کودکان دو ساله احساسات خود را به روش‌های بسیار عجیب و غریبی نشان می‌دهند. در این مقاله تلاش می‌کنیم به شما بیاموزیم که چگونه با رفتارهای رایج کودک نوپا برخورد کنید.
تا زمانی که کودک شما به دوران کودکی می‌رسد، احتمالاً برخی از رفتارهای گیج کننده ۲ سالگی در او ایجاد شده است. کودکان در این سن نه تنها تبدیل به یک آدم کوچک پر حرف و متفکر می‌شوند، بلکه ممکن است رئیس بازی نیز در بیاورند. مثلا به شما می‌گویند کجا بنشینید، کدام شلوار را می‌خواهند بپوشند و دقیقاً چه چیزی را برای ناهار می‌خواهند.
با این حال وقتی صحبت از ارتباط برقرار کردن با افکار پیچیده تر و بیان احساسات در قالب کلمات می‌شود، کودکان هنوز راه زیادی دارند. این بدین معنی است که شما اغلب مجبور به تفسیر برخی از رفتارهای گیج کننده کودک نوپا خود هستید.
در این مقاله از کارشناسان خواسته شده تا کمک کنند معنای پنهان رفتارهای رایج کودکان نوپا ۲ ساله و زبان بدن آن‌ها را کشف کنیم. در ادامه در مورد نکات مهم توصیه‌های آن‌ها صحبت خواهیم کرد.
خودداری از تماس چشمی
هنگامی که نوزادان نگاه خود را از شما می‌دزدند و از تماس چشمی خودداری می‌کنند، به این معنی است که هول و خجالت زده شده‌اند و نیاز دارند تا از مرکز توجه دور بمانند. در زمان تولد دو سالگی، احساسات خودآگاهی مانند شرم در کودک نوپای شما افزایش پیدا می‌کند. به عنوان مثال، او می‌داند که شما عصبانی هستید؛ زیرا او دوباره خرس عروسکی برادر کوچک خود را کش رفته است.
به گفته روانشناسان، زمانی که کودکی از نگاه کردن به شما خودداری می‌کند، به این معنی است که متوجه می‌شود که کارهایش ممکن است شما را ناامید کرده باشد.
چگونه واکنش نشان دهیم: با گفتن جملاتی مانند: «ما کتاب‌ها را پاره نمی‌کنیم» یا «ما هرگز فشار نمی‌آوریم»، انتخاب بد کودک خود را در قالب جملات ساده و کوتاه اعلام کنید. راهی برای درست کردن آن به کودک خود پیشنهاد دهید؛ مانند چسباندن صفحه پاره شده با نوار چسب یا در آغوش گرفتن دوستش.
باید طوری رفتار کنید که کودک شما بداند که همه گاهی اوقات اشتباه می‌کنند؛ اما مهم است که کاری برای جبران اشتباه خود انجام دهند.
کودک تخت خواب خود را پر از عروسک‌های توپر می‌کند
چندی پیش، کودک شما پتوی سبک خود را در آغوش گرفت و با آرامش به خواب رفت. اکنون او می‌خواهد هر شب آنقدر وسایل راحتی به تخت خواب خود ببرد که تخت او شبیه یک پروژه هنری مدرن شود.
خردسالی کودک سنی است که تخیل او اوج می‌گیرد و کودک شروع به دیدن کابوس‌ها و پر کردن کمدها با هیولا می‌کنند. داشتن اشیاء آشنا در نزدیکی کودک باعث می‌شود فرزند شما احساس امنیت کند؛ زیرا او در نیمه شب به خواب می‌رود یا از خواب بیدار می‌شود.
چگونه واکنش نشان دهیم: به یاد داشته باشید که کودکان ۲ ساله به معنای واقعی کلمه فکر می‌کنند که هیولاهایی که تصور کرده‌اند به طور باورنکردنی واقعی به نظر می‌رسند. بنابراین نشان دادن این که هیچ چیز در کمد لباس در کمین او نیست، به از بین بردن ترس کودک کمکی نمی‌کند. با این کار کودک شما فقط فکر می‌کند که شما نمی‌توانید هیولاها را ببینید.
پس چه کار کنیم؟ اجازه دهید کودک شما هر قدری که نیاز دارد خود را با چیزهای آرامش بخش احاطه کند. اگر نگران این هستید که فرزند شما آنقدر تخت خود را پر کند که از تخت خواب بیرون بیفتد، از یکی دیگر از رفتارهای کودک نوپا استفاده کنید: تمایل به تصمیم گیری توسط خود او. از کودک خود بپرسید که برای شب کدام سه حیوان اسباب بازی توپر، کدام دو کتاب اسفنجی و کدام اسباب بازی را می‌خواهد در تخت خود بچیند.
کودک هنگام دیدن افراد جدید پنهان می‌شود
به آخرین باری فکر کنید که در یک مهمانی شرکت کرده‌اید که در آن حتی یک نفر را نمی‌شناسید. شما احتمالاً در این مهمانی هنگام داشتن گفتگو با سایر مهمان‌ها احساس ناراحتی کرده‌اید. شاید حتی یک نوشیدنی برداشته باشید تا دستان شما بیکار نمانند. رفتار کودک دو ساله شما که با دیدن افراد جدید در پیراهن شما پنهان می‌شود را معادل اضطراب اجتماعی بزرگسالان در نظر بگیرید.
بنا به گفته متخصصان اطفال، کودک شما هنوز نمی‌تواند عصبی بودن خود را کنترل کند؛ بنابراین او به روشی کاملاً حسی و فیزیکی به این موقعیت واکنش نشان می‌دهد. برخی از کودکان پیراهن خود را می‌جوند یا شلوارشان را می‌کشند، در حالی که برخی دیگر ممکن است پای شما را بگیرند، شست خود را بمکند یا خود را روی زمین بیندازند و صورت خود را پنهان کنند.
چگونه واکنش نشان دهیم: به آرامی کودک که شبیه یک لاک‌پشت نوپا شده است را از لاک خود بیرون بیاورید. کودکان به والدین خود نگاه می‌کنند تا در مورد این که چگونه باید به موقعیت‌های جدید واکنش نشان دهند، راهنمایی بگیرند.
شانه‌هایتان را ریلکس کنید، لبخند بزنید، به آشنایان جدید سلام کنید و به کودک خود آرامش بدهید. این به کودک فرصت می‌دهد که بداند محیط اطراف او امن و دوستانه است. سپس به او کمی زمان دهید تا یخش باز شود و با دیگران گرم بگیرد.
کودک هنگام مدفوع کردن در پوشک خود پنهان می‌شود
این رفتار رایج در کودکان دو ساله نشان دهنده دو چیز است: اول این که کودک شما متوجه نیاز خود به مدفوع کردن می‌شود و می‌داند که شماره دو در راه است. دوم این که کودک شما مشاهده کرده است که بزرگسالان این کار را در خلوت انجام می‌دهند.
این‌ها دو نشانه مثبت هستند که نشان می‌دهند کودک در حال آماده شدن برای تمرینات کوچک است که معمولا بین سنین ۲ تا ۳ یا ۴ سالگی اتفاق می‌افتد، اما شاخص شماره یک؟
کودک فوراً درخواست می‌کند که پوشک کثیف او را عوض کنید. اگر کودک به باقی ماندن پوشک آلوده به مدفوع خود اهمیتی ندهد، پس مشخص می‌شود که هنوز برای آموزش دستشویی رفتن آماده نیست.
چگونه واکنش نشان دهیم: کودک نوپای خود را تشویق کنید که به دنبال حفظ حریم خصوصی باشد؛ اما او را به دستشویی هدایت کنید. تنها وارد کردن کودک به اتاق مناسب خانه یک قدم مثبت است. هنوز نیازی به فشار آوردن بر روی او برای نشستن روی دستشویی کودک نیست.
کودک بدخلقی می‌کند
زمانی که کودک ۲ ساله که معمولاً شیرین و مهربان است، شروع به پرتاب غذا یا شکستن اسباب‌بازی‌های خود می‌کند، ممکن است تکان دهنده و کمی نگران‌کننده باشد. اما درک این نکته مهم است که احتمالا بدخلقی او صرفا واکنشی به وضعیت فعلی است و نشانه تغییر شخصیت او نیست. معمولاً وقتی کودکان این سن و سال عصبانیت خود را نشان می‌دهند، سعی می‌کنند به شما بگویند که «من ناامید هستم»، «حوصله‌ام سر رفته»، «خسته‌ام» یا «به توجه نیاز دارم!»
چگونه واکنش نشان دهیم: تلاش برای استدلال و استفاده از منطق برای کودک نوپا در اوج عصبانیت احتمالاً نتیجه معکوس خواهد داشت. ابتدا با آرامش سعی کنید بفهمید چه اتفاقی در حال رخ دادن است و احساسات کودک را به رسمیت بشناسید. به یاد داشته باشید، کودکان نوپا اغلب برای تنظیم احساسات خود چالش دارند و با آزمون و خطای حد و مرزها کنترل احساسات خود را یاد می‌گیرند. تصدیق احساسات کودک (حتی اگر این احساسات را به طور کامل درک نکنید) به کودک نوپای شما نشان می‌دهد که او را می‌بینید و به حرف او گوش می‌کنید. گاهی اوقات، این برای آرام کردن بدخلقی کودک کافی است.
در مواقع دیگر، ممکن است فقط لازم باشد منتظر بمانید و از کودک حمایت کنید تا زمانی که همه چیز درست شود.
آکادمی اطفال آمریکا (AAP) توصیه می‌کند که فقط رفتارهایی مانند ضربه زدن، لگد زدن، گاز گرفتن یا پرتاب اشیاء را نادیده نگیرید. با متوقف کردن کودک از انجام این کارها، مطمئن شوید که کودک رفتار خطرناکی نمی‌کند و به هیچکس آسیب نمی‌رسد. سپس به او بگویید که داشتن احساسات مختلف مشکلی ندارد، ولی انجام این کار خطرناک درست نیست. به عنوان مثال، به او بگویید “اشکالی ندارد که از این که برج بلوکی شما سقوط کرده و خراب شده عصبانی باشی، اما نباید بلوک‌های خود را پرتاب کنی چون این کار خطرناک و اشتباه است.”
زمانی که شما درخواست کودک را انجام نمی‌دهید، او جیغ و داد راه می‌اندازد
نوزادان به دلیل بقا بی تاب و بی صبر به دنیا می‌آیند. آن‌ها سر و صدا و گریه و زاری می‌کنند تا همین الان به او شیر دهید و او سیر شود! خواسته‌های او نیز به سرعت تغییر می‌کنند و از شیر می‌خواهد بلافاصله بخوابد. رفتارهای مرتبط با ناتوانی کودک نوپا شما در صبر کردن به این دلیل است که اگرچه او با سرعت برق و باد بزرگ می‌شود، اما در سال‌های کودکی هنوز به دوران نوزادی خود بسیار نزدیک است.
قشر جلوی مغز، ناحیه‌ای از مغز که مسئول کنترل خود است، بین ۲ تا ۶ یا ۷ سالگی به طور قابل توجهی شروع به رشد می‌کند. این به این معنی است که تا این زمان، فرزند شما در تاخیر در برآورده شدن نیازهایش مشکل خواهد داشت. اگر کودک نوپای شما حتی در زمانی که شما جلوی چشمش در حال بریدن توت فرنگی‌هایی هستید که خودش درخواست کرده بود، شروع به گریه و زاری و داد و فریاد کرد، بدانید که شما تنها نیستید.
چگونه واکنش نشان دهیم: نیاز کودک نوپای خود به برآورده شدن آنی درخواست‌هایش را با بیش‌تر کردن سرعت خود برای انجام همه خواسته‌های او برطرف نکنید. در عوض، به او بگویید که درخواست او را شنیده‌اید و در سریع‌ترین زمان ممکن به خواسته‌هایش خواهید رسید.
به تدریج شروع به ترسیم زمان لازم برای انجام درخواست‌های کودک کنید و در مورد مراحل خاصی که در حال انجام آن‌ها هستید تا خواسته کودک انجام شود، با او صحبت کنید. بگویید: “مامان ظرف‌ها را می‌شورد، سپس دست‌هایش را خشک می‌کند، در یخچال را باز می‌کند و برایت آب سیب می‌ریزد.” شما با اصرار به این که کودک شما برای خواسته‌های او منتظر بماند، به کودک نوپای خود یک مهارت ارزشمند یعنی صبر را می‌آموزید.
زمانی که بچه‌های دیگر به شما نزدیک می‌شوند، کودک فریاد می‌زند: “نه، مامان / بابای من!”
چسبیدن کودک به شما می‌تواند نشان دهنده این باشد که کودک شما احساس می‌کند به اندازه کافی از شما بهره نمی‌برد؛ به خصوص اگر ساعت‌های طولانی کار می‌کنید یا اخیراً یک نوزاد جدید به خانواده اضافه شده است. در صورتی که هیچ تغییری در وضعیت موجود پیش نیامده است، این احساس مالکیت احتمالاً بخشی از فرآیند شکوفا شدن تصور کودک دو ساله شما از خودش است.
مرحله «مال من، مال من، من» آزاردهنده است، اما خصوصیت خوبی محسوب می‌شود. زیرا این رفتارهای کودک نوپا به این معنی است که کودک شما در حال رشد و پیشرفت است تا بفهمد که چه کسی است. “در این مرحله، تصویر کودک از خود با چیزهایی که برای او ارزشمندتر است گره خورده است” و والدین کودک در ردیف بالای اولویت‌های او قرار دارند.
چگونه واکنش نشان دهیم: فرزند خود را در آغوش بگیرید و به او بگویید که البته شما والدین او هستید و دوستش دارید. شما همچنین می‌توانید از این موضوع به عنوان یک درس سریع در مورد اشتراک گذاری استفاده کنید. به کودک خود بگویید: “من پدر و مادر تو هستم، نه دوستت. اما هنوز هم می‌توانم با بچه‌های دیگر مهربان باشم و به آن‌ها سلام کنم.”
کودک نوپا همیشه “نه” می‌گوید
چند وقت پیش، شما مشتاقانه منتظر اولین کلمات فرزندتان بودید. اما اکنون احتمالاً آرزو می‌کنید که ای کاش او هرگز یک کلمه خاص را یاد نمی‌گرفت: “نه”.
کودکان نوپا عاشق نه گفتن هستند. و نشان دادن کمی سرکشی در واقع بخشی از رفتارهای طبیعی و سالم کودک نوپا به شمار می‌رود. همانطور که احتمالا متوجه شده‌اید، کودکان نوپا درک می‌کنند که تا حدی استقلال و آزادی عمل دارند. کودکان دوست دارند از اراده آزاد خود استفاده کنند؛ اغلب با گفتن “نه، نه، نه!”
هم زمان، کودک شما در مورد حد و مرز و انتظارات هم در خانواده شما و هم در کل جهان چیزهای یاد می‌گیرد. خودداری از پیروی از دستورالعمل‌ها راهی برای آزمون و خطای این مرزها برای یادگیری بیش‌تر در مورد این است که چه چیزی قابل قبول است و چه چیزی غیرقابل قبول نیست.
چگونه واکنش نشان دهیم: حتی زمانی که منطق پشت آن را می‌دانید، برخورد با رفتارها و سرپیچی کودک نوپا می‌تواند دیوانه کننده باشد. با دادن انتخاب به کودک خود، نه گفتن او را به حداقل برسانید و نبرد خود را عاقلانه انتخاب کنید. زمانی که کودک نوپای شما به یک پیراهن خاص نه می‌گوید، ممکن است بهتر باشد تسلیم شوید. اما برای مثال، اگر او از سوار شدن در صندلی ماشین خود امتناع کرد و اصرار داشت که روی صندلی جلو بنشیند، نباید به او اجازه دهید که حرف خود را پیش ببرد.