فرزندپروری بیش از حد محافظ (والدین برف روب) چیست؟

مانند ماشین برف روب که با بیرون راندن برف جاده را پاک می‌کند، فرزندپروری برف روب شامل حذف تمام مشکلات و موانع از سر راه کودک است. این سبک تربیت کودک گاهی اوقات به عنوان والدین چمن زن یا تربیت بولدوزری نیز شناخته می‌شود.

بر اساس گفته روانشناسان، والدین در فرزند پروری برف‌ روب تلاش می‌کنند تا همه موانع را از زندگی کودک حذف کنند تا او ناراحتی، درد، شکست یا ناراحتی را تجربه نکند. اگرچه ممکن است هدف و نیت این والدین، محافظت از کودک و کمک به موفقیت او باشد، اما این شکل از فرزندپروری می‌تواند تاثیر معکوس نیز داشته باشد؛ زیرا رشد و تکامل مهارت‌های حیاتی زندگی را در کودک متوقف می‌کند.

در این مقاله، در مورد مفهوم فرزند پروری به سبک برف روب، شکل آن، تاثیر آن بر کودکان و نحوه اجتناب از آن را صحبت می‌کنیم.

فرزندپروری برف روب دقیقاً به چه معناست؟

والدین برف روب نوعی از فرزندپروری بیش از حد محافظ است که در آن والدین بیش از حد از فرزندان خود محافظت می‌کنند و بیش از حد بر زندگی فرزند خود متمرکز هستند. این اصطلاح برای توصیف والدینی به کار می‌رود که بیش از حد در زندگی فرزندان خود دخالت می‌کنند و موانع و مشکلات را از سر راه کودک خود پاک می‌کنند تا سعی کنند شادی و موفقیت او را تضمین کنند.

مانند سایر انواع فرزندپروری افراطی، مدل تربیت برف روب از عشق و نگرانی برای آرامش و راحتی کودک سرچشمه می‌گیرد. با این حال، محافظت از کودک در برابر هر چالش و شکستی می‌تواند مانع رشد شخصی و توانایی او برای مدیریت مستقل مشکلات زندگی خود شود.

تجاربی که به دست این والدین از سر راه کودک کنار می‌روند و کودک فرصت تجربه آن‌ها را پیدا نمی‌کند، برای رشد کودک بسیار مهم هستند. این تجربیات به کودک کمک می‌کند تا مهارت‌های مهم زندگی، از جمله توانایی تحمل و صبر کردن در زمانی که همه چیز همیشه مطابق با میل او پیش نمی‌رود را بیاموزد.

چرا بسیاری از والدین برف روب هستند؟

در ادامه، برخی از دلایلی که والدین ممکن است از تربیت برف روب استفاده کنند را توضیح می‌دهیم:

• محافظت بیش از حد: والدین ممکن است بیش از حد از فرزندان خود محافظت کنند و سعی کنند از آن‌ها در برابر هر چیزی که ممکن است باعث ناراحتی یا چالش کودک شود، دفاع کنند. به عنوان یک پدر یا مادر، تماشای تلاش و شکست کودک شما در انجام کاری دشوار است.
• محافظت در برابر خطر: والدین ممکن است دنیا را مکانی بسیار خطرناک برای کودک خود بدانند و سعی کنند هر کاری که در توان دارند را انجام دهند تا او را امن و سلامت نگه دارند. اخبار و دسترسی به سایر رسانه‌های دیجیتال و شبکه‌های اجتماعی می‌تواند به این ترس دامن بزند.
• تجربیات شخصی: برخی از والدین ممکن است تجربیات چالش برانگیز یا ناامید کننده‌ای در زندگی خود داشته باشند. آن‌ها ممکن است سعی کنند کودک خود را از مشکلات مشابه نجات دهند.
• مشکلات مربوط به اضطراب: برخی از والدین ممکن است با اضطراب یا مشکلات دست و پنجه نرم کنند که می‌تواند باعث شود زندگی کودک خود را به دلیل کاهش ترس خود کنترل کنند.
• تأثیرات فرهنگی: هنجارهای فرهنگی و فشارهای اجتماعی می‌توانند در شکل گیری روش‌های فرزندپروری نقش داشته باشند. اگر فرهنگ خانواده موفقیت تحصیلی یا حرفه‌ای را در اولویت قرار دهد، ممکن است والدین روش فرزند پروری برف روب را در پیش بگیرند.
• رقابت اجتماعی: والدین ممکن است احساس کنند که مجبور هستند به کودک خود برتری دهند تا از هم سن و سالان خود بهتر عمل کند. آن‌ها ممکن است به این شکل از فرزندپروری متوسل شوند تا مطمئن شوند فرزندانشان عقب نمی‌ماند.

والدینی که این نوع از فرزندپروری را انتخاب می‌کنند، واقعاً تصور می‌کنند که با انجام کارها برای کودک خود و محافظت از او در برابر هرگونه چالش، به او کمک می‌کنند. با این حال، چالش و شکست‌ خوردن به کودکان کمک می‌کند تا انعطاف‌ پذیری و راه‌هایی برای گذر از چالش‌های زندگی ایجاد کنند.

علائم و نشانه‌های فرزندپروری برف روب

برخی از علائم و ویژگی‌های فرزندپروری برف روب به شرح زیر است:

• انجام همه کارها برای کودک: والدین ممکن است تصمیم بگیرند به جای این که به کودک خود اجازه دهند مستقل شدن را یاد بگیرد، هر کاری را برای کودک انجام دهند. والدین ممکن است به جای این که به فرزندشان آموزش دهند تا کار را به درستی انجام دهد، از این توجیه استفاده کنند که انجام کاری توسط خود آن‌ها سریع‌تر یا آسان‌تر است.
• مدیریت ذره بینی زندگی کودک: والدین ممکن است برنامه و فعالیت‌های کودک را کنترل و مدیریت کنند؛ بدون این که فضایی برای کودک باقی بگذارند تا علایق خود را کشف کند، درباره برنامه خود تصمیم بگیرد یا یاد بگیرد که خودش کارها را کنترل و مدیریت کند.
• حمایت بیش از حد از کودک: والدین ممکن است بیش از حد از کودک محافظت کنند و از ترس این که کودک را در معرض خطر قرار دهند، اجازه انجام فعالیت‌های متناسب با سن خود را به او ندهد.
• درگیر شدن بیش از حد در زندگی کودک: والدین ممکن است بیش از حد درگیر زندگی کودک شوند و تا جایی که ممکن است، سعی کنند که تمام تصمیمات را خود به جای او بگیرند. آن‌ها ممکن است هرگز به کودک فرصت انجام کاری یا تصمیم گیری برای خودش را ندهند.
• از بین بردن همه موانع از سر راه کودک: والدین ممکن است به جای این که به کودک یاد بدهند که چگونه کارهایی را برای خود انجام دهد تا مشکلات خود را حل کند، سعی کنند هر کاری را انجام دهند و هر چالشی را از طرف کودک خود انجام دهند.
• محافظت از کودک در برابر عواقب: والدین ممکن است  با بهانه یا توجیه رفتار خود به جای تشویق کودک به مسئولیت پذیری، کودک را در برابر عواقب کارهای خود محافظت کنند.

والدین برف پاکن ممکن است در هر خانواده متفاوت به نظر برسند. این رفتار معمولاً به‌ عنوان ابزاری برای چیزی که والدین معتقدند از فرزندشان محافظت می‌کند، شروع می‌شود. زمانی که این رفتار به طور منظم رخ دهد و عادی شود، ممکن است مشکلاتی به وجود بیایند.

نمونه‌هایی از فرزند پروری برف روب

در ادامه چند نمونه از والدین برف روب را مثال می‌زنیم:

• این که اجازه ندهید کودکان فعالیت‌های مناسب سن خود را مانند سوار شدن به اتوبوس یا پیاده‌روی از مدرسه به خانه پس از رسیدن به سن کافی انجام دهند.
• انجام تکالیف کودک برای او، به جای این که به او اجازه دهید این کار را خودش انجام دهد یا به او نشان دهید که چگونه این کار را انجام دهد.
• این که اجازه ندهید کودک کارهای خانه را انجام دهد. مثلا تمیز کردن را انجام دهد یا مهارت‌های مهم را بیاموزد.
• دخالت در اختلافات کودک با افراد مسئول مانند معلم یا مربی و دفاع از کودک بدون توجه به شرایط.
• درگیر شدن در اختلافات کودک با دوستانش، به جای این که به او اجازه دهید خودش مسائل را حل کند.
• تحت فشار قرار دادن معلمان کودک برای دادن نمرات بالاتر یا تلاش برای اطمینان از پذیرش او در دانشگاه و تلاش بیش از حد برای کمک به موفقیت تحصیلی کودک.

فرزندپروری برف پاکن می‌تواند فراتر از دوران کودکی و تا بزرگسالی ادامه پیدا کند. به عنوان مثال، والدین ممکن است با فرزند بزرگسال خود تماس بگیرند تا مطمئن شوند که به موقع از خواب بیدار می‌شود، قرار ویزیت دکتر یا تعویض روغن ماشینش را برای او برنامه‌ریزی می‌کنند یا به حمایت مالی او تا بزرگسالی ادامه می‌دهند.

تأثیر فرزند پروری برف روب بر سلامت روان کودک

بر اساس گفته روانشناسان، والدین برف روب می‌توانند موفقیت کوتاه مدت را برای کودک فراهم کنند و استرس او را به طور موقت کاهش دهند. دلیل این موضوع این است که والدین برف‌ روب ممکن است به کودک خود کمک کنند تا نمرات بهتر کسب کند، در یک تیم ورزشی بازی کند، تنبیه نشود، به دانشگاه برود یا به دستاوردهای دیگر دست پیدا کند.

با این حال، والدین برف روب می‌توانند تاثیر نامناسبی بر رشد و تکامل طولانی مدت کودک داشته باشند. به گفته متخصصان، موارد زیر برخی از اشکالی است که فرزند پروری برف روب می‌تواند بر کودکان تاثیر منفی بگذارد:

• عدم استقلال کودک: از آنجایی که کودک عادت دارد بقیه همه چیز را برای او انجام دهند، ممکن است زمانی که بزرگ شد، با مستقل بودن، خودکفایی، تصمیم‌ گیری و حل مشکل چالش داشته باشد و دست و پنجه نرم کند.
• درماندگی آموخته شده: کودک ممکن است به حمایت دیگران متکی باشد و نتواند به تنهایی از پس چالش‌ها بر بیاید و در نتیجه درماندگی آموخته شده داشته باشد.
• مشکل در تنظیم احساسات: این دسته از کودکان ممکن است قادر به تنظیم احساسات خود نباشند، زیرا آن‌ها هرگز در معرض هیچ گونه ناراحتی، درد یا شکست قرار نگرفته‌اند. دنیا همیشه به کودک رسیدگی نمی‌کند و کودک مهارت‌های مقابله با ناامیدی را ندارد.
• اضطراب: زمانی که والدین به جای این که به کودک خود یاد بدهند که چگونه موقعیت‌های چالش‌برانگیز را مدیریت کند، در مهارت‌های مقابله رشد کند و انعطاف‌پذیری خود را بالا ببرد، بر اساس نگرانی‌ و اضطراب‌ تصمیم می‌گیرند، کارهایی انجام می‌دهند که برای کاهش ترس در نظر گرفته شده است. در نتیجه والدین ممکن است اضطراب خود را به فرزند خود منتقل کنند.
• حق به جانب بودن: فرزندپروری برف روب می‌تواند باعث احساس حق به جانب بودن در کودک شود؛ زیرا ممکن است کودک انتظار کمک مداوم و رفتار متفاوت را از دیگران هم داشته باشد.

مقایسه فرزندپروری هلیکوپتری با تربیت کودک برف روب

فرزندپروری برف روب را نباید با فرزندپروری هلیکوپتری (که به عنوان فرزندپروری بدون نظارت نیز شناخته می‌شود) اشتباه گرفت که شکل دیگری از فرزندپروری افراطی است.

بر اساس گفته روانشناسان، فرزندپروری هلیکوپتری شامل تحت نظر قرار دادن یا زیر نظر گرفتن دقیق هر حرکت کودک است. اما فرزندپروری برف روب معمولاً مستلزم دخالت مستقیم‌تر با کنترل والدین و انجام کارهایی برای کودک است. والدین هلیکوپتری از نزدیک مراقب انجام تکالیف فرزندشان هستند؛ اما والدین برف روب در واقع تکالیف کودک را برای او انجام می‌دهند.

در ادامه برخی از تفاوت‌های این دو نوع فرزندپروری آورده شده است:

تربیت کودک به روش هلیکوپتری

• به طور مداوم کارهای کودک توسط والدین مشاهده می‌شود

• نظارت دقیق بر فعالیت‌های کودک

• توجه دقیق به مسائلی که کودک دارد

• عدم دادن فضای شخصی به کودک

تربیت کودک به روش برف روب 

• انجام هر کاری برای کودک

• به عهده گرفتن مسئولیت زندگی کودک

• از بین بردن موانع از سر راه کودک

• اجازه ندادن برای این که کودک مستقل باشد

چگونه از این شیوه تربیت کودک جلوگیری کنیم؟

در ادامه چند استراتژی را به شما پیشنهاد می‌دهیم که می‌توانند به شما در جلوگیری از تربیت کودک به سبک برف روب کمک کنند:

• اجازه فعالیت های متناسب با سن را به کودک بدهید: به فرزندتان اجازه دهید در کارها و فعالیت‌های مناسب سن خود شرکت کند. ممکن است چند بار تلاش لازم باشد تا کودک بفهمد که چگونه کاری را انجام دهد؛ اما صبور باشید و به او یاد دهید که چگونه آن کار را انجام دهد.
• استقلال کودک را بالا ببرید: اجازه دهید کودک شما یاد بگیرد که چگونه کارها را خودش انجام دهد. شما می‌توانید به او نشان دهید که چگونه یک کار را انجام دهد، اما از به عهده گرفتن کار و انجام آن برای کودک خودداری کنید. روانشناسان می‌گویند که می‌توانید برای حفظ امنیت کودک مرزهایی را داشته باشید، اما به کودک این آزادی را بدهید که خودش تصمیم بگیرد.
• حل مسئله را در کودک تشویق کنید: کودک خود را تشویق کنید تا با مشکلات مقابله کند و به تنهایی به راه‌حل‌هایی فکر کند. سعی نکنید اوضاع را تحت کنترل خود در آورید و همه چیز را برای او درست کنید. در صورت نیاز می توانید به او راهنمایی و مشورت بدهید؛ اما اجازه دهید کودک شما رهبری را به عهده بگیرد.
• صبر و پشتکار را به کودک آموزش دهید: اجازه دهید کودک شما شکست و ناامیدی را تجربه کند. از این لحظات به‌عنوان فرصت‌هایی استفاده کنید تا به او یاد دهید که چگونه با مسائل کنار بیاید و انعطاف‌پذیر باشد.
• الگو ساختن برای کودک: توصیه می‌شود که با الگو  ساختن و نشان دادن واکنش‌های مثبت به موقعیت‌های استرس زا، به فرزند خود کمک کنید تا یاد بگیرد که چگونه با موقعیت‌های دشوار کنار بیاید.
• فراهم کردن حمایت عاطفی: زمانی که کودک شما با مشکلی مواجه است، حمایت عاطفی و تکیه گاه به او بدهید. بدون این که تلاش کنید وارد ماجرا شوید و همه چیز را برایش درست کنید، با او همدلی کنید.
• از محافظت از کودک در برابر عواقب کارش خودداری کنید: به فرزند خود بیاموزید که مسئولیت اشتباهات خود را بپذیرد. از محافظت از او در برابر عواقب اعمالش بپرهیزید. این که اجازه دهید پیامدهای طبیعی برای فرزند شما پیش بیایند، می‌تواند به کودک کمک کند تا چیزی جدید از آن موقعیت یاد بگیرد.
• به کودک فضایی برای رشد و یادگیری بدهید: در برابر اصرار برای دخالت در تمام جنبه‌های زندگی کودک خود مقاومت کنید. به او فضایی برای یادگیری، رشد و اشتباه بدهید. اجازه دهید تا حدودی در مورد انتخاب‌ها و اقدامات خود استقلال داشته باشد.
• به کودک خود اعتماد کنید: نشان دادن اعتماد به توانایی‌ها و تصمیمات کودک شما باعث افزایش اعتماد به نفس او می‌شود.