آیا کافئین موجود در فنجان قهوه صبحگاهی شما می‌تواند بر باروری شما تاثیر بگذارد؟ تا زمانی که مقدار زیادی کافئین مصرف نکنید، بعید است که به احتمال باردار شدن شما آسیبی برسد. نوشیدن یک فنجان قهوه یا چای صبحگاهی عملا یک سنت در دنیای امروز است. بنابراین بسیاری از افراد، علاقه مند به دانستن ارتباط احتمالی بین کافئین، باروری و میزان سقط جنین هستند.
برای افرادی که امیدوارند شانس باروری طبیعی خود را افزایش دهند، ترک کافئین یک هدف قابل انجام است. با این حال برای برخی از افراد، گذراندن روز بدون مصرف کافئین دشوار است. این افراد ممکن است در صورت تلاش برای باردار شدن احساس گناه و نگرانی داشته باشند و نگران باشند که کافئین بر احتمال بارداری آنها تاثیر منفی بگذارد.
در این مقاله در زمینه تحقیقات انجام شده در مورد کافئین و باروری صحبت خواهیم کرد و همچنین در صورتی که امیدوار به باردار شدن هستید، برخی از توصیه‌های مربوط به مصرف روزانه کافئین را برای شما توضیح خواهیم داد.
کافئین چیست؟
کافئین که به طور طبیعی در میوه‌ها، برگ‌ها و دانه‌های قهوه، کاکائو، چای و گیاهان گوارانا یافت می‌شود، سیستم عصبی مرکزی افراد را برای تقویت بیداری و تمرکز ذهنی تحریک می‌کند. تحقیقات نشان می‌دهند که کافئین به سرعت و به طور کامل جذب بدن انسان می‌شود و ۹۹ درصد آن ظرف ۴۵ دقیقه پس از مصرف، جذب می‌گردد. کافئین را به جز قهوه می‌توان در انواع مختلفی از غذاها و نوشیدنی‌ها از جمله چای، نوشیدنی‌های انرژی زا، نوشابه‌های گازدار، شکلات و پودرهای مکمل یافت. حتی برخی از قهوه‌ها و چای‌های «بدون کافئین» نیز حاوی مقدار کم کافئین هستند.
تحقیقات در مورد کافئین و باروری
نگرانی در مورد کافئین و باروری پس از پژوهشی در سال ۱۹۸۸ شروع شد که گزارش داد زنانی که حدود یک فنجان قهوه در روز می‌نوشیدند، نصف سایر زنان شانس بارداری داشتند. با این که این پژوهش در چندین دهه اخیر به طور مکرر مورد استناد قرار گرفته است، واقعیت این است که هیچ مطالعه علمی در آینده نتوانست دوباره به آن یافته‌ها دست پیدا کند.
یکی از بزرگ‌ترین پژوهشات علمی در مورد این موضوع با شرکت بیش از ۳,۰۰۰ زن دانمارکی بود. در این مطالعه، محققان نرخ باروری را در رابطه با مصرف قهوه، چای و نوشابه مورد بررسی قرار دادند. نتیجه مطالعه موارد زیر را نشان داد:
- زنانی که بیش از ۳۰۰ میلی گرم کافئین در روز (بیش از ۱ فنجان قهوه) مصرف می‌کردند، آمار باروری مشابهی در مقایسه با زنانی که کم‌تر از ۱۰۰ میلی گرم کافئین در روز مصرف می‌کردند، داشتند.
- زنانی که دو دفعه یا بیشتر در روز چای می‌نوشیدند، نسبت به زنانی که چای نمی‌نوشیدند، اندکی بیشتر احتمال داشت باردار شوند.
- زنانی که در هر ماه آب گازدار و نوشابه می‌نوشیدند، کم‌تر از زنانی که نوشابه نمی‌نوشیدند باردار می‌شدند.
- زنانی که سه مرتبه در روز آب گازدار و نوشابه می‌نوشیدند، نسبت به زنانی که یک وعده نوشابه در روز می‌نوشیدند، نرخ باروری پایین‌تری داشتند.
ممکن است تعجب کنید که آیا این یافته‌ها نشان می‌دهند که باید نوشیدن چای را شروع کنید تا سریع‌تر باردار شوید یا مصرف نوشیدنی‌های گازدار را کاملاً قطع کنید؟ اما این نتایج پیچیده‌تر از این‌هاست.
محققان واقعا نمی‌دانند که چرا باروری مصرف کنندگان چای افزایش یافته و مصرف کنندگان نوشابه گازدار شاهد کاهش باروری در آن پژوهش خاص بوده‌اند.
پژوهش دیگری که در سال ۲۰۱۷ منتشر شد، داده‌هایی را از مقالات تحقیقاتی منتشر شده جمع آوری کرد تا تأثیر مرتبط با مقدار کافئین یا قهوه را در زمان‌های مختلف مانند بارداری برای زوج‌هایی که به‌طور طبیعی باردار می‌شوند و همینطور زوج‌هایی که تحت درمان باروری هستند، بررسی کند. آنها همچنین خطر سقط جنین را بر اساس چند میلی گرم کافئین مصرف شده بررسی کردند. نتایج مطالعه، نتایج زیر را نشان داد:
- نوشیدن ۳۰۰ میلی گرم کافئین، خطر سقط زودهنگام در بارداری یا سقط خود به خودی (SAB) را افزایش می‌دهد.
- نوشیدن ۶۰۰ میلی گرم کافئین خطر سقط جنین را بیش از دو برابر افزایش می‌دهد.
با این حال، کافئین بر مدت زمانی که زوج‌ها به طور طبیعی برای باردار شدن تلاش می‌کردند، تاثیری نداشت. همچنین به نظر نمی‌رسد که مصرف کافئین تاثیر منفی خاصی بر بارداری زوج‌هایی که درمان‌های باروری دریافت می‌کنند، داشته باشد.
آیا کافئین مشکل واقعی است؟
مطالعه علمی در مورد تاثیر انتخاب سبک زندگی بر باروری پیچیده است. شما نمی‌توانید یک دسته از افراد را ببرید، آنها را در آزمایشگاه نگه دارید تا همه چیزهایی را که می‌خورند و می‌نوشند کنترل کنید و مشاهده کنید که چقدر سریع باردار می‌شوند. مطالعات علمی بر گزارش و یادآوری دقیق تکیه می‌کنند. تحقیقات در مورد ارتباط میزان باروری و کافئین اغلب از زنان می‌خواهد که میزان قهوه مصرفی خود را قبل از بارداری گزارش دهند.
اما یک مطالعه علمی ایده آل، گروهی از افراد را در حین تلاش برای باردار شدن دنبال می‌کند و از آنها می‌پرسد که در حال حاضر (یا اخیرا) چه چیزهایی می‌نوشند تا زمانی که باردار شوند (یا نشوند). با این حال، حتی مطالعاتی از این قبیل نیز می‌تواند مشکلات و ابهاماتی را ایجاد کنند. برای مثال، این مطالعات ممکن است زنانی را که به سرعت باردار شده‌اند و در نتیجه هرگز فرصتی برای تلاش برای باردار شدن نداشته‌اند، را حذف کنند.
مشکل دیگر در مورد پژوهش‌های مرتبط با کافئین این است که مقدار آن همیشه ثابت نیست. یک فنجان قهوه که در خانه درست می‌کنید، ممکن است محتوای کافئین کاملاً متفاوتی نسبت به لاته درست شده در کافی شاپ محل شما داشته باشد. حتی همان نوشیدنی در کافی شاپ‌های مختلف می‌تواند مقدار متفاوتی کافئین داشته باشد.
نکته دیگری که هنگام بررسی تحقیقات در مورد کافئین باید در نظر داشته باشیم این است که مشخص نیست آیا این کافئین است که ممکن است باعث بروز مشکلات باروری شود یا این که انتخاب‌های سبک زندگی یا عادات دیگری وجود دارد که ممکن است بر باروری افراد تاثیر بگذارند.
به عنوان مثال بسیاری از افرادی که سیگار می‌کشند، قهوه و نوشیدنی‌های الکلی بیشتری نیز می‌نوشند. این تا حدی می‌تواند در مورد این که چرا مطالعات قبلی اثرات منفی کافئین بر روی باروری را نشان داده‌اند، توضیح دهد. افرادی که به شدت قهوه می‌نوشند نیز ممکن است سیگاری باشند و ما می‌دانیم که سیگار به باروری آسیب می‌رساند.
مسئله دیگر این است که مصرف زیاد کافئین در افرادی که دچار خستگی هستند، بیشتر است. خستگی می‌تواند نشانه یک بیماری زمینه‌ای یا اختلال در سلامتی باشد که به باروری آسیب می‌رساند، مانند آندومتریوز یا حتی افسردگی.
کافئین چگونه بر باروری مردان تاثیر می‌گذارد؟
کافئین چقدر برای اسپرم مضر است؟ شواهد در این زمینه متفاوت است. برخی از تحقیقات نشان می‌دهند که کافئین با کاهش کیفیت اسپرم، به ویژه زمانی که بیش از حد مصرف شود، مرتبط است. مطالعات دیگر نشان می‌دهند که مصرف متوسط کافئین ممکن است در حقیقت برای تقویت اسپرم مفید باشد.
مصرف کافئین می‌تواند بر شانس باروری زوجین تاثیر منفی بگذارد. یک مطالعه در سال ۲۰۱۶ نشان داد که مصرف نوشابه‌های کافئین دار و نوشیدنی‌های انرژی زا، به ویژه باروری را در مردان کاهش می دهد. این مطالعه همچنین نشان داد که زنانی که نوشیدنی‌های چای کافئین دار مصرف می‌کنند، کم‌تر احتمال دارد باردار شوند.
یک مطالعه علمی در سال ۲۰۱۰ نشان داد در مردانی که نوشابه‌های کافئین دار مصرف می‌کردند، میانگین حجم مایع منی، غلظت اسپرم، تعداد کل اسپرم و درصد اسپرم پایین تری در مقایسه با مردانی دارند که نوشابه حاوی کافئین مصرف نمی‌کردند. وقتی مصرف کافئین از ۸۰۰ میلی گرم از همه منابع (از جمله قهوه) فراتر باشد، تعداد اسپرم نیز کم‌تر می‌شود؛ اما به صورت کلی نقش نوشابه‌های کافئین دار در ضعیف شدن مایع منی پررنگ‌تر بود.
این نتیجه در پژوهش دیگری که به طور خاص مصرف قهوه را مورد بررسی قرار داده است، تأیید شده است. از ۱۳۲۱ مرد، ۲۰۴ شرکت‌کننده که بیش از ۳ فنجان قهوه در روز می‌نوشیدند، غلظت اسپرم مشابهی داشتند. اما این افراد دارای کیفیت اسپرم پایین‌تری نسبت به افرادی که کم‌تر از ۳ فنجان قهوه در روز می‌نوشیدند، بودند. با کمال تعجب، محققان در این مطالعه خاطرنشان کردند که به نظر می‌رسد کافئین حتی از الکل و سیگار تاثیر مخرب‌تری بر کیفیت اسپرم دارد.
با این که مطالعات انسانی در این زمینه محدود است، برخی تحقیقات حیوانی نشان می‌دهند که مصرف کافئین در طول بلوغ جنسی ممکن است آناتومی بیضه‌ها را حتی کمی تغییر دهد. علاوه بر این، کافئین ممکن است با تولید تستوسترون تداخل داشته باشد و احتمالاً شروع بلوغ جنسی (بلوغ) را به تاخیر بیندازد.
خبر خوب در مورد ارتباط کافئین و اسپرم
جالب توجه است که برخی از مطالعات نشان می‌دهند که کافئین ممکن است در واقع تاثیر مثبتی بر سلامت اسپرم داشته باشد.
مطالعه‌ای در سال ۱۹۷۶ تاثیر کافئین را بر روی اسپرم در شرایط آزمایشگاهی بررسی کرد. محققان دریافتند که کافئین تحرک و حرکت اسپرم را تحریک می‌کند و به اسپرم کمک می‌کند تا مدت بیشتری زنده بماند. تحقیقات حیوانی از آن زمان ارتباط بین کافئین و تحرک اسپرم را تایید کرده است و دریافته است که قرار گرفتن اسپرم موش در معرض کافئین باعث بیشتر شدن تحرک، زنده ماندن و افزایش احتمال لقاح با تخمک می‌شود.
آیا این موضوع در بدن انسان هم به همین شکل کار می‌کند؟ مطالعات می‌گویند که بله. محققان دریافتند که میانگین تحرک اسپرم همراه با مصرف قهوه افزایش می‌یابد و حتی شرکت کنندگانی که بیش از شش فنجان قهوه در روز می‌نوشیدند (بله، بیش از شش فنجان در روز) به طور متوسط تحرک اسپرم بیشتری نسبت به افرادی که قهوه نمی‌خوردند، داشتند. حجم منی و غلظت اسپرم به نظر نمی‌رسد که تحت تاثیر این موضوع قرار گیرد.
اما قبل از این که سطح احتمالاً ناسالم اعتیاد به قهوه را انتخاب کنید: مطالعات زیادی ارتباط مثبت بین کافئین و باروری حداقل در بین بیماران IVF را پیدا نکرده‌اند. یک پژوهش جامع از یک کلینیک باروری ایتالیایی هیچ ارتباط معنی داری بین مصرف کافئین و کاشت، لقاح یا تولد زنده در گروهی از بیماران باروری نشان نداد. محققان در این مطالعه با توصیه یک رویکرد محافظه کارانه (یعنی صرفاً محدود کردن مصرف کافئین) تا زمانی که تحقیقات انسانی بیشتری در دسترس باشد، نتیجه گیری کردند.
آیا مقدار خاصی از کافئین وجود دارد که برای اسپرم بی خطر باشد؟
آیا در صورت نوشیدن فقط یک یا دو فنجان در روز قهوه بر باروری مردان تاثیر می‌گذارد؟ خبر خوب برای بسیاری این است که طبق پژوهش سال ۲۰۱۰ که در بالا توضیح داده شد، مصرف کم (۱۰۱ تا ۲۰۰ میلی گرم) تا متوسط (۲۰۱ تا ۸۰۰ میلی گرم) روزانه کافئین با کاهش کیفیت مایع منی مرتبط نیست.
استثنا: اگر آن نوشیدنی، نوشابه کافئین دار بود، باز هم به دلیل اثر ترکیبی کافئین و شکر بهتر است مصرف آن را محدود کنید.
یک فنجان قهوه به طور متوسط حاوی ۹۶ میلی گرم کافئین است؛ بنابراین مصرف یک تا دو فنجان قهوه در روز بر سلامت باروری بیشتر افراد تاثیر خاصی نمی‌گذارد.
چقدر باید مصرف کنیم؟
اگر قصد دارید به صورت بی خطر از کافئین استفاده کنید، مصرف حداکثر ۲۰۰ تا ۳۰۰ میلی‌گرم کافئین در روز (در حالت ایده‌آل، ۱۰۰ میلی‌گرم یا کم‌تر) به شما توصیه می‌شود.
با این حال، بسیاری از ما به میزان کافئین دریافتی خود بر حسب میلی گرم فکر نمی‌کنیم. ما بر اساس فنجان به آن فکر می‌کنیم. چه مقدار کافئین در یک فنجان قهوه یا چای وجود دارد؟ نوشابه یا نوشابه‌های انرژی زا چطور؟ در ادامه چند دستورالعمل کلی قرار داده شده است:
قهوه
- دم کرده = ۹۵ تا ۲۰۰ میلی گرم
- دم کرده برای یک نفر = ۵۵ تا ۱۵۰ میلی گرم
- دم کرده، دی کف = ۱ تا ۲۵ میلی گرم
- فوری معمولی = ۲۷ تا ۱۷۳ میلی گرم
- فوری بدون کافئین = ۲ تا ۱۲ میلی گرم
- اسپرسو = ۴۷ تا ۷۵ میلی گرم
- کافه لاته = 150 میلی گرم
- قهوه دارک رست = 240 میلی گرم
- قهوه کلد برو = 280 میلی گرم
چای
- چای سیاه، دم کرده = ۴۰ تا ۶۰ میلی گرم
- چای سیاه، بدون کافئین = کم‌تر از ۵ میلی گرم
- کیسه‌ای = ۵ میلی گرم
- چای آماده = ۵ تا ۶۸ میلی گرم
نوشیدنی بدون الکل
- نوشابه کوکا کولا = ۴۵ میلی گرم
- پپسی = 45 میلی گرم
- نوشابه دکتر پپر = ۴۱ میلی گرم
- شبنم کوهی، معمولی (۱۲ اونس) = ۵۴ میلی گرم
- نوشابه مانتن دوو = ۷۱ میلی گرم
- نوشابه جولت کولا = ۱۲۰ میلی گرم
نوشابه‌های انرژی زا
- نوشیدنی ۵ ساعت انرژی = ۲۱۵ میلی گرم
- نوشابه انرژی زای مانستر = ۲۷۶ میلی گرم
- ردبول = ۱۱۱ میلی گرم
- نوشیدنی اسپایک شوتر = ۳۰۰ میلی گرم
کاکائو، شکلات و بستنی
- کاکائوی ترکیب شده = ۵ میلی گرم
- شکلات شیری = ۹ میلی گرم
- شکلات تیره = ۳۱ میلی گرم
- بستنی قهوه = ۴۵ میلی گرم
سخن آخر
مطالعات علمی، ارتباط قطعی بین کافئین و کاهش باروری در مردان و زنان پیدا نکرده‌اند. با این که تحقیقات فعلی به وضوح تاثیر منفی کافئین بر باروری را در زنان نشان نمی‌دهند، مطالعاتی دارای تاثیر منفی، مربوط به مقدار کم‌تر از ۲۰۰ میلی گرم کافئین در روز نیست. با این حال، کافئین بیش از حد ممکن است خطر سقط جنین را افزایش دهد.
اگر در تلاش برای باردار شدن هستید، مجبور نیستید فنجان قهوه یا چای صبح خود را به طور کامل ترک کنید و نیازی به احساس گناه در مورد نوشیدن آن ندارید. توصیه معمول در اکثر کلینیک‌های باروری و بسیاری از پزشکان متخصص زنان این است که یک فنجان قهوه در روز مصرف کنید.