راهکارهای طبیعی و دارویی درمان ترک شکم در بارداری
برخی از عوارض بارداری بعد از زایمان برطرف می‌شوند مثلاً ممکن است مادر بعد از ۶ تا یکسال پس از زایمان تناسب اندام خود را بدست بیاورد و یا پف و ورم بدن مادر چند روز بعد از زایمان فروکش می‌کند اما برخی عوارض بارداری ممکن است برای همیشه با مادر باقی بماند؛ یکی از این عوارض ایجاد خطوط و ترک‌های بارداری است. خطوط بارداری گرچه عوارض جسمی مانند درد، خارش و سوزش ندارند اما از آنجا که ظاهری ناخوشایند و نامناسب دارند می‌توانند از لحاظ روانی آزار دهنده باشند. امروزه با پیشرفت تکنولوژی روش‌های نوینی برای برطرف کردن خطوط بارداری مورد استفاده قرار می‌گیرد هر چند که برخی روش‌های طب سنتی نیز کارآمد بوده و هستند. در این مقاله قصد داریم تا به موضوع ترک و خطوط ایجاد شده در دوران بارداری بپردازیم و مطابق رسالت همیشگی تیم پینو بیبی روش‌های درمانی موثر را به شما خواننده محترم معرفی خواهیم کرد.
ترک و خطوط بعد از بارداری: دلیل و درمان
یکی از اعضای شگفت‌انگیز بدن پوست است. پوست وسیع‌ترین ارگان بدن می‌باشد. این عضو مهم، وظایف مهمی نیز بر عهده دارد. پوست از اندام‌های داخلی محافظت می‌کند، اولین سد بدن در برابر باکتری‌ها و ویروس‌ها است. پوست همچنین تعادل مواد را حفظ می‌کند و به تنظیم دمای بدن کمک می‌کند. علاوه بر آن پوست قابلیت‌های منحصر به فردی دارد، این ارگان مهم قابلیت انعطاف‌پذیری بسیار بالایی دارد و در صورت نیاز می‌تواند به راحتی اتساع یابد. انبساط و انقباض پوست به عملکرد بسیاری از ارگان‌های داخلی بدن کمک می‌کند. ساختار پوست؛ قوام یافته، منعطف و قوی است اما انعطاف‌پذیری و قوام و دوام پوست نیز حدی دارد و اگر پوست بیش از حد کشیده شود ممکن است از آستانه انعطاف‌پذیری خارج شود و دچار کشیدگی، ترک و شکاف و حتی پارگی شدید شود.
در دوران بارداری پوست بدن مادر به خاطر اتساع رحم و بزرگ شدن تدریجی جنین کشیده می‌شود و این کشیدگی باعث آسیب‌پذیری زیاد پوست خواهد شد. گاهی پوست برای مقابله با این حد از کشیدگی دچار ترک‌هایی می‌شود که به استریا یا ترک پوست شهرت دارد. ترک پوست مشکلی شایع است که مردان و زنان تقریباً در تمامی سنین و تمامی انواع پوست دچار آن می‌شوند. تقریباً ۹۰ درصد بانوان طی دوران حاملگی دچار ترک پوست می‌شوند. گاهی نیز این مشکل در طول دوره‌های رشد و تغییرات جسمانی مانند افزایش وزن زیاد، بلوغ و عضله‌سازی بیش از حد به وجود می‌آید.
ترک پوست یا استریا چیست؟
وقتی بافت‌های متصل به پوست اتساع می‌یابد باعث کشیدگی پوست می‌شوند این کشیدگی به نوبه خود باعث ایجاد شکاف یا ترک روی پوست می‌شود. این شکاف یا ترک به شکل خطوط یا نوارهایی روی پوست نواحی مختلف بدن متظاهر می‌شوند. در واقع زمانی که لایه میانی پوست (درم یا درمیس) دچار کشیدگی زیاد می‌شود، تعدادی از فیبرهای کلاژن موجود در این بخش بافت پوست دچار پارگی می‌شوند؛ این پارگی سبب می‌شود رگ‌های خونی پنهان در زیر پوست از میان شکاف‌ها به شکل خطوط راه‌راه قرمز یا بنفش نمایان شوند. رفته رفته این رگ‌های خونی التیام پیدا می‌کنند اما اثرات آن‌ها به شکل خطوطی به رنگ سفید یا نقره‌ای روی پوست باقی می‌ماند. این خطوط ظاهری نازیبا و ناخوشایند را ایجاد می‌کند که اگر تحت درمان قرار نگیرند برای همیشه روی بدن شخص قابل رویت هستند. حتی گاهی روش‌های درمانی نیز به طور کامل اثرات این خطوط را از بین نمی‌برد.
این ترک‌های پوستی دردناک نیستند و تنها مشکلی که برای فرد ایجاد می‌کنند ظاهر ناخوشایند آن‌هاست که ممکن است باعث ناراحتی و حتی کم شدن حس اعتماد به نفس فرد شوند. بنابراین آنچه فرد را وارد به درمان می‌کند جنبه روانی این مسئله است وگرنه استریا از لحاظ جسمی مشکلی برای فرد به جود نمی‌آورند. همین مسئله تنش ذهنی، باعث شده است که متخصصان پوست به دنبال روشی مناسب برای معالجه و کمرنگ کردن اثرات این خطوط باشند. خوشبختانه امروزه روش‌های درمانی مفیدی نیز برای رفع آثار این ترک‌ها به کار گرفته می‌شوند که تاثیرات رضایت‌بخشی داشته‌اند.
پیشگیری از ترک پوست بعد از زایمان
معمولاً ترک و خطوط استریا در دوران بارداری بیشتر در ناحیه شکم بروز می‌یابد و به ندرت این خطوط در نواحی کمر، کشاله ران و پهلوها قابل مشاهده هستند. متخصصان پوست معتقدند که به کار بستن برخی تمهیدات می‌تواند از بروز این خطوط در دوران بارداری جلوگیری کند و یا اثرات آن را به حداقل برساند. این روش‌ها عبارت هستند از:
- بهره‌گیری از درمان‌های ساده خانگی مثل استفاده از کره کاکائو، روغن ویتامین E یا مرطوب‌کننده‌‌های غلیظ می‌توانند موثر باشند که در ادامه به طور مفصل به آن‌ها خواهیم پرداخت.
- از ماسک‌های خانگی مانند ماسک زردچوبه، آلوئه‌ورا و ماسک انواع میوه استفاده کنید.
- از کرم‌های مخصوص بارداری استفاده کنید
- حفاظت پوست در برابر اشعه خورشید و استفاده از کرم‌های ضدآفتاب؛ به یاد داشته باشید که آفتاب ترک‌های پوستی را نمایانتر می‌کند و باعث تحلیل و از بین رفتن کلاژن پوست می‌شود.
- یکی از عوارض شایع بارداری دهیدراته شدن بدن است بنابراین در دوران بارداری نوشیدن مقادیر کافی آب را فراموش نکنید و سعی کنید علاوه بر آب از مایعات مغذی مانند آبمیوه‌های طبیعی نیز استفاده کنید.
- بعد از استحمام حتماً به وسیله کرم‌های مرطوب کننده و لوسیون‌های بدن، به پوست خود آبرسانی کنید.
- به طور منظم ورزش کنید، ورزش کردن قوام پوست را بیشتر می‌کند و کلاژن‌سازی را افزایش می‌دهد.
- مصرف نوشیدنی‌های حاوی کافئین مانند قهوه، چای و نوشابه را به حداقل برسانید. در نظر داشته باشید که خوردن این مایعات هرگز جایگزینی برای مصرف آب نیستند و در ضمن این نوشیدنی ادرارآور هستند و حتی باعث کم‌آبی بدن نیز می‌شوند.
- مراقب تغییرات ناگهانی وزن خود باشید و همواره طی دوران بارداری وزن و شاخص توده بدنی خود را اندازه‌گیری کنید. برای محاسبه شاخص توده بدنی می‌توانید از ابزار موجود در افزونه سایت پینو بیبی کمک بگیرید.
- مصرف مقادیر کافی ویتامین C هم در پیشگیری از ترک‌ها موثر است و هم در درمان
- مصرف ویتامین Eرا فراموش نکنید. این ویتامین در مواد خوراکی مانند روغن جوانه گندم، بادام، آووکادو، تخم آفتاب‌گردان، اسفناج، کره بادام زمینی، فندق، زردآلوی خشک و کیوی به وفور یافت می‌شود.
- به جای استفاده از روغن‌های مضر و صنعتی استفاده از روغن‌های گیاهی را در برنامه غذایی خود بگنجانید. از روغن زیتون و روغن کنجد استفاده کنید.
دوران بارداری و ظاهر شدن خطوط و ترک‌های پوستی
خطوط و ترک‌های بارداری معمولاً پس از ماه ششم بارداری به وجود می‌آیند. در نیمه حاملگی بدن بانوی باردار برای ورود به مراحله زایمان به تدریج اقدام به ترشح هورمون‌ها و ترکیبات شیمیایی می‌کند تا بدن برای رشد بیشر جنین، اتساع رحم و جایگیری رویان آماده شود. این تغییرات منجر به شل و سست شدن رباط‌های بدن مادر می‌شود. رباط‌ها در واقع طناب‌های محکم کلاژنی هستند که مفاصل را به یکدیگر متصل می‌کند. در سه ماهه سوم بارداری رباط‌ها در ناحیه لگن سست می‌شوند تا فضای کافی برای رشد جنین ایجاد شود. این شل شدگی و اتساع در ناحیه سطحی بدن یعنی پوست نیز به وقوع می‌پیوندد. هورمون‌های مترشحه، فیبرهای کلاژنی بافت همبند پوست را نرم کرده و بانوی باردار مستعد ابتلا به استریا و بروز خطوط و ترک‌های بارداری می‌شود.
ترک پوست شکم در بارداری
همانطور که گفتیم بیشتر ترک‌ها و خطوط در دوران بارداری روی ناحیه شکم ایجاد می‌شود. ترک شکم یکی از شایع‌ترین عوارض دوران حاملگی است که تقریباً بیشتر بانوان باردار را درگیر می‌کند. این ترک‌ها ممکن است به صورت خطوط پراکنده شعاعی به رنگ سفید یا بنفش کم رنگ روی نواحی شکم، پاها و کشاله ران‌ها ایجاد شوند. متاسفانه این عارضه با اتمام بارداری از بین نمی‌رود و اثرات آن حتی پس از زایمان نیز روی پوست شخص باقی می‌ماند.
علت ترک پوست شکم در بارداری
پیشتر اشاره کردیم که عمده علت ترک بارداری تغییرات هورمونی، افزایش وزن مادر و رشد روزافزون جنین است. در واقع هر سه این عوامل دست به دست هم می‌دهند و باعث کشیدگی پوست، پاره شدن فیبرهای کلاژنی موجود در بافت پوست می‌شوند. این کشیدگی با پارگی رگ‌ها و مویرگ‌های خونی نیز همراه می‌شود. خروج خون از رگ‌ها و نازک شدن پوست باعث نمایان شدن خطوط قرمز و یا بنفش رنگی زیر پوست می‌شود. این خطوط همچنان به قوت خود باقی هستند تا زمانی که وضع حمل صورت می‌گیرد بعد از آن رگ‌های خونی التیام یافته به رنگ سفید روی پوست نمایان می‌شوند و گاهی ناحیه درگیر نیز علاوه بر تغییر رنگ، سفت و زمخت نیز می‌شود.
راه‌های درمان ترک روی شکم در بارداری چگونه است؟
همانطور که گفتیم خوشبختانه این ترک‌ها فقط ظاهر ناخوشایندی دارند وگرنه از لحاظ پزشکی اثر خاصی بر سلامت مادر نمی‌گذارند. بروز این ترک‌ها با درد همراه نیست و فقط ممکن است در دوران بارداری به علت کشیدگی زیاد پوست این نواحی کمی حالت سوزش داشته باشند که معمولاً استفاده از مرطوب‌کننده و یا روغن گیاهی مشکل را برطرف می‌کند. مسئله اینجاست که این خطوط ظاهری نازیبا دارند و از لحاظ روحی و روانی آزار دهنده هستند و ممکن است حتی بر اعتماد به نفس خانم نیز تاثیر منفی داشته باشند لذا درمان این ترک‌ها بعد از زایمان یکی از اموری است که معمولاً در برنامه بانوان جای می‌گیرد. امروزه روش‌های متعددی برای درمان و کمرنگ کردن این خطوط به کار گرفته می‌شود. تیم پینو بیبی این درمان‌ها را به دو دسته درمان‌های کلینیکی و درمان‌های خانگی دسته‌بندی کرده است.
درمان‌های پزشکی برای رفع ترک روی شکم در بارداری
در برخی بانوان ترک‌های شکمی بارداری عمیق و به تعداد زیاد هستند. این ترک‌ها با درمان‌های خانگی و سنتی درمان نمی‌شوند و لازم است برای درمان آن‌ها به متخصص پوست مراجعه شود. گاهی نیز شخص برای درمان موثر شتاب بیشتری دارد بنابراین ممکن است به جای بهره‌گیری از روش‌های سنتی کم‌هزینه و دیربازده به سراغ روش‌های پرهزینه و زودبازده کلینیکی برود. به طور کلی روش‌های درمانی به ویژه روش‌های کلینیکی باید بعد از زایمان به کار گرفته شوند و هرگز استفاده از آن‌ها طی دوران حاملگی توصیه نمی‌شود. از بین بردن استریا و ترک‌های بارداری با درمان‌های کلینیکی عبارتند از:
- رفع ترک روی شکم با لایه بردارهای شیمیایی یا درماپیلینگ
- رفع ترک روی شکم با لیزر
- رفع ترک روی شکم با کربوکسی تراپی
رفع ترک روی شکم با لایه بردارهای شیمیایی
یکی از روش‌های درمانی موثر برای از بین بردن ترک و خطوط بارداری استفاده از لایه‌بردارهای شیمیایی یا درماپیلینگ‌ها می‌باشد. لایه‌بردارها پمادهایی هستند که حاوی ترکیبات شیمیایی می‌باشد که به صورت موضعی روی پوست استفاده می‌شود. این ترکیبات عموماً حاوی برخی مواد شیمیایی مانند سالیسیلیک، لاکیتک، گلیکولیک، کربولیک اسید و تریکلرواسیتیک است. طریقه عملکرد این لایه‌بردار به نحوی است که در اثر استفاده پوست دچار اسکار و تاول می‌شود، بعد از گذشت چند روز تاول پوسته پوسته می‌شود و یک لایه پوست جدید جای پوست آسیب دیده را می‌گیرد، با رویش پوست جدید دیگر اثری از ترک‌ها باقی نخواهد ماند. فراموش نکنید استفاده از لایه‌بردارها در دوران بارداری هرگز توصیه نمی‌شود و ممکن است عوارض جدی برای سلامت مادر و جنین به همراه داشته باشد. استفاده از پمادهای لایه‌بردار گاهی موجب بروز واکنش‌های حساسیت‌زا و آلرژیک می‌شود و گاهی نیز ممکن است علاوه بر این که اثرات خطوط را محو نمی‌کنند خود باعث ایجاد لکه پوستی و تغییر رنگ پوست شوند بنابراین استفاده خودسرانه از این پمادها می‌تواند عوارض ناخوشایندی داشته باشد.
رفع ترک روی شکم با کمک اشعه لیزر
امروزه با استفاده از اشعه کنترل شده لیزر بسیاری از بیماری‌های مختلف به ویژه بیماری‌های پوستی را درمان می‌کنند. با کمک تاباندن اشعه لیزر سطح بافت پوست تخریب می‌شود؛ بدین ترتیب بدن در فرایند بازسازی و ترمیم، سلول‌های پوستی جدیدی تولید می‌کند که طی این بازسازی سلولی ترک‌های پوستی از بین می‌روند. لیزر تراپی به دو روش لیزر فرکشنال و لیزر درمانی پالسی قابل انجام است. این روش هزینه‌بر است و عموماً نیاز به مراجعه بیش از یک نوبت است. سوختگی، قرمز و ملتهب شدن پوست از عوارض ستفاده از لیزر است.
رفع ترک با کربوکسی تراپی
در روش کربوکسی تراپی، مقادیری گاز دی اکسید کربن زیر پوست تزریق می‌شود. افزایش میزان کربن در ناحیه آسیب دیده باعث افزایش حجم خون و گردش خون در آن ناحیه می‌شود. کربن باعث قوام پوست و سفت شدن آن می‌شود. سفت شدن پوست به کمرنگ شدن ترک‌ها کمک می‌کند. برای بهره‌گیری از روش کربوکسی تراپی نیاز به مراجعه چند جلسه‌ای است.
درمان‌های خانگی برای رفع ترک روی شکم در بارداری
درمان‌های کلینیکی عمدتاً گران هستند و عوارضی نیز به همراه دارند از این رو برخی افراد استفاده از روش‌های درمان خانگی را ترجیح می‌دهند. مزیت این روش‌ها در این است که حتی در دوران بارداری نیز می‌توان از آن‌ها استفاده کرد و تاثیرات پیشگیرانه‌ای خواهند داشت.
درمان ترک با شوک آب گرم و سرد
یکی از روش‌های ساده برای درمان ترک‌های پوستی استفاده از روش شوک حرارتی است. شما می‌توانید هنگام استحمام چند بار به صورت مکرر جریان آب گرم و سرد را عوض کنید. تغییر دما به عنوان یک محرک عمل می‌کند و می‌تواند در درمان ترک‌های پوستی موثر باشد.
درمان ترک با استفاده از ویتامین E
ویتامین E یکی از عناصر مفید برای حفظ و تأمین سلامت پوست است. این ویتامین پوست را نرم می‌کند و موجب آبرسانی به پوست می‌شود. ویتامین E را می‌توان به صورت خوراکی در رژیم غذایی مصرف نمود و همچنین می‌توان از کرم‌ها و پمادهای حاوی ویتامین E برای درمان ترک‌های بارداری استفاده کرد. همچنین می‌توان چند قرص ژله‌ای ویتامین E را با سوزن سوراخ کرد و محتویات آن را روی پوست ماساژ داد.
درمان ترک روی شکم با روغن کرچک
روغن کرچک را می‌توانید از عطاری‌ها خریداری کنید. روغن کرچک در واقع اسید چرب تری گلیسیرید است. این اسید چرب باعث آبرسانی به پوست می‌شود و پوست را نرم و لطیف می‌کند. در طب سنتی همواره از روغن کرچک برای درمان ترک‌های پوستی دوران بارداری استفاده می‌شده است. فقط کافی است چند قطره از روغن را روی محل ترک‌ها بریزید و به آرامی با دست ماساژ دهید تا روغن جذب پوست شود. برای تاثیرگذاری بیشتر توصیه می‌شود تا اجازه دهید روغن برای مدت طولانی روی پوست باقی بماند. شما حتی می‌توانید با گرم نگه داشتن موضع به جذب بیشتر روغن کمک کنید.
درمان ترک روی شکم با ماسک زردآلو
زردآلو یک میوه خوشمزه و شیرین است که با داشتن ویتامین‌هایA ،B و C، ریبوفلاوین و نیاسین، کلسیم، منیزیم، فسفر، پتاسیم، گوگرد، سدیم و مقدار کمی مس، آهن و روی خاصیت جوان کنندگی و لایه‌برداری دارد. شما می‌توانید به راحتی در منزل ماسک زردآلو تهیه کنید فقط کافی است چند عدد زردآلوی رسیده را در یک ظرف له کنید و چند قطره روغن گیاهی مانند روغن زیتون یا روغن نارگیل به آن اضافه کنید و ترکیب بدست آمده را روی ترک‌های پوستی ماساژ دهید. بهتر است حداقل ۱۵ دقیقه این ماسک روی ترک‌ها باقی بماند. ماسک زردآلو باعث سفید شدن پوست و از بین رفتن ترک‌های پوستی می‌شود.
درمان ترک روی شکم با سفیده تخم مرغ
سفیده تخم مرغ سرشار از اسید آمینه و پروتئین است و می‌تواند به تغذیه و تقویت پوست کمک کند. دو یا سه عدد سفیده تخم مرغ را در یک ظرف بریزید و به خوبی هم بزنید تا یک محلول سفید یکدست ایجاد شود این محلول را روی ترک‌های پوستی بمالید و بعد از ۲۰ دقیقه ناحیه مربوطه را با آب شستشو دهید و محل را خشک کرده برای تاثیرگذاری بیشتر می‌توانید بعد از خشک کردن موضع، آن را با روغن گیاهی نیز چرب کنید.
درمان ترک روی شکم با شکر
دانه‌های شکر مانند یک لایه‌بردار قوی عمل می‌کنند. شکر را با مقداری روغن گیاهی مخلوط کنید و ترکیب حاصله را روی استریا و ترک‌های بارداری ماساژ دهید. این ترکیب یک اسکراب طبیعی است که به مرور موجب لایه‌برداری و بهبود خطوط و ترک‌ها خواهد شد.
درمان ترک روی شکم با آب سیب زمینی
از قدیم از ماسک سیب زمینی برای روشن‌سازی و رفع لک‌های پوستی استفاده می‌شده است. یک سیب زمینی را رنده کنید و آب آن را روی ترک‌ها و خطوط بارداری ماساژ دهید و بعد از ۲۰ دقیقه موضع مربوطه را شستشو دهید. می‌توانید تفاله سیب زمینی را نیز روی موضع قرار دهید. بعد از شستشو و خشک کردن محل، بهتر است با یک کرم آبرسان منطقه تحت درمان را مرطوب کنید.