میگرن به سردردهای شدیدی گفته می‌شود که می‌توانند باعث درد ضربان دار یا کوبنده شوند و اغلب شامل حالت تهوع، استفراغ و حساسیت به نور هستند. میگرن شایع ترین نوع سردرد است که در عدم تعادل هورمون‌ها، به ویژه عدم تعادل استروژن در بدن مشاهده می‌شود. تجربه ابتلا به میگرن در دوران بارداری در هر فردی با دیگری متفاوت است. بسیاری از افراد در دوران بارداری سردردهای میگرنی کم‌تری دارند، در حالی که برخی از مادران برای اولین بار در دوران بارداری دچار میگرن می‌شوند.
در این مقاله در مورد سردردهای میگرنی و تاثیر آن بر باروری، دوران بارداری و دوره پس از زایمان و تولد نوزاد صحبت خواهیم کرد.
چه چیزی باعث حملات میگرنی می‌شود؟
محققان علت قطعی میگرن را شناسایی نکرده‌اند. اما آن‌ها معتقدند که این عارضه به دلیل فعالیت “غیر طبیعی” مغز اتفاق می‌افتد که بر سیگنال‌های عصبی و مواد شیمیایی و عروق خونی در مغز تاثیر می‌گذارد. همچنین بسیاری از محرک های میگرن که به طور مداوم گزارش می‌شوند، از قرار زیر هستند:
- روشن بودن چراغ‌ها
- گرمای شدید یا سایر موارد شدید در آب و هوا
- کم آبی بدن
- تغییر فشار هوا
- تغییرات هورمونی در زنان مانند نوسان استروژن و پروژسترون در طول قاعدگی، بارداری یا یائسگی
- استرس بیش از حد
- صداهای بلند
- فعالیت بدنی شدید
- حذف وعده‌های غذایی
- تغییر در الگوهای خواب
- استفاده از برخی داروها، مانند داروهای ضد بارداری خوراکی یا نیتروگلیسیرین
- بوهای غیر معمول
- غذاهای خاص
- سیگار کشیدن
- استفاده از الکل
- مسافرت کردن
اگر حمله میگرنی را تجربه کنید، ممکن است پزشک از شما بخواهد که یک دفترچه سردرد برای خود داشته باشید. یادداشت کردن کارهایی که پیش از حمله میگرنی انجام می‌دادید، غذاهایی که خورده‌اید و داروهایی که قبل از شروع حمله مصرف کرده‌اید، می‌تواند به شناسایی محرک‌های شما کمک کند.
میگرن در زنان
در ادامه آماری در مورد تاثیر میگرن بر زنان قرار داده شده است:
- سردرد و علائم میگرن، ۲۹.۵ میلیون زن آمریکایی را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
- حدود ۱۸ درصد از زنان سردرد میگرنی را تجربه می‌کنند که با تغییرات هورمونی شدیدتر می‌شود.
- تخمین زده می شود که ۷۵ درصد از افرادی که میگرن دارند، زن هستند.
- میگرن بیش‌تر در زنان بین ۲۰ تا ۴۵ سال مشاهده می‌شود.
- حدود ۴۰ درصد از زنان پیش از پایان دوره باروری خود سردردهای میگرنی را تجربه می‌کنند.
تاثیر میگرن بر باروری
هیچ مدرکی مبنی بر این که میگرن باعث ناباروری (ناتوانی در باردار شدن) می‌شود، وجود ندارد. با این حال، ارتباطاتی بین میگرن و ناباروری مشاهده می‌شود که در ادامه به آن‌ها اشاره خواهیم کرد:
- استرس: استرس ناشی از سردردهای میگرنی می‌تواند منجر به ناباروری شود.
- اندومتریوز: آندومتریوز احتمال ایجاد میگرن را افزایش می‌دهد. با این که شواهد علمی در این زمینه بحث برانگیز هستند، اما برخی از مطالعات نشان می‌دهند که آندومتریوز خطر ناباروری را نیز افزایش می‌دهد.
- میگرن و تخمک گذاری: بسیاری از زنان در حدود زمان تخمک گذاری که بارور ترین زمان در ماه است، دچار سردردهای میگرنی می‌شوند. از این رو، احساس سردرد و خوب نبودن ممکن است مانع از برقراری رابطه جنسی در طول این بازه زمانی باروری شود.
چرا زنان مبتلا به میگرن از بارداری خودداری می‌کنند؟
در حالی که دلایل زیر به خودی خود باعث ناباروری نمی‌شوند، یک مطالعه علمی نشان می‌دهد که نگرانی‌های زیر باعث می‌شوند که ۱۹.۹ درصد از زنان مبتلا به سردردهای میگرنی از باردار شدن خودداری کنند:
- نزدیک به ۷۳ درصد معتقد بودند که بارداری باعث بدتر شدن سردرد میگرنی می‌شود.
- ۶۸ درصد فکر می‌کردند که میگرن، دوران بارداری را سخت و دشوار می‌کند.
- ۷۶ درصد معتقد بودند که داروهای ضد میگرن بر رشد نوزاد اثر منفی می‌گذارند.
- ۱۴ درصد فکر می‌کردند که میگرن باعث ایجاد ناهنجاری در نوزاد می‌شود.
داروهای مرتبط با درمان‌های کمک باروری مانند لقاح آزمایشگاهی (IVF) و لقاح داخل رحمی (IUI)، می‌توانند باعث ایجاد سردردهای میگرنی شوند. داروهای درمان ناباروری شامل محرک‌های تخمک گذاری مانند داروهای زیر هستند:
- کلومید (کلومیفن سیترات)
- منوپور (منوتروپین)
- فاکتل (گنادورلین)
داروهای درمان ناباروری احتمال دارد که شامل آگونیست‌های آزاد کننده گنادوتروپین نیز باشند. این داروها به عنوان بازدارنده تخمک گذاری شناخته می‌شوند؛ زیرا از تخمک گذاری زودرس جلوگیری می‌کنند:
- لوپرون (لوپرولید)
- زولادکس (گوسرلین استات)
- سینارل (نافارلین)
آیا میگرن ارثی است؟
مطالعات تخمین می‌زنند که حدود ۳۴ تا ۶۴ درصد از میگرن‌ها دارای یک بخش ژنتیکی هستند. این به این معناست که سردردهای میگرنی در خانواده مشترک هستند و به طور ارثی منتقل می‌شوند.
تاثیر سردردهای میگرنی بر دوران بارداری
با بالا رفتن سطح استروژن بدن در دوران بارداری، دفعات و شدت سردردهای میگرنی به ویژه در سه ماهه دوم و سوم بارداری اغلب کاهش پیدا می‌کند.
شیوع میگرن در دوران بارداری
بین ۵۰ تا ۷۵ درصد از زنان در دوران بارداری، سردردهای میگرنی کم‌تر یا میگرن با درد کم‌تری را به خصوص پس از سه ماهه اول بارداری گزارش می‌دهند. این موضوع به احتمال زیاد به دلیل افزایش سطح استروژن در دوران بارداری اتفاق می‌افتد.
خطرات میگرن در دوران بارداری
در صورتی که سابقه سردرد میگرنی دارید و فاقد هرگونه بیماری یا مشکل دیگری از نظر سلامتی هستید، جای نگرانی در مورد بالا رفتن خطر برای بارداری یا جنین وجود ندارد.
با این حال، بهتر است بدانید که میگرن خطر ابتلا به فشار خون بالا را در دوران بارداری افزایش می‌دهد.
درمان سردردهای میگرنی در دوران بارداری
از آنجایی که مصرف برخی از داروها برای زنان باردار خطرناک و غیر ایمن هستند، درمان‌های غیر دارویی (بدون دارو) توسط پزشک ترجیح داده می‌شوند. روش‌های درمان میگرن بدون دارو شامل موارد زیر می‌باشند:
- تمرینات آرامش بخش
- استراحت در یک اتاق تاریک با پک سرد
- دوری از محرک‌ها
- با نوشیدن آب زیاد، بدن خود را از کم آبی دور نگه دارید و هیدراته بمانید.
- کنترل استرس و اضطراب
- ماساژ
- خواب کافی
با این که این کارها برای کنترل سردردهای میگرنی ایده آل هستند، پزشکان می‌دانند که این راه حل‌ها ممکن است برای همه افراد موثر و کارساز نباشند. زمانی که سردرد کنترل نشود، می‌تواند باعث ایجاد افسردگی، کم خوابی و استرس شود که برای مادر و نوزاد ناسالم است و ضرر دارد.
اگر باردار هستید یا قصد باردار شدن دارید، با پزشک خود در مورد داروهای ضد میگرن که مجاز هستید برای پیشگیری، تسکین درد، بهبود حالت تهوع و استفراغ خود مصرف کنید، صحبت نمایید. پزشک ممکن است تصمیم بگیرد که برخی از داروها را مجددا برای شما تجویز کند تا یک برنامه درمانی ایمن در دوران بارداری برای شما و نوزاد آینده شما برنامه ریزی کند.
آمار بارداری و مصرف دارو
طبق گزارش سازمان غذا و دارو (FDA) موارد زیر برقرار است:
- حدود ۵۰ درصد از زنان باردار می‌گویند که حداقل یک دارو برای درمان سردردهای میگرنی خود مصرف می‌کنند.
- تقریباً ۷۰ درصد از زنان حداقل یک داروی تجویزی برای میگرن را در دوران بارداری مصرف می‌کنند.
علائم نگران کننده میگرن در بارداری
گاهی اوقات سردرد می‌تواند با عوارض خطرناک دوران بارداری مانند پره اکلامپسی ارتباط داشته باشد. به همین دلیل لازم است در صورت داشتن علائم و نشانه‌های زیر به پزشک خود اطلاع دهید:
- میگرن جدید یا تغییر در نوع سردرد
- فشار خون بالا
- ورم غیر طبیعی
- سرگیجه
- بینایی تغییر می‌کند
- سردرد مداوم یا شدید
- بدترین سردرد زندگی شما
- ضعف یا بی حسی
- تب
- گرفتگی گردن
تاثیر میگرن پس از زایمان
حدود ۳۰ تا ۴۰ درصد از زنان گزارش می‌دهند که در هفته اول پس از زایمان دچار سردرد می‌شوند. این آمار شامل افرادی می‌شود که قبلاً میگرن داشته‌اند و افرادی که دچار سردردهای میگرنی نبوده‌اند.
این سردردها ممکن است ناشی از کاهش ناگهانی میزان استروژن بدن، افسردگی پس از زایمان یا استرس ناشی از سازگار شدن با نقش والدین باشد.
افسردگی پس از زایمان (PPD)
خطر ابتلا به افسردگی، اضطراب یا سایر نگرانی‌ها و مشکلات مربوط به سلامت روان برای افرادی که دارای میگرن هستند، افزایش پیدا می‌کند. این موضوع به ویژه برای افرادی که دچار میگرن هاله‌ای (میگرن با اختلالات حسی) هستند، صادق است. سردردهای میگرنی و افسردگی پس از زایمان به دلیل عدم تعادل هورمون‌ها، سروتونین و عدم تعادل دوپامین بر بدن تاثیر می‌گذارند.
افسردگی پس از زایمان به نوعی افسردگی گفته می‌شود که در سال اول پس از زایمان اتفاق می‌افتد. افسردگی پس از زایمان معمولاً در ماه اول پس از زایمان شروع می‌شود. زنان باردار همچنین ممکن است افسردگی قبل از زایمان که در دوران بارداری شروع می‌شود یا افسردگی بعد از بارداری که در دوران بارداری شروع می‌شود و پس از زایمان ادامه پیدا می‌کند را نیز داشته باشند.
بیبی بلوز چیست و با افسردگی پس از زایمان چه تفاوتی دارد؟
افسردگی پس از زایمان (PPD) با بیبی بلوز نوزادی یا سازگار شدن طبیعی با زندگی با نوزاد متفاوت است. از جمله علائم و نشانه‌های بیبی بلوز، دمدمی مزاج بودن خفیف یا کوتاه مدت و گریه یا غم است.
اما علائم شایع افسردگی پس از زایمان شامل موارد زیر می‌باشند:
- احساس بی قراری یا آشفتگی
- احساس غم و اندوه یا اضطراب
- خستگی
- مشکل در مراقبت از خود یا نوزاد خود
- مشکلات خواب (خواب زیاد یا مشکل در خوابیدن)
- بی اشتها بودن
- تغییر سریع وزن
- این که نتوانید با نوزاد خود ارتباط برقرار کنید.
- مشکلات مربوط به تمرکز
- احساس گناه یا بی ارزش بودن
- افکار در مورد آسیب رساندن به خود یا نوزاد خود
در سال ۲۰۲۳، سازمان غذا و دارو (FDA) داروی Zurzuvae را برای درمان افسردگی پس از زایمان تایید کرد. Zurzuvae اولین داروی خوراکی تایید شده برای درمان افسردگی پس از زایمان به شمار می‌رود.
در صورتی که علائم و نشانه‌های افسردگی پس از زایمان را تجربه می‌کنید، توصیه می‌کنیم که فوراً با پزشک خود در این رابطه صحبت کنید. افسردگی پس از زایمان کاملا قابل درمان است، اما امکان دارد که بدون درمان بدتر شود. بنابراین کمک گرفتن زود هنگام و به موقع می‌تواند به شما کمک کند تا سریع‌تر احساس بهتری داشته باشید.
تاثیر سردردهای میگرنی بر نقاهت پس از زایمان
بسیاری از مادران تازه وارد تنها بر روی نوزاد خود تمرکز می‌کنند و مراقبت از خود را فراموش می‌کنند. کم آبی بدن، خوب غذا نخوردن و کم خوابی می‌تواند باعث بروز سردردهای میگرنی شود. اگر بعد از زایمان میگرن دارید، اولین قدم شما باید جستجو برای درمان و تمرین مراقبت از خود باشد.
همکاری کردن با شریک زندگی، خانواده و دوستان نزدیک خود برای ایجاد یک برنامه مراقبت از کودک برای زمانی که سردردهای میگرنی شما اتفاق می‌افتند، می‌تواند مفید واقع شود.
تاثیر میگرن بر شیردهی
یکی از فواید شیردهی به نوزاد این است که می‌تواند به مادرانی که دارای سردردهای میگرنی هستند، کمک کند. مطالعات نشان می‌دهند که الگوی سردردهای میگرنی برای افرادی که با شیشه شیر به نوزاد خود شیر می‌دهند، ۱۰۰ درصد است و برای مادرانی که خودشان به نوزاد خود شیر می‌دهند، ۴۳ درصد می‌باشد.
این موضوع به احتمال زیاد به این دلیل است که شیردهی از کم شدن شدید سطح استروژن پس از تولد جلوگیری می‌کند.
ایمنی مصرف دارو در دوران شیردهی
با این که برخی از داروها ممکن است از طریق شیر مادر به نوزاد منتقل شوند و برای کودک مناسب نیستند، درمان‌هایی برای سردردهای میگرنی وجود دارد که در دوران شیردهی ایمن و بی خطر می‌باشند.
با این که بهتر است که با پزشک خود در مورد ایمنی مصرف دارو در دوران شیردهی صحبت کنید، مؤسسه ملی سلامت (NIH) پایگاه داده‌ای به نام LactMed را در این زمینه ارائه می‌دهد که اطلاعاتی در مورد داروها و اثرات احتمالی آن‌ها بر روی نوزاد در خود دارد.
این پایگاه داده می‌تواند اطلاعات بیش‌تری را در زمان انتظار برای صحبت با یک پزشک را به شما بدهد.
خلاصه
سردردهای میگرنی اغلب به دلیل نوسانات هورمونی به خصوص تغییر سطح استروژن ایجاد می‌شوند و در دوران بارداری افزایش پیدا می‌کنند. برخی از زنان متوجه می‌شوند که باردار شدن باعث بهتر شدن سردردهای میگرنی آن‌ها می‌شود، در حالی که برخی دیگر برای اولین بار به آن مبتلا می‌شوند. سردرد اغلب با کم شدن سطح استروژن بدن مادر پس از زایمان مجدد عود می‌کند و شدید می‌شود. با این حال، شیردهی به برخی از زنان کمک می‌کند تا دچار سردرد نشوند و از میگرن جلوگیری کنند.
در حالی که هیچ ارتباط مستقیمی بین میگرن و باروری (باردار شدن) وجود ندارد، استرس ناشی از میگرن می‌تواند بارداری را به تاخیر بیندازد. همچنین داروهای ناباروری می‌توانند باعث به وجود آمدن سردردهای میگرنی شوند.
برخی از داروها ممکن است برای جنین مضر باشند، بنابراین درمان‌های غیر دارویی (بدون دارو) معمولا توسط پزشک ترجیح داده می‌شود. با این حال، پزشک شما می‌تواند در صورت نیاز به شما در پیدا کردن داروهای ایمن برای درمان میگرن در دوران بارداری کمک کند.
دست شما در انتخاب گزینه‌های دارویی پس از تولد نوزاد افزایش پیدا می‌کند.
میگرن همچنین احتمال افسردگی پس از زایمان که معمولا در سال اول زایمان اتفاق می افتد را افزایش می‌دهد.
سخن آخر
به دنیا آوردن نوزاد اغلب یکی از هیجان انگیزترین زمان‌های زندگی به شمار می‌رود. اما باردار بودن هنگام تجربه سردردهای میگرنی می‌تواند ترسناک باشد. به خاطر داشته باشید که تغییرات هورمونی ناشی از دوران بارداری می‌تواند باعث تسکین این دردها شود، به خصوص بعد از سه ماهه اول بارداری.
اگر نگران مصرف داروهای میگرن در دوران بارداری یا شیردهی هستید، با پزشک خود در این رابطه صحبت کنید. در حالی که درست است که مصرف برخی از داروها در این زمان بی خطر نیستند، اما انتخاب‌های مطمئنی برای شما و نوزاد شما وجود دارند.