هم سوختگی و هم جوش زدن از طریق حرارت زیاد به پوست کودک شما آسیب می‌رساند. کودکان همچنین ممکن است در اثر تماس با چیزهای بسیار سرد مانند یخ خشک دچار سوختگی شوند. سوختگی در اثر تماس با حرارت خشک ایجاد می‌شود. مواردی که حرارت خشک ایجاد می‌کنند عبارتند از:
- یک سطح داغ
- برق
- اصطکاک
جوش‌های سوختگی در اثر تماس با حرارت مرطوب، معمولاً یک مایع داغ، ایجاد می‌شوند. مواردی که حرارت مرطوب ایجاد می‌کنند، عبارتند از:
- آب در حمام گرم
- بخار از یک کتری در حال جوش
آب می‌تواند آنقدر داغ بماند که حتی بعد از ۳۰ دقیقه پس از جوشاندن آب کودک را بسوزاند. چه کودک شما سوختگی داشته باشد یا جوش‌های در اثر حرارت روی بدن او پدیدار شوند، آسیب او به طور کلی سوختگی نامیده می‌شود. سوختگی همچنین می‌تواند بر بخش‌های زیر تأثیر بگذارد:
- چشم‌ها
- سیستم تنفسی (راه‌های هوایی و ریه‌ها)
علل شایع سوختگی در کودکان چیست؟
اولین قدم در کمک به محافظت از کودکان در برابر سوختگی این است که بفهمیم سوختگی‌های رایج در آن‌ها چگونه اتفاق می‌افتند:
- سوختگی های ناشی از حرارت: این سوختگی‌ها دمای پوست و بافت زیرین آن را افزایش می‌دهند. سوختگی حرارتی در کودکان به دلیل قرار گرفتن در معرض بخار داغ، آب داغ حمام، برگشتن فنجان قهوه یا چای روی کودک، غذاهای داغ، مایعات پخت و پز و … رخ می‌دهند.
- سوختگی‌های ناشی از تشعشع: این نوع سوختگی‌ها در اثر قرار گرفتن در معرض اشعه‌های فرا بنفش خورشید (از جمله آفتاب سوختگی به این دلیل که پوست به خوبی در برابر نور خورشید محافظت نمی‌شود) یا در اثر تشعشع در طول عکس برداری با استفاده از اشعه ایکس رخ می‌دهد.
- سوختگی‌های شیمیایی: این سوختگی‌ها از خوردن و بلع اسیدهای قوی (مانند پاک کننده و باز کننده لوله یا باتری‌های ساعتی) یا ریختن مواد شیمیایی (مانند سفید کننده) روی پوست یا چشم کودکان اتفاق می‌افتد.
- سوختگی های الکتریکی: این سوختگی ها در اثر تماس با جریان الکتریکی به وجود می‌آیند و می‌توانند به دلیل اتفاقاتی مانند گاز گرفتن سیم‌های برق توسط کودک یا چسباندن انگشتان و دست زدن به وسایل الکترونیکی، پریزهای برق و غیره رخ دهند.
انواع سوختگی در کودکان چیست؟
دانستن نوع سوختگی کودک می‌تواند به آگاهی والدین برای اقدامات لازم برای کمک‌های اولیه کمک کند. تمام سوختگی‌های کودک باید به سرعت درمان شوند تا دمای ناحیه سوخته کاهش یابد و آسیب به پوست و بافت زیرین کم‌تر شود (اگر سوختگی شدید باشد).
سوختگی ممکن است سطحی یا عمیق باشد. سوختگی سطحی معمولاً دردناک تر است. این به این دلیل است که سوختگی عمیق تر می‌تواند باعث آسیب عصبی شود که ممکن است کودک شما را از احساس درد باز دارد. سوختگی‌های سطحی معمولا قرمز هستند، در حالی که سوختگی‌های عمیق تر می‌توانند قرمز تیره، زرد کم رنگ یا ترکیبی از خال‌های رنگی باشند. سوختگی‌های بسیار شدید ممکن است سفید یا زغالی رنگ باشند.
سوختگی درجه یک (سوختگی سطحی) در کودکان
سوختگی‌های سطحی (کم عمق) خفیف‌ترین نوع سوختگی در کودکان هستند. این نوع سوختگی‌ها محدود به لایه بالایی پوست می‌شوند:
- علائم و نشانه‌ها: این سوختگی‌ها باعث قرمزی، درد و تورم جزئی در بخش سوخته می‌شوند. در این سوختگی‌ها پوست کودک خشک و بدون تاول می‌شود.
- زمان بهبودی: زمان بهبودی کودک از سوختگی درجه یک حدود ۳ تا ۶ روز است. لایه سطحی پوست روی محل سوختگی ممکن است طی ۱ یا ۲ روز کنده شود و از بین برود.
سوختگی درجه دو در کودکان
این سوختگی‌ها جدی تر هستند و لایه بالایی پوست کودک به علاوه بخشی از لایه زیرین آن را درگیر می‌کنند.
- علائم و نشانه‌ها: ناحیه سوخته، قرمز و تاول زده می‌شود و می‌تواند متورم و دردناک باشد. گاهی اوقات پیش می‌آید که تاول ها می‌ترکند و باز می‌شوند. در این صورت، ناحیه سوخته مرطوب و خیس و با رنگ صورتی روشن تا قرمز گیلاسی به نظر می‌رسد.
- زمان بهبودی: زمان بهبودی کودک بسته به شدت سوختگی متفاوت است. این زمان ممکن است تا ۳ هفته یا بیشتر نیز به طول بیانجامد.
سوختگی درجه سه یا چهار در کودکان
سوختگی‌های عمقی و شدید (که سوختگی های درجه سه یا سوختگی های درجه چهار نیز نامیده می‌شوند) جدی ترین نوع سوختگی هستند. این نوع سوختگی‌ها تمام لایه‌های پوست و پایانه‌های عصبی آن ناحیه را درگیر می کنند و ممکن است جدا از پوست کودک به بافت زیرین نیز برسند.
- علائم و نشانه‌ها: در این سوختگی‌ها سطح پوست دچار سوختگی خشک به نظر می‌رسد و می تواند سفید مومی، چرمی، قهوه ای یا زغالی رنگ به نظر برسد. ممکن است کودک درد کمی داشته باشد یا اصلاً درد نداشته باشد. همچنین ممکن است در ابتدا به دلیل آسیب عصبی، ناحیه دچار سوختگی بی حس شود.
- زمان بهبودی: زمان بهبودی به شدت سوختگی بستگی دارد. بیشتر این سوختگی‌ها لازم است با پیوند پوست درمان شوند، که در آن پوست سالم از قسمت دیگری از بدن گرفته می‌شود و با جراحی روی زخم سوختگی قرار داده می‌شود تا به بهبود ناحیه کمک کند.
در مواجهه با سوختگی کودک چه کار کنیم؟
در صورتی که کودک شما هر یک از شرایط زیر را تجربه می‌کند، بلافاصله کمک پزشکی دریافت کنید:
- فکر می‌کنید که کودک شما سوختگی دیگری به جز سوختگی سطحی دارد.
- ناحیه سوختگی بزرگ است (عرض آن ۵ تا ۸ سانتی متر باشد). حتی اگر سوختگی جزئی به نظر برسد، برای هر سوختگی که به نظر می‌رسد قسمت بزرگی از پوست کودک را می‌پوشاند، با اورژانس پزشکی تماس بگیرید. از کمپرس مرطوب یا یخ روی ناحیه دچار سوختگی استفاده نکنید؛ زیرا باعث کاهش دمای بدن کودک می‌شود. به جای آن، محل سوختگی را با یک پارچه یا حوله تمیز و نرم بپوشانید.
- سوختگی کودک ناشی از آتش سوزی، سیم برق، پریز یا مواد شیمیایی است.
- سوختگی روی صورت، پوست سر، دست‌ها، اندام تناسلی یا روی پوست روی یک مفصل کودک اتفاق افتاده است.
- محل سوختگی عفونی به نظر می‌رسد (با تورم، چرک، قرمزی که به مرور زیاد می‌شود، یا رگه‌های قرمز پوست در نزدیکی زخم).
برای سوختگی‌های سطحی کودک موارد زیر را انجام دهید:
- کودک را از منبع گرما خارج کرده و بلافاصله لباس را از ناحیه سوخته خارج کنید.
- آب خنک (نه سرد) را روی ناحیه سوختگی بریزید (اگر آب در دسترس نیست، می‌توان از هر مایع سرد و آشامیدنی استفاده کرد) یا یک کمپرس تمیز و سرد را به مدت ۳ تا ۵ دقیقه روی محل سوختگی نگه دارید (از یخ استفاده نکنید. زیرا می‌تواند آسیب بیش‌تری به پوست آسیب دیده وارد کند).
- از کره، گریس، پودر یا هر داروی “سنتی” دیگری بر روی سوختگی کودک استفاده نکنید. زیرا این مواد می‌توانند سوختگی را عمیق تر کرده و خطر عفونت آن را افزایش دهند.
- ژل یا کرم آلوئه را روی ناحیه آسیب دیده بمالید. این کار می‌تواند چندین بار در طول روز انجام شود.
- برای کنترل درد به کودک خود استامینوفن یا ایبوپروفن بدهید. دستورالعمل‌های درج شده روی دارو را برای این که چه مقدار و چند وقت یک بار آن را به کودک خود بدهید، دنبال کنید.
- ناحیه آسیب دیده را تمیز نگه دارید. شما می‌توانید ناحیه سوختگی را با یک پد گاز استریل یا باند در طول ۲۴ ساعت آینده محافظت کنید و سپس آن را تعویض نمایید. همچنین باندهای چسب دار را روی سوختگی کودکان بسیار کوچک استفاده نکنید و از به کار بردن آن خودداری کنید. زیرا در صورت شل شدن می‌توانند خطر خفگی را برای کودک به همراه داشته باشند.
برای سوختگی‌های درجه دو و سه موارد زیر را انجام دهید:
ابتدا با مراقبت‌های پزشکی اورژانس تماس بگیرید. سپس، این مراحل زیر را تا رسیدن کمک پزشکی دنبال کنید:
- کودک را به حالت دراز کشیده قرار دهید و ناحیه دچار سوختگی را بالا نگه دارید.
- دستورالعمل‌های مربوط به سوختگی درجه یک را دنبال کنید.
- تمام جواهرات و لباس‌ها را از اطراف محل سوختگی خارج کنید (در صورت وجود تورم پس از آسیب)، به جز لباس‌هایی که به پوست سوخته چسبیده‌اند. اگر در درآوردن لباس کودک مشکل دارید، ممکن است لازم باشد لباس را با قیچی ببرید یا صبر کنید تا کمک پزشکی برسد.
- هیچ تاولی را نترکانید.
- به مدت حداقل ۳ تا ۵ دقیقه آب خنک را روی منطقه بریزید، سپس ناحیه سوختگی را با یک پارچه یا ملحفه خشک تمیز بپوشانید تا کمک برسد.
برای سوختگی های الکتریکی و شیمیایی موارد زیر را انجام دهید:
- قبل از این که کودک را لمس کنید مطمئن شوید که با منبع برق تماس نداشته باشد، در غیر این صورت ممکن است خود شما نیز دچار برق گرفتگی شوید.
- برای سوختگی‌های شیمیایی، محل سوختگی را با مقدار زیادی آب جاری به مدت ۵ دقیقه یا بیشتر بشویید. اگر ناحیه دچار سوختگی بزرگ است، از وان، دوش، سطل آب یا شلنگ باغچه استفاده کنید.
- پیش از این که شروع به شستشوی محل سوختگی با آب کرده باشید، هیچ یک از لباس‌های کودک را در نیاورید. همان طور که به شستشوی محل سوختگی ادامه می‌دهید، می‌توانید لباس را از ناحیه سوخته خارج کنید.
- اگر ناحیه سوخته ناشی از یک ماده شیمیایی کوچک است، ۱۰ تا ۲۰ دقیقه دیگر ناحیه دچار سوختگی را شستشو دهید. سپس یک گاز استریل یا بانداژ روی آن بزنید و با پزشک خود تماس بگیرید.
- سوختگی‌های شیمیایی دهان یا چشم‌ها باید بلافاصله پس از شستشوی کامل با آب توسط پزشک بررسی شوند.
سوختگی‌های ایجاد شده در اثر خوردن یا تماس با مواد شیمیایی و سوختگی‌های الکتریکی ممکن است همیشه قابل مشاهده نباشند، اما به دلیل آسیب احتمالی به اندام‌های داخلی می‌توانند جدی باشند. بسته به نوع و شدت سوختگی و علتی که سوختگی به وجود آمده است، علائم و نشانه‌های مشاهده شده در کودک ممکن است متفاوت باشند.
اگر فکر می‌کنید فرزندتان ممکن است یک ماده شیمیایی یا جسمی را بلعیده باشد که می‌تواند مضر باشد (مثلاً یک باتری ساعتی)، برای کمک پزشکی اورژانسی با ۱۱۵ تماس بگیرید.
چگونه از سوختگی کودک جلوگیری کنیم؟
در خانه‌ای که کودکان خردسال در آن زندگی می‌کنند، همیشه خطر سوختگی آن‌ها وجود دارد. البته قطعاً روش‌هایی برای کاهش این خطر وجود دارند. بیشتر سوختگی کودکان در خانه اتفاق می‌افتند. نکات زیر را برای کمک به حفظ امنیت کودک خود دنبال کنید:
پیشگیری از سوختگی در آشپزخانه و غذاخوری
وقتی در آشپزخانه هستید یا غذا و نوشیدنی گرم می‌خورید، همیشه باید مراقب کودک خود باشید و بر کارهای او نظارت داشته باشید. برای پیشگیری از سوختگی کودک خود، موارد زیر را در آشپزخانه رعایت کنید:
- نوشیدنی‌های گرم، مایعات داغ و مواد شیمیایی را از دسترس کودک خود دور نگه دارید.
- وسایلی مانند مایکروویو و کتری را دور از دسترس کودک خود نگهداری کنید.
- بعد از استفاده از کتری، آب داغ را خالی کنید و آن را با آب سرد پر کنید.
- هنگام در آغوش گرفتن یا شیر دادن به نوزاد از پخت و پز در آشپزخانه یا نوشیدن نوشیدنی‌های گرم و داغ خودداری کنید.
- اجازه ندهید سیم‌های ابزار الکتروتیکی آشپزخانه آویزان باشند و در دسترس کودک شما قرار بگیرند.
- به جای شعله‌های جلویی اجاق گاز، از شعله‌های پشتی استفاده کنید. همچنین دسته‌های قابلمه و ظروف روی گاز را به سمت دیوار بچرخانید تا کودک شما نتواند به آن‌ها دست بزند یا گیر کند.
- مکان‌های بازی کودکان را خارج از آشپزخانه نگه دارید. یک دروازه ایمنی مخصوص کودکان برای کودک خود در نظر بگیرید تا هنگام آشپزی نتواند وارد آشپزخانه شود و به این صورت او را از آشپزخانه دور نگه دارید.
پیشگیری از سوختگی هنگام صرف غذا
- قبل از سرو غذا، دمای غذا و نوشیدنی‌های گرمی که کودک قرار است بخورد را تست کنید. نوشیدنی های «گرم» برای کودکان فقط باید گرم باشند، نه داغ.
- غذای مایکروویو را خوب هم بزنید تا داغی آن در غذا پخش شود و سریع‌تر خنک شود.
- برای جلوگیری از کشیدن سفره توسط کودک و ریختن غذای داغ روی او به جای سفره پلاستیکی از سفره کاغذی یک بار مصرف استفاده کنید تا غذای ریخته شده روی سفره پخش شود و روی کودک نریزد.
پیشگیری از سوختگی در حمام
مانند آشپزخانه، شما باید همیشه کودک خردسال خود را در حمام نظارت کنید. بیشتر سوختگی‌های ناشی از آب داغ در خانه اتفاق می‌افتند. این نوع سوختگی‌ها اغلب به دلیل گرم شدن آب حمام در دماهای ناامن و داغ شدن آن ایجاد می‌شوند.
دمای سیستم آب گرم شما باید روی ۵۰ درجه سانتی گراد تنظیم شود. همچنین می‌توانید برای جلوگیری از باز کردن شیر آب گرم توسط کودکان خردسال، روکش‌های شیر ضد کودک نصب کنید. هنگام حمام کردن یا دوش گرفتن کودک، موارد زیر را رعایت کنید:
- ابتدا آب سرد را باز کنید.
- اطمینان حاصل کنید که آب گرم است نه داغ. توصیه می‌شود کودک خود را در دمای ۳۸ درجه سانتی گراد حمام کنید.
- همیشه ابتدا دمای آب را با مچ دست یا آرنج خود آزمایش کنید یا از دماسنج استفاده کنید.
- در حمام بر کودک خود نظارت داشته باشید و او را جلوی چشم خود قرار دهید.
- هرگز کودک را در حمام تنها نگذارید. اگر نیاز به خروج از حمام دارید، فرزندتان را با خود ببرید.