سونوگرافی در کودکان، یک آزمایش پزشکی غیرتهاجمی است که به پزشکان در تشخیص و شرایط درمانی کودک کمک می‌کند.
می‌توان گفت سونوگرافی یک ابزار عالی برای معاینه کودکان در هر سنی است. معاینه سریع و بدون درد که نیازی به بی‌حرکت ماندن کودکان و نوزادان برای مدت طولانی ندارد. این آزمایش، از بافت‌ها و اندامهای داخلی به‌سرعت تصویربرداری کرده و آن را به‌طور موثر ضبط می‌کند. تصویربرداری پیشرفته با استفاده از داپلر رنگی، تصویربرداری هارمونیک و پروب‌های با وضوح بالاتر، تاثیر سونوگرافی کودکان را افزایش می‌دهد.
نحوه سونوگرافی به این شکل است که پزشک در این آزمایش از یک پروب کوچک به‌نام مبدل و ژل استفاده می‌کند که مستقیماً روی پوست قرار می‌گیرد. صدای صوتی با فرکانس بالا از کاوشگر از طریق ژل روی بدن حرکت می‌کند.
کاوشگر صداها را جمع‌آوری می‌کند یک کامپیوتر از آن صوت برای ایجاد یک تصویر استفاده می‌کند.
در معاینات سونوگرافی از اشعه (اشعه ایکس) استفاده نمی‌شود. از آنجایی که سونوگرافی تصاویر را نشان می‌دهد، می‌تواند به وضوح ساختار و حرکت اندامهای داخلی بدن را نمایش دهد. همچنین، سونوگرافی می‌تواند جریان خون را در رگ‌های خونی نیز نشان دهد.
آیا جایگزینی برای سونوگرافی در کودکان وجود دارد؟
انواع مختلفی از تکنیک‌های تصویربرداری مانند اشعه ایکس، سی‌تی‌اسکن یا اسکن MRI وجود دارد که می‌تواند به جای اسکن سونوگرافی استفاده شود.
این اسکن‌ها از اشعه‌ایکس یا آهنربا برای ایجاد تصاویر استفاده می‌کنند. نوع تصویربرداری مورد‌استفاده به سلامت فرزند شما و دلیل نیاز به تصویربرداری بستگی دارد. انواع مختلف اسکن برای پاسخ به انواع مختلف سوالات پزشکی مفید است. آزمایش سونوگرافی، برای بررسی بافت‌های نرم مانند کبد، کلیه‌ها، مثانه و ماهیچه‌ها بهترین گزینه است.
دستگاه سونوگرافی چگونه است؟
دستگاه سونوگرافی، از یک کنسول کامپیوتر، مانیتور ویدئو و یک مبدل متصل تشکیل شده است.
مبدل، یک دستگاه کوچک دستی است که شباهت زیادی با میکروفون دارد. در برخی از آزمایشات سونوگرافی ممکن است از مبدل‌های مختلف (با قابلیت‌های مختلف) در طول آزمایش استفاده شود.
تکنسین، مقدار کمی ژل را روی ناحیه موردبررسی استفاده کرده و مبدل را در آنجا قرار می‌دهد. تصویر، روی یک مانیتور ویدیویی قابل‌مشاهده است. کامپیوتر، تصویر را بر اساس بلندی (دامنه)، گام (فرکانس) و زمان لازم برای بازگشت اولتراسوند به مبدل ایجاد می‌کند. همچنین، در نظر می‌گیرد که صدا از چه نوع ساختار بدن یا بافتی عبور می‌کند.
انواع مختلف سونوگرافی چیست؟
روش‌های مختلف سونوگرافی در کودکان برای شرایط مختلف وجود دارد. نمونه‌هایی از برخی از انواع رایج سونوگرافی شامل موارد زیر است:
- سونوگرافی داپلر: این روش، برای دیدن ساختارهای داخلی بدن و ارزیابی جریان خون استفاده می‌شود. سونوگرافی داپلر می‌تواند وجود مشکل در رگ‌ها و شریان‌ها را بررسی کند.
- سونوگرافی شهری: این روش برای مشاهده سیستم گردش خون و عملکرد آن، از جمله تشخیص لخته‌های خون استفاده می‌شود.
- اکوکاردیوگرام: برای دیدن قلب و دریچه‌های آن و ارزیابی اثربخشی از پمپاژ قلب را نمایش می‌دهد.
- سونوگرافی شکم: برای تشخیص هرگونه ناهنجاری در اندامهای شکمی (به‌عنوان مثال، کلیه‌ها، بیماران، پانکراس، کیسه صفرا)، مانند سنگ کیسه‌صفرا یا تومور استفاده می‌شود.
- سونوگرافی کلیه: برای بررسی کلیه‌ها و مجاری عفونتی از سونوگرافی کلیه در کودکان استفاده می‌شود.
- سونوگرافی تیروئید: برای دیدن تیروئید و تشخیص هر گونه ناهنجاری استفاده می‌شود.
- سونوگرافی اسکروتوم: سونوگرافی اسکروتوم، برای بررسی بیشتر درد در بیضه‌ها استفاده می‌شود.
- سونوگرافی اسکلتی عدلانی: برای بررسی هر گونه درد مفصلی یا عضلانی برای شرایطی مانند پارگی از این سونوگرافی در کودکان استفاده می‌شود.
- سونوگرافی مداخله‌ای: برای کمک به جراح در طی یک عمل جراحی کاربرد دارد.
کاربردهای سونوگرافی شکم در کودک (شامل کیسه صفرا، طحال، کلیه و کلیه)
کودک شما نباید ۲۴ ساعت قبل از آزمایش سونوگرافی، نوشابه‌های گازدار (سودا پاپ) مصرف کند. عصر قبل از آزمایش به کودک خود یک وعده غذایی کم‌چرب بدهید (غذای سرخ‌شده ممنوع).
- ۰ – ۱ ساله: ۴ ساعت قبل از انجام آزمایش از خوردن غذا یا نوشیدنی خودداری کنید.
- ۱ تا ۹ سال: ۶ ساعت قبل از انجام آزمایش از خوردن غذا و نوشیدنی خودداری کنید.
- ۱۰ سال به بالا: ۸ ساعت قبل از آزمایش، خوردن غذا یا نوشیدنی ممنوع است.
این نوع سونوگرافی در کودکان برای تعیین درد در این قسمت‌ها استفاده می‌شود.
- معده
- کبد
- کیسه صفرا
- طحال
- پانکراس
- روده‌ها
- کلیه‌ها
- مثانه
- بیضه‌ها
- تخمدان‌ها
- رحم
- کمک به تشخیص بزرگ شدن اندامهای شکمی
- شناسایی محل مایع غیرطبیعی در شکم
- کمک به تعیین علل استفراغ در نوزادان
سونوگرافی داپلر
سونوگرافی داپلر به پزشک کمک می‌کند تا موارد زیر را ببیند و ارزیابی کند:
- انسداد جریان خون (مانند لخته)
- تنگ شدن عروق
- تومورها و ناهنجاری‌های مادرزادی عروقی
- کاهش یا عدم وجود جریان خون به اندامهای مختلف مانند بیضه‌ها یا تخمدان‌ها
- افزایش جریان خون که ممکن است نشانه عفونت باشد
سونوگرافی داپلر همچنین می‌تواند به پزشک کمک کند تا مشکل غیرطبیعی بیضه یا تخمدان را ارزیابی کند. پیچ‌خوردگی در بیضه ممکن است باعث اختلال در جریان خون مناسب به بیضه یا تخمدان شود و در نتیجه درد کیسه بیضه یا شکم ایجاد کند.
از آنجایی که سونوگرافی تصاویر ارائه می‌کند، پزشکان ممکن است از آن برای راهنمایی روش‌ها، از جمله بیوپسی سوزنی استفاده کنند. بیوپسی‌ها از سوزن برای استخراج نمونه‌های بافت برای آزمایش آزمایشگاهی استفاده می‌کنند.
سونوگرافی کلیه و مثانه
قبل از انجام این سونوگرافی در کودکان، او می‌تواند صبحانه بخورد و قبل از ترک خانه از توالت استفاده کند. در راه بیمارستان از فرزندتان بخواهید مقدار مایعات موجود در این نمودار را بنوشد.
- ۰ تا ۲ سال: یک ساعت قبل از آزمایش، نوشیدن مایعات فراموش نشود.
- ۳ تا ۴ سال: یک ساعت قبل از زمان مایع کافی بنوشید. فرزندتان را تشویق کنید که از توالت استفاده نکند.
- ۵ تا ۱۰ سال: کودک باید نیم لیتر مایعات را ۱ ساعت قبل از زمان سونوگرافی بنوشد. تا انجام سونوگرافی فرزندتان را تشویق کنید که از توالت استفاده نکند.
- ۱۱ سال به بالا: ۱ تا ۲ ساعت قبل از زمان آزمایش نزدیک یک لیتر آب به کودک بدهید. تا شروع آزمایش سونوگرافی، فرزندتان را تشویق کنید که از توالت استفاده نکند.
قبل از سونوگرافی در کودکان چه کاری باید انجام دهید؟
با توجه به سن کودک و قسمتی از بدن که معاینه می‌شود، آماده‌سازی‌های وجود دارد که باید دنبال کنید. در طول سونوگرافی به نکات زیر دقت کنید:
برای کمک به کودک خود برای آماده‌شدن برای سونوگرافی، ببینید آیا او نیاز به ناشتا بودن (نخوردن یا نوشیدن) دارد یا باید قبل از انجام آزمایش مصرف داروها را متوقف کند؟
با توجه به نوع سونوگرافی، بچه‌ها ممکن است نیاز به آماده‌سازی کمی داشته باشند. اما در شرایط اضطراری می‌توان سونوگرافی را بدون هیچ‌گونه آمادگی انجام داد.
برخی از کودکان کوچک‌تر ممکن است از ماشین‌آلات مورد استفاده برای سونوگرافی بترسند. برای کمک به کاهش هرگونه ترس، به زبان ساده توضیح دهید که آزمایش چگونه انجام می‌شود و چرا به آن نیاز است.
معمول اوالدین می‌توانند در طول سونوگرافی در کودکان کنار فرزند خود بمانند. کودک خود را تشویق کنید که در حین انجام سونوگرافی آرام باشد، زیرا عضلات منقبض می‌توانند گرفتن تصاویر واضح را دشوارتر کنند.
کودک من در حین و بعد از تست چه چیزی را تجربه خواهد کرد؟
اکثر معاینات سونوگرافی تقریباً ۳۰ دقیقه طول می‌کشد. تکنسین علت انجام سونوگرافی را می‌پرسد و روش را برای شما و فرزندتان توضیح می‌دهد.
بسته به قسمتی از بدن که مورد معاینه قرار می‌گیرد، ممکن است تکنسین از کودک شما بخواهد لباس کودک را درآورید تا ناحیه مورد‌معاینه را در معرض دید قرار دهد.
سپس تکنسین از کودک شما می‌خواهد که روی تخت معاینه دراز بکشد و در صورت‌نیاز، حوله یا پتویی به کودک شما می‌دهد تا گرم بماند. سپس تکنسین چراغ‌های اتاق را خاموش می‌کند. این کار باعث می‌شود که تصاویر روی صفحه کامپیوتر راحت‌تر دیده شوند.
کودک شما رو به بالا روی میز معاینه دراز خواهد کشید. تکنسین یا رادیولوژیست ممکن است از بیمار بخواهد که پهلو به پهلو بچرخد یا گاهی اوقات وضعیت خود را حفظ کند.
رادیولوژیست یا تکنسین ژل گرم را روی پوست کودک پخش می‌کند، سپس مبدل را محکم روی شکم فشار داده و حرکت می‌دهد.
مبدل به جلو و عقب حرکت می‌کند تا تصاویر مورد نظر گرفته شود. ممکن است ناراحتی جزئی در اثر فشار وجود داشته باشد زیرا مبدل بر روی ناحیه موردبررسی فشار داده می‌شود. اکثر معاینات سونوگرافی بدون درد، سریع و به‌راحتی قابل‌تحمل هستند.
اگر ناحیه اسکن حساس باشد، کودک شما ممکن است فشار یا درد جزئی احساس کند. اگر یک مطالعه سونوگرافی داپلر انجام شود، کودک شما احتمالا صداهای نبض‌مانندی را بشنود که با نظارت و اندازه گیری جریان خون، صدا تغییر می‌کند. پس از اتمام معاینه، ژل از روی پوست کودک شما پاک می‌کنند. پس از تست سونوگرافی، کودک می‌تواند فعالیت‌های عادی خود را از سر بگیرد.
نوزادان ممکن است در اتاق سونوگرافی گریه کنند، به‌خصوص اگر در موقعیتی خاص و متفاوت قرار بگیرند، اما این کار روی اسکن تاثیری نخواهد داشت.
چه کسی نتایج سونوگرافی را تفسیر می‌کند؟
یک رادیولوژیست، برای نظارت و تفسیر معاینات رادیولوژی، تصاویر را تجزیه و تحلیل خواهد کرد. رادیولوژیست گزارش امضا شده را برای پزشکی که درخواست معاینه کرده است ارسال می‌کند. سپس پزشک شما نتایج را با شما در میان می‌گذارد. در برخی موارد، رادیولوژیست ممکن است نتایج را پس از معاینه با شما در میان بگذارد.
گاهی‌اوقات، ممکن است نیاز به یک معاینه بعدی داشته باشید. اگر چنین است، پزشک دلیل آن را توضیح خواهد داد. گاهی اوقات یک معاینه بعدی یک مشکل بالقوه را با تعداد بازدیدهای بیشتر یا یک تکنیک تصویربرداری خاص ارزیابی می‌کند.
همچنین ممکن است نیاز باشد که در طول زمان تغییری در قسمت موردنظر ایجادشده و بررسی شود.
محدودیت‌های سونوگرافی شکم چیست؟
امواج سونوگرافی، توسط هوا یا گاز مختل می‌شوند. بنابراین، سونوگرافی یک تکنیک تصویربرداری ایده‌آل برای روده پر از هوا یا اندام‌هایی که توسط روده پوشانده شده، نیست. سونوگرافی شکم برای تصویربرداری از ریه‌های پر از هوا مفید نیست.
فواید سونوگرافی در کودکان
- اکثر اسکن‌های سونوگرافی در کودکان غیرتهاجمی (بدون سوزن یا تزریق) هستند.
- گاهی‌اوقات، معاینه سونوگرافی ممکن است به‌طور موقت، ناراحت‌کننده باشد، اما به هیچ‌وجه دردناک نیست.
- سونوگرافی خیلی راحت در دسترس است، استفاده از آن آسان بوده و نسبت به سایر روش‌های تصویربرداری ارزان‌تر است.
- تصویربرداری سونوگرافی بسیار ایمن است و از اشعه استفاده نمی‌کند.
- این روش، تصویر واضحی از بافت‌های نرم ارائه می‌دهد که در تصاویر اشعه ایکس به خوبی نشان داده نمی‌شود.
- سونوگرافی برای ارزیابی درد شکم، لگن کیسه بیضه در کودکان بسیار مفید است.
خطرات سونوگرافی
روش سونوگرافی فقط از امواج صوتی، به جای اشعه ایکس یا مغناطیس، برای تشکیل تصاویر استفاده می‌کنند. رادیولوژیست یا سونوگرافیک ژل را قبل از گذاشتن روی پوست کودکتان گرم می‌کند که ممکن است کودک را کمی قلقلک دهد.
خیالتان راحت باشد چون تا‌کنون هیچ عارضه مشخصی برای سونوگرافی در کودکان گزارش نشده است.
اگر گاز زیادی در شکم وجود داشته باشد یا کودک نتواند ثابت بماند، ممکن است برخی از اندام‌ها یا نواحی داخل بدن به درستی دیده نشوند و معاینه ممکن است تمام اطلاعاتی را که پزشک انتظار داشت دریافت کند، ارائه نکند.
ممکن است سونوگرافی در کودکان همیشه علت علائم کودک شما را نشان ندهد و ممکن است تحقیقات بیشتری لازم باشد.
چه زمانی نتایج آزمون تست سونوگرافی آماده است؟
همان‌طور که اشاره شد، تصاویر توسط رادیولوژیست (پزشکی که در خواندن و تفسیر تصاویر اشعه ایکس و اولتراسوند آموزش دیده است) بررسی می‌شود. آنها نتایج را برای پزشک شما ارسال می‌کنند و او نتایج را با شما بررسی می‌کند. اگر نتایج آزمایش نشان‌دهنده وجود مشکل باشد، ممکن است پزشک آزمایش‌های بیشتری را تجویز کند.
در مواقع اضطراری، نتایج سونوگرافی در کودکان می‌تواند به‌سرعت در دسترس باشد. در غیر این صورت، معمولا ظرف ۱ تا ۲ روز آماده می‌شود. در بیشتر موارد، نتایج را نمی‌توان در زمان آزمایش به بیمار یا خانواده او داد. مدت زمانی که پزشک کودک شما طول می‌کشد تا یک گزارش کتبی در مورد آزمایش یا روش دریافت کند بسته به موارد زیر متفاوت است:
- پیچیدگی آزمون یا روش؛
آیا اطلاعات بیشتری از پزشک فرزند شما قبل از انجام آزمایش یا روش مورد نیاز است که توسط رادیولوژیست تفسیر شود یا خیر.
- آیا کودک شما قبلا، سابقه عکس‌برداری با اشعه ایکس یا سایر تصویربرداری‌های پزشکی دارد که باید با این آزمایش یا روش مقایسه شود (اگر کودک شما بیماری یا وضعیتی داشته باشد که از نظر پیشرفت ارزیابی می‌شود، معمولا این اتفاق می‌افتد).
نحوه ارسال گزارش برای پزشک فرزند شما
بعد از انجام سونوگرافی با خیال راحت از مطب خصوصی، کلینیک یا بیمارستان بپرسید که چه زمانی گزارش کتبی به پزشک فرزند شما ارائه می‌شود
چه کاری می‌توانم انجام دهم تا کودکم در طول سونوگرافی کودکان راحت‌تر باشد؟
کودک شما ممکن است در طول آزمایش سونوگرافی، به یک اسباب‌بازی یا پتوی مورد‌علاقه خود بچسبد که مشکلی ایجاد نمی‌کند.
همچنین، کودک می‌تواند وسایلی را برای کمک به پرت کردن حواس در طول آزمایش بیاورد (مانند تبلت، بازی دستی یا موارد دیگر).
شما می‌توانید در تمام طول آزمایش سونوگرافی در کنار کودک خود بمانید تا ضمن تمجید و اطمینان خاطر، آرامش را به او بدهید. به یاد داشته باشید که حضور شما باعث آرامش فرزندتان می‌شود.
سونوگرافی کودکان در کجا صورت می‌گیرد؟
معاینات سونوگرافی کودک، معمولا در مطب رادیولوژی خصوصی یا در بیمارستان دولتی یا خصوصی انجام می‌شود.
برخی از معاینات سونوگرافی در کودکان، در بخش بیمارستان، سالن عمل یا بخش ریکاوری تئاتر انجام می‌شود زیرا تجهیزات سونوگرافی مدرن می‌توانند در صورت لزوم به بیمار منتقل شوند. برخی از پزشکان دستگاه‌های سونوگرافی مخصوص به خود را در اتاق‌های مشاوره خود دارند و ممکن است از آن به عنوان بخشی از معاینه فرزند شما استفاده کنند
سخن پایانی
اگر کودک شما برای این آزمایش استرس دارد، شما می‌توانید در طول سونوگرافی با فرزند خود بمانید. خلاصه مطلب سونوگرافی در کودکان این است که کودک شما باید روی تخت دراز بکشد و نور پیرامون کم باشد تا رادیولوژیست یا سونوگرافی به راحتی صفحه نمایش را ببیند.
آنها مقداری ژله را روی پوست کودک شما، روی ناحیه مورد اسکن قرار می‌دهند و تکنسین سونوگرافی یک کاوشگر را روی آن ناحیه حرکت می‌دهد.
این کاوشگر امواج صوتی را که از بدن کودک شما می‌گذرد را منتقل می‌کند و در هنگام برگشت دوباره آنها را می‌گیرد.
این یک تصویر را تشکیل می‌دهد که در رایانه ذخیره می‌شود. بسته به قسمتی از بدن که اسکن می‌شود، کودک شما ممکن است مجبور باشد بنشیند یا بغلتد تا رادیولوژیست یا سونوگرافیست بتواند بهترین عکس‌های ممکن را بگیرد.
وقتی عکس‌های کافی از ناحیه موردبررسی گرفته شد، ژل را پاک می‌کنند تا کودک شما بتواند از روی تخت بلند شود و به خانه برود. تصاویر حاصل از اسکن بلافاصله از طریق سیستم کامپیوتری برای پزشک بیمارستان ارسال می‌شود.