمت تنه، بازوها و پاها گسترش می‌یابد. معمولاً ۱ تا ۳ هفته طول می‌کشد. حتی اگر بیماری پنجم با بثورات قرمز متمایزش ترسناک به نظر برسد، معمولاً یک وضعیت موقتی است که با درمان کمی از بین می‌رود. اما درک این نکته مهم است که بیماری پنجم می‌تواند به راحتی گسترش یابد. اگر یکی از اعضای خانواده شما هر یک از علائم این بیماری را دارد، با پزشک خود تماس بگیرید. ممکن است لازم باشد اعضای خانواده خود را برای مدتی از دیگران دور نگه دارید تا از انتشار ویروس جلوگیری کنید.