سندوم پای بی‌قرار در خانم باردار یکی از علائم رایج بارداری است که بر زندگی و کیفیت خواب تاثیر زیادی دارد. بیماری به نام سندرم پای بی‌قرار (RLS)وجود دارد که نزدیک به یک سوم زنان باردار را با مشکلات زیادی در این دوران حساس و آسیب‌پذیر مواجه می‌کند. زنانی که در دوران بارداری خود سندرم پای بی‌قرار دارند آن را مشابه یک احساس خارش، کشیدگی، سوزش و سوزن سوزن شدن پاها توصیف می‌کنند. این علائم به آنها میل شدیدی برای حرکت دادن پاهای خود می‌دهد که باعث فروکش کردن این نشانه‌ها می‌شود. بیدار شدن از خواب و تاثیر سندروم پای بی‌قرار بر کیفیت خواب زنان باردار، از جمله آزاردهنده‌ترین شرایطی است که آن را تجربه می‌کنند. با توجه به شایع بودن این علائم در بارداری اکثر زنان، در این مطلب به بررسی تمام آن چیزی که باید از سندوم پای بی‌قرار در بارداری بدانید، می‌پردازیم.
علل سندرم پای بی‌قرار در بارداری
درباره علت اصلی سندوم پای بی‌قرار در خانم باردار، اطلاعات دقیقی وجود ندارد. اما برخی معتقدند که این بیماری ممکن است ناشی از عدم تعادل دوپامین شیمیایی مغز باشد. این ماده شیمیایی به‌طور معمول به صاف و یکنواخت شدن حرکات ماهیچه‌ها کمک می‌کند. بنابراین سندروم پای بی‌قرار در بارداری ممکن است به دلیل کمبود اسید فولیک یا آهن کافی ایجاد شود. همچنین شواهدی وجود دارد که افزایش سطح استروژن در دوران بارداری ممکن است به RLS کمک کند. تلاش برای آرام کردن پاهای بی‌قرار خود در طول شب می‌تواند شما را در طول روز خواب آلود و تحریک پذیر کند. ابتلا به سندرم پای بی‌قرار نیز می‌تواند احتمال زایمان طولانی‌تر و نیاز به سزارین را افزایش دهد. به همین دلیل توصیه می‌شود از راهکارهای اصولی برای مدیریت و همچنین کاهش علائم این بیماری در بارداری، استفاده کنید.
علائم سندوم پای بی‌قرار در خانم باردار
RLS معمولا در سه ماهه دوم بارداری شروع می‌شود، اما می‌تواند در هر مرحله از بارداری، شما را با علائم آزاردهنده روبه‌رو کند. در بررسی علائم سندوم پای بی‌قرار در بارداری باید به این نکته توجه داشته باشید که نشانه‌های این بیماری ممکن است هر زن بارداری را به‌طور متفاوت تحت تاثیر قرار دهد. برخی از رایج‌ترین نشانه‌های سندوم پای بی‌قرار در دوران بارداری عبارت است از:
- گرفتگی
- درد
- احساس نیاز به تکان دادن و حرکت پاها
- احساس کشیدگی در پاها
- احساس سوزن سوزن شدن به‌ویژه در کف پاها
درمان سندوم پای بی‌قرار در بارداری
همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد، علائم سندروم پای بی‌قرار به‌گونه‌ای است که بر کیفیت خواب تاثیر زیادی دارد. بنابراین اگر علائم شما به اندازه‌ای شدید است که خواب شما را هر شب مختل می‌کند، باید برای درمان RLS و همچنین آشنایی با نحوه کنترل نشانه‌های آن، به پزشک خود مراجعه کنید. زیرا ادامه این بیماری در دوران بارداری، شما را با چالش‌های زیادی مواجه خواهد کرد.
اکثر داروهایی که به‌طور معمول برای درمان سندرم پای بی‌قرار استفاده می‌شوند، شامل روپینیرول و پرامیپکسول است. اما باید در نظر داشته باشید که مصرف این داروها برای زنان باردار، به شکل دقیق و گسترده مورد مطالعه و بررسی قرار نگرفته است. بنابراین اطلاعات کافی برای تعیین خطرات احتمالی مصرف این داروها برای جنین در حال رشد وجود ندارد.
قبل از مصرف هر دارویی برای درمان سندرم پای بی‌قرار، پزشک باید ابتدا سطح آهن شما را بررسی کند. اگر نتایج آزمایش‌ها نشان می‌دهد که شما کمبود آهن دارید، بهتر است مکمل آهن مصرف کنید. در بسیاری از موارد که تامین آهن در بدن کم است، تجویز یک مکمل برای اصلاح RLS کافی خواهد بود. اما اگر علائم RLS شما پس از درمان کمبود آهن از بین نرفت، برخی از پزشکان داروهای مسکن و مخدردار را تجویز می‌کنند. دقت داشته باشید که به دلیل خطر علائم ترک در نوزادان، این داروها معمولا برای مدت کوتاهی تجویز می‌شوند.
تغییر سبک زندگی برای درمان سندوم پای بی‌قرار در بارداری
اگر RLS شما آنقدر شدید نیست، سعی کنید تغییرات ساده‌ای را در روال و سبک زندگی خود ایجاد کنید. بررسی‌ها نشان می‌دهد که این تغییرات در سبک زندگی نه تنها علائم سندرم پای بی‌قرار را کاهش می‌دهد، بلکه به‌طور کلی برای بارداری شما نیز مفید است:
- از نوشیدن قهوه، نوشابه و سایر نوشیدنی‌های کافئین‌دار خودداری کنید.
- هر روز ورزش کنید.
- از یک برنامه خواب منظم پیروی کنید. اگر می‌توانید هر روز در ساعت مشخصی به رختخواب بروید و از خواب بیدار شوید.
- قبل از خواب، با یک حمام آب گرم و یا خواندن کتاب در رختخواب، به بهبود کیفیت خوابتان کمک کنید.
- از پد حرارتی استفاده کنید.
هر زمان که با RLS از خواب بیدار می‌شوید، این نکات را برای از بین بردن احساس گزگز امتحان کنید تا بتوانید دوباره بخوابید:
- پاهای خود را ماساژ دهید.
- کمپرس گرم یا سرد را روی عضلات پای خود قرار دهید.
- بلند شوید و راه بروید یا پاهای خود را دراز کنید.
جلوگیری از سندوم پای بی‌قرار در خانم باردار
یکی از رایج‌ترین سوالات درباره سندوم پای بی‌قرار در دوران بارداری این است که آیا می‌توانم از ابتلا به RLS جلوگیری کنم؟ در پاسخ به این دغدغه شما باید گفت که متأسفانه، هیچ روش علمی اثبات شده‌ای برای جلوگیری از RLS وجود ندارد. اما خبر خوب این است که معمولا زمانی که نوزاد خود را به دنیا می‌آورید، این مشکل نیز خودبه‌خود برطرف می‌شود. در صورتی که در دوران بارداری خود، بیماری RLS را تجربه می‌کنید، احتمال کمی وجود دارد که بعد از زایمان نیز درگیر آن باشید. بنابراین بهتر است با این مشکل موقت کنار بیایید و هر کاری را برای راحتی و آسایش خود انجام دهید. برای این منظور سعی کنید که در هر شرایطی راحت باشید، هر روز پاهای خود را ماساژ دهید، بالش بارداری بخرید، راحت‌ترین لباس‌ها را بپوشید و هر کاری انجام دهید تا علائم سندروم پای بی‌قرار را قابل تحمل‌تر کنید.
تشخیص سندوم پای بی‌قرار در بارداری
یکی دیگر از سوالات رایج درباره سندرم پای بی‌قرار در خانم‌های باردار این است که چگونه این بیماری تشخیص داده می‌شود؟ همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد، این یک بیماری ناشناخته است که درباره علت و درمان آن نتیجه قطعی وجود ندارد، بنابراین تشخیص آن نیز دشوار است. متأسفانه، آزمایشی وجود ندارد که بتواند تایید کند که آیا سندرم پای بی‌قرار دارید یا خیر. به همین دلیل، پزشک یا ماما ابتدا علائم و سابقه پزشکی شما را بررسی خواهد کرد و سپس تشخیص داده می‌شود که آیا به سندوم پای بی‌قرار در بارداری مبتلا هستید یا خیر.
آیا سندرم پای بی‌قرار بعد از زایمان از بین می رود؟
در صورتی که علائم RLS شما ناشی از بارداری باشد، به احتمال زیاد این بیماری و سختی‌هایی که به همراه دارد، پس از زایمان از بین خواهد رفت. اما باید بدانید زنانی که در دوران بارداری به سندرم پای بی‌قرار مبتلا هستند، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به این سندرم در سنین بالاتر خواهند بود.
یکی دیگر از نگرانی‌های زنانی که در بارداری به RLS مبتلا می‌شوند این است که آیا این بیماری بر سلامت کودک من تاثیر می‌گذارد؟ نگران نباشید، زیرا RLS هیچ خطری برای نوزاد شما ندارد و سلامت جنین شما را تهدید نمی‌کند.
سایر شرایط با علائم مشابه سندرم پای بی‌قرار در خانم باردار
از آنجایی که سندروم پای بی‌قرار در دوران بارداری بسیار شایع است، ممکن است با مشاهده علائم و نشانه‌هایی که پیش‌تر به آنها اشاره شد، به این نتیجه برسید که به RLS در بارداری مبتلا شده‌اید. اما باید توجه داشته باشید که برخی از شرایط و مشکلات سلامتی علائم مشابهی با سندروم پای بی‌قرار دارند. بنابراین حتما این علائم را بررسی کنید تا به‌خوبی متوجه شوید که با چه مشکلی مواجه هستید و برای درمان و کنترل آن تحت نظارت پزشک، اقدام کنید. برخی شرایط سلامتی با علائم مشابه سندروم پای بی‌قرار در بارداری شامل موارد زیر است:
لخته شدن خون
علائم سندرم پای بی‌قرار گاهی اوقات ممکن است با علائم لخته شدن خون (ترومبوز ورید عمقی) اشتباه گرفته شود. با این حال، آنها مشکلات متفاوتی هستند. ترومبوز ورید عمقی (DVT) در بیشتر مواقع بدون هیچ دلیل مشخصی اتفاق می‌افتد، اما شما در دوران بارداری و درست پس از زایمان بیشتر در معرض خطر ابتلا به آن هستید. اگر این علائم را در پای خود دارید، حتما برای انجام آزمایشات و بررسی‌های لازم به پزشک متخصص خود مراجعه کنید:
- درد ضربان‌دار یا گرفتگی در یک پا (به ندرت هر دو پا)، که معمولا در ساق پا یا ران رخ می‌دهد.
- تورم در ۱ پا (به ندرت هر دو پا)
- گرم شدن پوست اطراف ناحیه دردناک
- پوست قرمز یا تیره در اطراف ناحیه دردناک
- وریدهای متورم که در صورت لمس کردن آنها، دردناک و سفت می‌شوند.
خطر ابتلا به DVT در دوران بارداری بیشتر است اگر:
- یکی از اعضای نزدیک خانواده شما سابقه لخته شدن خون داشته است.
- بالای ۳۵ سال هستید.
- BMI 30 یا بیشتر دارید.
- احتمال لخته شدن در زنانی که دو یا چند نوزاد را باردار هستند، بیشتر است.
- تحت درمان باروری بوده‌اید.
- سزارین شده‌اید.
- سیگاری هستید.
در صورت داشتن هر یک از این علائم که با درد قفسه سینه یا تنگی نفس، همراه است، در اسرع وقت به پزشک و یا نزدیکترین مرکز درمانی مراجعه کنید.
مرالژیا پاراستتیکا
بیماری دیگری که می‌تواند باعث ایجاد احساسات ناراحت کننده یا دردناک در پا شود، مرالژی پاراستتیک است. این یک مشکل رایج است که به دلیل گیر افتادن عصب در ران ایجاد می‌شود. شایع‌ترین علت این بیماری، افزایش وزن یا بارداری است. مرالژیا پاراستتیکا باعث ایجاد یک ناحیه دردناک همراه با سوزش، بی‌حسی یا سوزن و سوزن در قسمت بیرونی ران می‌شود. این وضعیت باید بعد از بارداری بهتر شود، اما اگر این نوع درد را در دوران بارداری خود تجربه می‌کنید، باید با پزشک عمومی یا مامای خود صحبت کنید.
سخن پایانی
سندوم پای بی‌قرار در خانم باردار یکی از شایع‌ترین و رایج‌ترین مشکلاتی است که در دوران بارداری با آن مواجه خواهید شد. این بیماری بر کیفیت خواب شما تاثیر گذاشته و احساس ناخوشایندی مانند درد، گزگز، سوزن سوزن شدن و… را در پاها ایجاد می‌کند. درمان قطعی برای سندوم پای بی‌قرار در بارداری وجود ندارد، اما با تجویز پزشک می‌توانید برخی داروها و مسکن‌ها را مصرف کنید. همچنین می‌توانید با ایجاد تغییر در سبک زندگی خود به کاهش علائم این بیماری کمک کنید. با توجه به شایع بودن این بیماری در بین خانم‌های باردار، در این مطلب به بررسی تمام جوانب سندروم پای بی‌قرار پرداختیم.