چگونه به خواسته‌های نامعقول کودک نه بگوییم؟

«نه» گفتن یک مهارت است و در هر سنی لازم است تا افراد بدانند چگونه باید به خواسته‌های نامعقول و نابه جا جواب منفی بدهند. این مهارت برای والدین یک مهارت کلیدی است، اگر مقاله «چگونه با کودک لوس رفتار کنیم؟» را در مجله اینترنتی پینو بیبی مطالعه کرده باشید در خواهید یافت یکی از عللی که باعث می‌شود کودکان لوس و ننر و خودخواه شوند پاسخ مثبت دادن به تمام خواسته‌های معقول و غیرمعقول آن‌هاست. از طرفی بی‌توجهی به نیازهای کودک و شنیدن مداوم پاسخ منفی از سوی والدین نیز باعث می‌شود کودکان سرخورده شوند و اعتماد به نفس خود را از دست بدهند؛ همچنین نه گفتن زیاد باعث می‌شود که کلمه «نه» بی‌اثر شود و کودک آن را ناشنیده و نادیده بگیرد. از این رو دنبال کردن یک رویه ثابت تربیتی و نحوه پاسخگویی به خواسته‌ها و درخواست‌های کودکان و فرزندان تاثیر زیادی در شکل‌گیری شخصیت آن‌ها خواهد داشت. تیم متخصص پینو بیبی در راستای مقالات مربوط به اصول تربیتی کودکان در این مقاله قصد دارد تا نحوه صحیح «نه» گفتن را به والدین آموزش دهیم، با پینو بیبی همراه باشید تا بدانید چگونه باید در برابر درخواست‌های نا به جا و غیرمعقول فرزندتان پاسخ قاطعانه منفی بدهید و در تربیت فرزندان‌تان موفق‌تر عمل کنید.  

چگونه در برابر خواسته‌های کودک مقاومت کنیم؟ و چرا نه گفتن به کودکان مهم است؟

آن چه که فرزندتان می‌تواند انتخاب کند و انجام دهد را به جای آن چه که نمی‌خواهید انجام دهد به او پیشنهاد دهید. به جای کلمه «نه» گفتن از واژه‌های بهتر مثل صبر کن و تحمل کن می‌توانید استفاده کنید. دلیل محکم و قاطع از به کار بردن کلمه «نه» را برای فرزندان‌تان توضیح دهید. می‌توانید به جای خواسته غیرمعقول فرزندتان یک جایگزین به او پیشنهاد کنید.گاهی با فرزندان خود همدردی کنید و خود را به جای او قرار دهید و به او پاسخ مثبت بدهید.

چرا نه گفتن به کودکان یکی از مسائل مهم است؟

در بسیاری از مواقع نه گفتن به کودکان کمک می‌کند تا به استقلال و رشد احساسات دست پیدا کنند و از آسیب‌های اجتماعی که در پیش رو دارند محافظت شوند. کودکان می‌توانند مهارت‌های نه گفتن و صبور بودن و ارزش‌های رفتاری در برابر خانواده و دوستان و جامعه را به درستی آموزش ببینند. همچنین بسیاری از والدین با محدود کردن کودکان تمایل به آموزش دادن تجربیات و دانش خود به آن‌ها برای رسیدن به تربیت مناسب را دارند.

علائم توقف را در کودک نوپا آموزش دهید

هر والدینی وظیفه دارد که در ماه‌های اولیه با زبان بدن چیزهایی را به کودک خود آموزش دهد. زمانی که کودک نوپا شما به چیز خطرناکی دست بزند حالت صورت شما برای او به منظور هشدار خطر نشان داده می‌شود. اگر زمانی که این اتفاق تکرار شود کودک ممکن است بنشیند و به آن وسیله خطرناک فقط نگاه کند و متوجه خطر شود. احتمالاً نتیجه خوبی خواهید گرفت. والدین باید بدانند که ارتباط چهره به چهره در اولین سال تولد او و به آغوش کشیدن زیاد او، باعث می‌شود که کودک زبان چهره و بدن والدین را به راحتی بیاموزد.

نحوه برخورد با خواسته‌های کودک

کودکان اکثر مواقع از والدین خود خواسته‌های مختلف دارند. زمانی که کودکان‌مان از ما درخواستی دارند یا چیزی می‌خواهند، بهتر است به آن‌ها فرصت دهید تا بتواند احساسات خود را در برابر خواسته‌ای که از والدین خود دارند مدیریت کنند. بعد از بیان خواسته‌ی کودک ممکن است این درخواست از نظر والدین غیر قابل قبول باشد و مورد بررسی قرار گیرد. اجازه دهید کودک درباره خواسته خود و علت درخواستش برای شما توضیح بدهد.

جدی و با محبت به کودک خود نه بگوید

طبق گفته روانشناسان باید به کودکان خود بیاموزیم که در هر جا و هر موقعیت که قرار دارند مقررات خاصی وجود دارد و لازم است به قوانین احترام گذاشته شود. والدین نیز همیشه نباید با خواسته‌های کودکان خود مخالفت کنند زیرا ممکن است سَرخورده شوند و افکار نادرستی نسبت به محبت و صمیمیت والدین خود داشته باشند. بهتر است در صورت لزوم دلیل مخالفت خود را به فرزند خود بگویید. کاملاً جدی و قاطع با لحنی آرام در مورد خواسته‌های او با کودک خود صحبت کنید. کودک خود را هوشیار کنید که از کاری که کرده یا خواسته‌‌ای که دارد ناراحت شده‌اید. می‌توانید او را در بغل بگیرید و بگویید که ممکن است خطری او را تهدید کند تا متوجه شود که سلامتی او برای والدینش پُراهمیت است.

دلیل مخالفت خود را بیان کنید

بسیاری از کودکان درک پایینی از مخالفت والدین خود دارند، در این مواقع بهتر است دلایل خود را به کودک خود توضیح دهید. حتی اگر باز هم به درک کامل نرسند، این مسئله جزئی از اصول تربیتی خانواده است تا کودک متوجه شود انجام ندادن هر کار دلیل دارد، یا می‌توانیم در زمان مناسبی به خواسته‌ی او رسیدگی کنیم. همچنین در این صورت کودک صبوری را یاد می‌گیرد، هر چند این عمل برای او خوشایند نباشد.

به کودکان خود فرصت انتخاب دهید

زمانی که کودک در خانه خود یا اقوام به بازی‌های پر سر و صدا مثل توپ ‌بازی و دنبال ‌بازی و یا طناب ‌بازی مشغول هستند، والدین باید بتوانند با گفتن کلمه «نه» به آن‌ها یادآوری کنند که در خانه جای بازی‌های پُر سر و صدا نیست. به آن‌ها بگویند که می‌توانید در خانه فقط توپ را قل بدهید و یا در حیاط خانه بازی کنید و یا وقتی بیرون رفتیم در پارک می‌توانید بازی کنید. با گفتن این جمله‌ها به کودکان می‌آموزیم که حق انتخاب در شرایط کنونی را دارند.

با حالت چهره منظور خود را به کودک برسانید

اغلب کودکان از سن دو سالگی به بعد با دیدن حالت چهره والدین مفهوم کلمه «نه»، این کار درست نیست را می‌فهمند. کودکان در این سن ممکن است در برابر چهره والدین لجبازی کنند و آن‌ کار را تکرار کنند. بهتر است والدین به کنش چهره خود پایبند باشند تا بتوانند واکنش‌های رفتاری مثبت از کودک خود دریافت کنند. همچنین فرزندان در سنین بالاتر می‌توانند با حالت چهره والدین مخالفت آن‌ها را در مورد مسئله گفته شده درک کنند. لازم است بدانید که حالت چهره می‌تواند تاثیرگذا‌رتر از بحث و مشاجره‌های کلامی باشد.

هیچگاه نظرتان را سریع عوض نکنید و زود تسلیم نشوید

زمانی که کودکان با مخالفت‌های والدین رو به رو می‌شوند، دائماً خواسته خود را تکرار می‌کنند تا شاید والدین‌شان خسته شوند و بتوانند آن‌ها را در برابر خواسته خود راضی کنند و کلمه بله را از آن‌ها بشنوند. در صورتی که این راه درستی نیست. خوب است که والدین در ابتدا با فرزند خود در رابطه با آن موضوع صحبت کنند و بگذارند تا نظر خود را بیان کند، زمانی که احساس کردند که حق با او است می‌توانند به طور منطقی عمل کنند و کمی لطافت داشته باشند و خواسته او را بپذیرند. در این صورت او نیز خواهد پذیرفت که برای رسیدن به خواسته‌هایش باید دلایل منطقی داشته باشد و تلاش کند. به عنوان مثال برخی از خواسته‌های کودک را می‌توان به عنوان پاداش و تشویق کار مثبت او اجابت کرد.

والدین باید دلیل برآورده نکردن خواسته‌های فرزندان‌شان را برای آن‌ها توضیح دهند

بهتر است والدین علت نه گفتن به خواسته کودک را برای او توضیح دهند، ممکن است که او باز هم متوجه نشود اما این دلیل محکمی است برای تربیت صحیح فرزند شما. زمانی که پدر و مادر توان برآورده کردن نیازهای ضروری و یا غیرضروری فرزند را در آن زمان ندارند، می‌توانند با همدلی با فرزند خود این دوران را سپری کنند. والدین در مواقعی که وضعیت مالی مناسبی را ندارند می‌توانند فرزند خود را با این شرایط آشنا کنند. یک راه مناسب تخصیص پول تو جیبی به کودکان است مقاله «مدیریت پول توجیبی: نخستین درس اقتصادی کودک» را مطالعه بفرمایید تا دریابید چگونه باید مفهوم پول و محدودیت خرج کردن پول را به کودک بیاموزید. لازم است بدانید که پدر و مادر نباید همیشه نسبت به خواسته‌های فرزندان‌شان بی‌تفاوت باشند. زمانی که کودکان‌مان احساس کنند که والدین برای خواسته‌‌های‌شان ارزش قائل هستند و در زمان مناسب آن‌ها را تامین می‌کنند، احساس آرامش و دلگرمی دارند و محبت والدین را جذب خواهند کرد.

خواسته‌های کودک در سنین مختلف و نحوه برخورد با آن‌ها

بچه‌های خردسال معمولاً خواسته‌های خود را با گریه و جیغ زدن و در صورت نداشتن بیان کلامی در سن خود خواسته خود را با دست و اشاره نشان می‌دهند، در هر صورت زمانی که آن‌ها از طرف اطرافیان یا مراقب «نه» می‌شنوند تحمل ندارند، زیرا آن‌ها مهارت زبانی و خود اتکایی لازم را ندارند و ممکن است لجبازی کنند. کودکان در سنین بالاتر زمانی که به مدرسه می‌روند، مهارت‌های بیشتری را می‌آموزند. زمانی که شما به خواسته‌های آن‌ها «نه» می‌گویید و یا خواسته‌ی آن‌ها را به تعویق می‌اندازید، ممکن است ناامید شوند اما رفتارهای منفی کمتری مثل لجبازی و بد خلقی از خود نشان می‌دهند. زیرا شما با مهارت‌های کلامی و احساسی به راحتی آن‌ها را قانع کرده‌اید. خوب است بدانید که مهارت درک این گونه فرزندان بسیار بالاتر می‌رود.

چرا والدین از گفتن «نه» به فرزندان خود می‌ترسند؟

والدین می‌خواهند فرزندانی شاد تربیت کنند و آن‌ها را از داشتن چهره‌ای غمگین دور کنند. وجود محدودیت‌های چالش‌آور ممکن است والدین را بر سر دوراهی قرار دهد. بهتر است بدانید که واکنش‌های شما نسبت به رفتار فرزندان‌تان در نظر آن‌ها قابل پیش بینی است که این امر باعث می‌شود کودکان شما را به چالش بکشند. موضوع دیگر این است که در بعضی مواقع به دلیل پرخاشگری فرزندان، پدر و مادرها ترس برای «نه» گفتن و اتفاقات ناگوار را دارند. در صورتی که بهتر است بدانید نه گفتن به فرزندان بخش بسیار مهمی از زندگی عادی و اجتماعی آن‌ها محسوب می‌شود. والدین می‌توانند برای حل این مسئله مهم، با مراکز مشاوره در مدارس یا مراکز خصوصی برای مشاوره در ارتباط باشند‌. قطعاً آن‌ها فرزندان شما را راهنمایی خواهند کرد. این امر برای آن‌ها مثبت تلقی می‌شود تا نسبت به دنیای اطراف خود دید بهتری داشته باشند. همچنین می‌توانند در آینده به بزرگسالان مسئولیت‌ پذیری تبدیل شوند.

گوش دادن و تصمیم‌گیری برای درخواست او

خوب است بدانید که اگر والدین به صحبت‌های کودکان گوش دهند او نیز به حرف‌های آن‌ها گوش خواهد داد و در این صورت کمتر کلمه «نه» را در برابر خواسته‌های خود می‌شنود. زمانی که او به حرف‌های شما واکنش خوب نشان می‌دهد به او امتیاز دهید، از رفتار او تعریف کنید تا به او اثبات شود که از او راضی هستید. مثلاً می‌توانید به او بگویید، «خیلی عالی شد که حرف من را پذیرفتی من خوشم آمد می‌توانیم در رابطه با درخواستی که داری بیشتر فکر کنیم و بهتر تصمیم بگیریم». این که کودک یاد بگیرد پاسخ منفی را بپذیرد یک مهارت اجتماعی و عاطفی نسبت به زندگی خود آموخته است و «نه گفتن» شما والدین به فرزندتان یاد می‌دهد که در چه مواقعی در زندگی آینده خویش باید به طور قاطع عمل کند.

قبل از نه گفتن محیط امن و مناسبی را ایجاد کنید

کودکان نوپا دوست دارند که کنجکاوی کنند و محیط اطراف خود را بشناسند. اگر محیط خانه را به نحوی مهیا کنید که وسایل خطرناک در دسترس کودک نباشد، در ارتباط با فرزندتان کمتر از افعال منفی و کلمه «نه» استفاده خواهید کرد. باید فضا و محیط خانه به گونه‌ای باشد که برای بازی کردن کودک ایمن باشد. مقاله ایمن کردن خانه برای کودکان نوپا را مطالعه کنید و راهکارهای ساده ارائه شده را به کار ببندید.

چرا گاهی «نه» گفتن به بچه‌ها یک بله بزرگ است

گاهی لازم است تا کودکان از شما «نه» بشنوند. «نه» گفتن شما می‌تواند مزایایی برای کودک داشته باشد از جمله:

نه گفتن آنها را در مورد درس‌های حیاتی زندگی مانند نحوه مقابله با ناامیدی آموزش می‌دهد.

آنها یاد می‌گیرند برای چیزهایی که می‌خواهند صبر کنند.

آنها یاد می‌گیرند که چه زمانی و چگونه بپرسند و چرا بحث کردن خوب نیست.

نظم و انضباط را یاد می‌گیرند.

بنابراین لزومی ندارد وقتی به کودک خود «نه» می‌گویید عذاب وجدان داشته باشید و یا عصبی شوید، مثبت باشید و به اصول تربیتی که در ذهن دارید پایبند باشید.

چه زمانی باید به کودکان نه بگوییم؟

• زمانی که کارهای کودکان به دیگران صدمه بزند.
• زمانی که خودشان قادر به انجام کاری هستند اما از شما کمک می‌خواهند.
• زمانی که به چیزی نیاز ندارند اما مصرانه فقط آن را می‌خواهند.
• زمانی که مخالف ارزش‌های شما رفتار می‌کنند.
• زمانی که اصرارهای کودک بی‌معنا و بی‌ربط است.
• زمانی که دیگران به لوازم کودک و حضور او نیاز دارند اما کودک امتناع می‌کند.
• زمانی که چیزی می‌خواهد اما برای سلامتی او خطر دارد نه گفتن به کودک لازم است.
• زمانی که برنامه‌های شما به هر دلیلی تغییر می‌کند و نمی‌توانید خواسته کودک را برآورده کنید.
• توجه داشته باشید که همه چیز به تربیت درست و اصولی شما وابسته است. هنگامی که بتوانید انعطاف ‌پذیری، بخشش، مسئولیت پذیری و تاب‌آوری را در کودک خود افزایش دهید به پذیرش «نه» شنیدن کودک کمک خواهید کرد.

سخن آخر

«نه» گفتن در زندگی، بسیار فراتر از تربیت فرزندان خودخواه که خواسته‌های غیر معقول دارند نتیجه به همراه دارد. هنگامی که ما دائماً به خواسته‌های نا به جای فرزندانمان عمل کنیم در حقیقت زمان بدست آوردن راه حل و داشتن صبر در مسائل زندگی را از آن‌ها خواهیم گرفت. بعضی از بچه‌ها از «نه» شنیدن عبرت خواهند گرفت و متوجه خواهند شد که همیشه هر چیز بر وفق مراد آن‌ها اتفاق نخواهد افتاد. بنابراین تمام این مسئله‌ها نسبت به خواسته‌های فرزند به رابطه و احساسات بین والدین و فرزندانشان مربوط می‌شود. بهتر است والدین بدانند که گفتن کلمه «بله» به همان اندازه که کلمه «نه» را ممکن است به کار ببرند مهم است، زیرا می‌توانند به ارزش‌گذاری شخصیت کودکان اهمیت بدهند. دیدن و تشویق درستی رفتار مثبت فرزندان بسیار با ارزش‌تر از تربیت و درمان رفتارهای منفی او می‌باشد. خوب است والدین، به کارهای قابل ‌قبول مانند حضور در کلاس‌های متفاوت، بازی با همسالان و مواردی از این دست که به آن‌ها فرصت‌های یادگیری و تجربه‌های بیشتری می‌دهد اجازه و مجوز دهند. به یاد داشته باشید نباید به تما خواسته‌های کودک پاسخ مثت داد و این کار باعث نمی‌شود که کودک دچار کمبود و کاستی نشود.