نوزاد کوچک شما ممکن است کوچک و قد بلند یا به طرز بامزه‌ای تپل و نرم باشد. بدن نوزادان نیز مانند بزرگسالان سایزها و اندازه‌های متفاوتی دارند. اما در صورتی که چند نفر در مورد وزن نوزاد شما نظر داده باشند، ممکن است از خود بپرسید که آیا چربی نوزاد من ناسالم به شمار می‌رود؟ آیا ممکن است نوزاد شما بیش از حد چربی نوزادی داشته باشد؟
در این مقاله در مورد آنچه که باید در مورد افزایش وزن و رشد در نوزادان بدانید صحبت خواهیم کرد.
چرا چربی نوزادان مهم است؟
داشتن بافت چربی کافی برای گرم نگه داشتن نوزاد و رشد مناسب او بسیار مهم است. مقدار مناسب چربی بدن به رشد کودک کمک می‌کند؛ زیرا باعث تامین انرژی مورد نیاز برای یک دوره سریع رشد نوزاد می‌شود. چربی مصرف شده و ذخیره شده در بدن نوزادان همچنین می‌تواند به رشد سیستم ایمنی آن‌ها کمک کند.
نوزاد انسان در هنگام تولد و اوایل کودکی در مقایسه با سایر پستانداران دارای درصد بیش‌تری از چربی بدن می‌باشد. در طول تاریخ، نوزادان انسان نیاز به زنده ماندن با دسترسی کم‌تری به غذا داشته‌اند؛ به خصوص در هنگام گذر از رژیم غذایی شیر مادر به رژیم غذایی جامد. این چربی اضافی به حفظ بقای نوزاد کمک می‌کند.
رژیم غذایی سرشار از چربی برای رشد مغز و سایر عملکردهای مهم بدن نوزاد نیز اهمیت دارد. بسیاری از مردم متوجه نیستند که بیش‌تر مغز ما از چربی تشکیل شده است. ما برای رشد و تکامل بافت عصبی، هورمون‌هایی که بدن ما تولید می‌کنند و همچنین برای تولید انرژی نیاز به چربی داریم.
بر اساس گفته پزشکان، از آنجایی که مغز نوزادان و کودکان خردسال در دو سال اول زندگی بسیار سریع رشد می‌کند، متخصصان اطفال توصیه می‌کنند که نوزاد چربی سالم بیش‌تری را در رژیم غذایی خود مصرف کند. شیر مادر و شیر خشک نوزادی سرشار از چربی هستند. همچنین بعد از آن نیز مصرف شیر کامل تا سن ۲ سالگی برای نوزاد توصیه می‌شود. اما هنگامی که نوزاد دو ساله شود، رژیم شیرخواری نوزاد تمام می‌شود و کودک باید مانند بزرگسالان رژیم غذایی کم چربی داشته باشد.
آیا نوزادان چاق سالم هستند؟
بله، اکثر نوزادانی که گونه‌های کاملاً تپل یا ران‌های درشت بوس کردنی دارند، کاملاً سالم هستند. نحوه افزایش وزن و ثابت ماندن وزن نوزادان به عوامل بسیاری بستگی دارد و در نظر گرفتن این عوامل به تعیین این که آیا چربی نوزادی او به سادگی بامزه و بانمک است یا باعث نگرانی می‌باشد، کمک می‌کند.
نوزادان به خصوص در سال اول بعد از تولد بسیار سریع رشد می‌کنند. در هنگام تولد، میانگین وزن یک نوزاد پسر که به طور ترم متولد می‌شود، ۳ کیلوگرم و ۳۴۵ گرم است. میانگین وزن در بدو تولد برای نوزادان دختر ۷۳ کیلوگرم و ۲۳۱ گرم است. اما بسیاری از نوزادان سالم کمی سبک تر یا سنگین تر از این متوسط وزن بدنیا می‌آیند.
بسته به قد نوزاد، حتی نوزادانی که با وزن یکسان متولد می‌شوند نیز ممکن است یا گرد و نرم با تعداد زیادی چین و چربی نوزادی یا بلند و لاغر با چربی کم‌تر به نظر برسند. این که آیا فرزند کوچک شما چیزی که ما به عنوان چربی نوزادی در نظر می‌گیریم را داشته باشد یا نه، همیشه فقط به وزن او بستگی ندارد.
نوزادان به سرعت وزن می‌گیرند
وزن نوزادان می‌تواند در کم‌تر از ۶ ماه دو برابر شود و تا ۱ سالگی نیز سه برابر شود. به همین دلیل به نظر می‌رسد که نوزاد شما همیشه گرسنه است.
مقداری از این چربی در زیر پوست نوزادان ذخیره می‌شود؛ زیرا بدن و مغز در حال رشد آن‌ها همیشه به انرژی سریع نیاز دارند. کودک شما ممکن است دارای چند چین در بدن خود یا گونه‌های بزرگ و نرم باشد. نگران نباشید؛ این نوع “چربی” برای نوزاد شما طبیعی و سالم است.
هر نوزادی با سرعت مخصوص به خودش رشد می‌کند. به خاطر داشته باشید که وزن کودک ممکن است هر هفته اضافه نشود یا رشد نکند. میزان رشد کلی نوزاد چیزی است که از اهمیت برخوردار است.
در ادامه یک تخمین متوسط از میزان رشد کودک شما در سال اول قرار داده شده است:
| ماه | ارتفاع | افزایش وزن |
| تولد تا ۶ ماهگی | ۲.۵۴ تا ۳.۰۵ سانتی متر در هر ماه | ۱۴۱.۷ تا ۱۹۸.۴ گرم در هر هفته |
| ۶ تا ۱۲ ماهگی | ۹.۵۶ سانتی متر در هر ماه | ۸۵ تا ۱۲.۷ گرم در هر هفته |
این که نوزاد شما چقدر وزن اضافه می‌کند، نشانه مهمی از سلامت اوست. پزشک اطفال شما همچنین قد (یا طول) و اندازه سر کودک را بررسی می‌کند تا بفهمد که کودک شما چگونه در حال رشد و تکامل است.
وزن نوزادان مختلف ممکن است به طور چشمگیری با یکدیگر متفاوت باشد. برخی از نوزادان سریع‌تر از دیگران رشد می‌کنند و سپس رشد نوزاد کند می‌شود. سایر نوزادان ممکن است به آرامی، اما به طور پیوسته وزن اضافه کنند و کمبود وزن خود را جبران کنند.
برای قد و وزن نوزاد یک محدوده وجود دارد
نوزاد تپل شما به احتمال زیاد کاملا سالم است. سالم بودن وزن نوزاد به قد فرزند شما نیز بستگی دارد. تا زمانی که نوزاد شما از نظر قد در محدوده وزنی مناسب قرار داشته باشد، بدون توجه به این که او چقدر درشت به نظر می‌رسد، بدین معنی است که وزن سالمی دارد.
اگر نوزاد کوچک شما در بالای این محدوده قرار داشته باشد، ممکن است از نظر جثه نوزاد بزرگ‌تری باشد، اما همچنان وزن مناسبی دارد. پزشک اطفال شما قد و وزن کودک شما را در نمودار رشد نوزاد بررسی می‌کند و به هر نوزاد یک صدک داده می‌شود.
به عنوان مثال، اگر نوزاد پسر ۶ ماهه شما از نظر وزن در صدک ۹۸ قرار داشته باشد، به این معنی است که وزن او از ۹۸ درصد نوزادان هم جنس، هم سن و هم قد و وزن خود بیش‌تر است. تا زمانی که نوزاد شما در سال اول زندگی خود وزن اضافه کند و رشد داشته باشد، سالم است.
اگر فکر می‌کنید که ممکن است نوزاد شما کمی برای در آغوش گرفتن توسط شما سنگین باشد، نگران نباشید. هنگامی که کودک شما در خزیدن و قدم زدن در محیط اطراف تسلط پیدا کرد، مقداری از این چربی نوزادان را از دست خواهد داد. به مرور زمان که نوزاد شما تبدیل به یک کودک نوپای فعال می‌شود، قاعدتا وزن او باید تعادل بیش‌تری پیدا کند.
آیا برای سلامتی نوزادان چاق نگرانی وجود دارد؟
بله، افزایش وزن اضافی همچنان می‌تواند برای نوزادان نگران کننده باشد.
کارشناسان دانشگاه هاروارد خاطرنشان می‌کنند که نوزادانی که در ۲ سال اول وزن بیش از حد اضافه می‌کنند، ممکن است در دوران کودکی و حتی بزرگسالی در معرض خطر یا مشکلات سلامتی بیش‌تری قرار بگیرند. به همین دلیل است که ردیابی افزایش وزن در طول زمان و اطمینان از این که وزن نوزاد با سرعت مناسبی افزایش پیدا می‌کند، بسیار مهم است.
یک بررسی در مطالعات سال ۲۰۱۸ نشان می‌دهد که نوزادانی که در یک یا دو سال اول به سرعت اضافه وزن پیدا می‌کنند، ممکن است شانس بیش‌تری برای چاق شدن در کودکی و بزرگسالی داشته باشند. از هر ۵ کودک، ۱ نفر اضافه وزن داشت یا تا سن ۶ سالگی چاق شد و حدود نیمی از کودکان چاق تا سن ۲ سالگی اضافه وزن داشتند.
کودکان و بزرگسالانی که اضافه وزن دارند و چاق هستند، در معرض خطر بیش‌تری برای ابتلا به مشکلات سلامتی مزمن مانند فشار خون بالا، بیماری قلبی و دیابت نوع ۲ قرار دارند.
چرا برخی از نوزادان از سایرین سنگین تر هستند؟
وزن نوزاد و سرعت افزایش وزن او به عوامل زیادی بستگی دارد. همه این عوامل تحت کنترل شما نیستند. بلکه گاهی اوقات ژنتیک، از جمله این که والدین تا چه حد قد بلند و چاق هستند، بر جثه و وزن کودکشان تاثیر می‌گذارد.
یک مادر در وزن کودک خود در دوران بارداری نقش دارد. خانم بارداری که اضافه وزن دارد، چاق است، سیگار می‌کشد یا دیابت بارداری دارد، احتمال دارد نوزادی با وزن بیش‌تری در بدو تولد به دنیا بیاورد یا فرزند او بعداً اضافه وزن پیدا کند.
علاوه بر این، برخی از تحقیقات سال ۲۰۱۹ نشان می‌دهند که نوزادانی که از طریق سزارین برنامه ریزی شده متولد می‌شوند، ممکن است شانس بیش‌تری برای اضافه وزن داشته باشند. این موضوع ممکن است به این دلیل باشد که باکتری روده آن‌ها با نوزادانی که به صورت واژینال به دنیا آمده‌اند، متفاوت است. با این حال، سزارین معمولاً تنها دلیل افزایش وزن نوزاد نیست.
این که خود شما به کودک خود شیر می‌دهید یا نه ممکن است در وزن او نقش داشته باشد. به طور معمول، نوزادی که به طور خاص با شیر مادر تغذیه می‌شود نسبت به نوزادی که با شیر خشک یا هر دو تغذیه می‌شود، با سرعت کم‌تری وزن اضافه می‌کند.
داده‌های یک مطالعه در سال ۲۰۱۶ نشان داد که دلایل متعددی وجود دارد که چرا تغذیه نوزاد با شیر خشک ممکن است باعث افزایش وزن او شود. این دلایل شامل شامل موارد زیر می‌باشند:
- شما شانس بیش‌تری برای دادن مقدار بیش از حد شیر خشک به نوزاد خود دارید، صرفاً به این دلیل که راحت تر از شیر مادر در دسترس است.
- احتمال بیش‌تری وجود دارد که والدین یا مراقب شیردهی به نوزاد خود را تا خالی شدن شیشه شیر ادامه دهند، حتی اگر کودک از قبل سیر شده باشد.
- والدین یا مراقبان ممکن است هنگام تهیه شیر خشک، غلات یا پودر شیر خشک را بیش‌تر از مقدار توصیه شده اضافه کنند.
- استفاده از یک شیشه شیر بزرگ برای تغذیه با شیر خشک ممکن است باعث شیر خوردن بیش از حد نوزاد و افزایش وزن او شود.
- گاهی اوقات والدین یا مراقبان به جای اتکا بر رفتارها و نشانه‌های گرسنگی نوزاد، از یک برنامه سختگیرانه برای تغذیه نوزاد با شیشه شیر استفاده می‌کنند.
- والدین یا مراقبان ممکن است یک شیشه شیر خشک به نوزاد خود بدهند تا آرام شود یا به خواب رود.
عوامل دیگری که می‌توانند منجر به افزایش وزن نوزاد شوند، شامل موارد زیر می‌باشند:
- چقدر زود به نوزاد غذای جامد داده می‌شود.
- این که آیا به نوزاد فست فود یا غذاهای فرآوری شده داده شده است یا خیر.
- این که آیا به نوزاد آب میوه یا نوشیدنی‌های شیرین داده شده است یا خیر.
- در صورتی که کودک خیلی کم بخوابد.
- اگر کودکی تلویزیون تماشا کند یا ویدیوهایی در اطراف او پخش شود.
- در صورتی که بین وعده‌های غذایی به نوزاد یا کودک نوپا میان وعده‌های زیادی داده شود.
- نوع تنقلات و غذاهای جامد که کودک با آن تغذیه می‌شود.
اگر نگران هستید چه باید بکنید؟
اگر نگران افزایش وزن نوزاد خود هستید، توصیه می‌کنیم که با پزشک اطفال خود صحبت کنید. در بیش‌تر موارد، احتمالاً جایی برای نگرانی وجود ندارد.
توجه داشته باشید که کودک زیر ۱ سال هرگز نباید در رژیم کاهش وزن قرار گیرد.
اگر پزشک شما کاهش سرعت افزایش وزن نوزاد را توصیه می‌کند، چندین کار وجود دارد که می‌توانید انجام دهید تا در آن تفاوت ایجاد کند. این کارها شامل موارد زیر می‌باشند:
- اگر در حال شیردهی و تغذیه نوزاد خود با شیر خشک هستید، سعی کنید دفعات بیش‌تری به نوزاد شیر مادر بدهید.
- سعی کنید شیردهی با شیر مادر را برای مدت طولانی تری ادامه دهید.
- اگر نمی‌توانید همیشه با شیر مادر نوزاد خود را تغذیه کنید یا اگر کودک شما شیشه شیر را ترجیح می‌دهد، شیر مادر را پمپاژ کنید و با شیشه شیر به نوزاد خود بدهید.
- از یک شیشه شیر کوچک‌تر برای تغذیه کودک خود استفاده کنید.
- هنگام درست کردن شیر خشک نوزاد از اندازه گیری صحیح پودر شیر خشک اطمینان حاصل کنید.
- از پزشک اطفال خود در مورد بهترین شیر خشک موجود برای نوزاد خود سوال بپرسید.
- از افزودن غلات برای غلیظ شدن شیر خشک کودک خودداری کنید.
- با بازی کردن، کتاب خواندن یا ماساژ دادن به جای شیر دادن طولانی، با کودک خود تعامل کنید.
- از دادن شیشه شیر به نوزاد خود برای آرام شدن او یا هنگام خواب خودداری کنید.
- از دادن آب میوه و سایر نوشیدنی‌های شیرین به نوزاد خودداری کنید.
- از دادن غذاهای فرآوری شده مانند غلات، غلات شیرین و تنقلات به نوزاد خود خودداری کنید.
- از دادن شیر زیاد به نوزاد خود خودداری کنید.
- در میان وعده و وعده‌های غذایی کودک، مقدار زیادی غلات کامل، میوه و سبزیجات انتخاب کنید.
- وعده‌های غذایی و میان‌وعده‌ها را به شکلی برنامه‌ریزی کنید که اگر فرزندتان میان وعده یا دسر دیگری بخواهد، بدانید که مقدار زیادی غذای سالم خورده است.
- حرکت روزانه کودک را تشویق کنید و به کودک خود فرصت دهید تا به طور فعال دنیای خود را کشف کند.
سخن آخر
نوزادان در هر شکل و اندازه ای به دنیا می‌آیند. چربی نوزادان اغلب برای کودک شما سالم و طبیعی است. بیش‌تر نوزادان حتی اگر کمی چاق به نظر برسند، اضافه وزن ندارند. اگر فکر می‌کنید که وزن نوزاد شما نگران کننده است، با پزشک اطفال خود مشورت کنید.
برخی از عوامل مانند ژنتیک، تغذیه با شیر خشک و محیط خانه شما ممکن است منجر به افزایش وزن نوزاد شود. راه‌های زیادی وجود دارد که می‌توانید به نوزاد خود کمک کنید تا وزن متعادلی داشته باشد که باعث سلامتی در دوران کودکی و حتی بزرگسالی او شود.