عفونت‌های قارچی می‌توانند باعث واکنش‌هایی در نقاط مختلف بدن شوند. به عنوان مثال، یک کودک ممکن است در بین انگشتان دست یا پاهایش و یا با عفونت پوست سر دچار بثورات شود. انواع بسیاری از عفونت‌های قارچی پوست وجود دارد که نیاز به مراقبت بالینی توسط پزشک یا سایر متخصصان مراقبت‌های بهداشتی دارد. یک عفونت قارچی شایع، در کودکان کچلی حاصل از قارچ تینه‌آ است که به کرم حلقوی نیز مشهور است.
عفونت‌های قارچی کودکان
با شنیدن کلمه قارچ به چه چیزی فکر می‌کنید؟ آیا به قارچ خوراکی فکر می‌کنید؟ قارچ‌های خوراکی نیز در دسته بزرگتری از قارچ‌ها هستند، قارچ‌ها از لحاظ شکل به دو دسته کلی تقسیم می‌شوند قارچ‌های ماکروسکوپی که بزرگ هستند و با چشم قابل رویت هستند مثل قارچ‌های تکمه‌ای خوراکی که همه ما با آن‌ها آشنا هستیم و دسته دوم قارچ‌های میکروسکوپی که بیشتر کوچک هستند و به نوعی میکروارگانیسم‌های هستند که روی بدن همه ما یا بهتر بگوییم روی تمام سطوح زنده و غیر زنده وجود دارند. این موجودات ریز و ذره‌بینی در بیشتر مواقع بی‌ضرر است، اما گاهی اوقات می‌توانند مشکلی به نام عفونت قارچی را ایجاد کند. افراد زیادی به عفونت‌های قارچی مبتلا می‌شوند، اما معمولاً درمان عفونت قارچی آسان است زیرا قارچ به ندرت در زیر پوست پخش می‌شود. کودکان به علت عدم رعایت اصول بهداشتی و بهداشت ضعیف‌تر بیشتر به عفونت قارچی دچار می‌شوند.
در برخی موارد، عفونت‌های قارچی می‌توانند باعث واکنش‌هایی در نقاط دیگر بدن شوند. به عنوان مثال، یک کودک ممکن است در انگشتان دست و یا پاها، در کشاله ران و یا پوست سر به این عفونت دچار شود و علائم بثورات در کودک ایجاد شود. انواع بسیاری از عفونت‌های قارچی پوست وجود دارد که نیاز به مراقبت بالینی توسط پزشک یا سایر متخصصان مراقبت‌های بهداشتی دارد.
عفونت قارچی پوست چیست؟
قارچ‌های پوستی در لایه‌های بالایی سلول‌های پوست در نواحی مرطوب بدن مانند بین انگشتان پا یا در ناحیه کشاله ران و پوشک نوزادان زندگی می‌کنند. گاهی اوقات، تعادل طبیعی که قارچ‌ها را کنترل می‌کند، به هم می‌خورد و منجر به عفونت می‌شود. برخی از عفونت‌های قارچی فقط مقدار کمی تحریک ایجاد می‌کنند، در حالی که انواع دیگر به عمق بیشتری از پوست نفوذ می‌کنند و می‌توانند باعث خارش، تورم، تاول یا پوسته پوسته شدن شوند. در برخی موارد، عفونت‌های قارچی می‌توانند باعث واکنش‌هایی در نقاط دیگر بدن شوند. به عنوان مثال، یک کودک ممکن است دست آلوده با عفونت پوست سر را به بخش دیگری از بدن مثلاً انگشتان پا انتقال دهد و دچار بثورات جلدی شود. انواع بسیاری از عفونت‌های قارچی پوست وجود دارد که نیاز به مراقبت بالینی توسط پزشک یا سایر متخصصان مراقبت‌های بهداشتی دارند. مواردی که در زیر لیست شده‌اند رایج‌ترین عفونت‌های قارچی در کودکان هستند.
عفونت قارچی کرم حلقوی (عفونت تینه آ) چیست؟
کرم حلقوی (Ringworm) نوعی عفونت پوستی است که توسط قارچ تینه‌آ (Tinea) ایجاد می‌شود. تظاهارت جلدی این عفونت به صورت بثورات پوستی قرمز رنگی است که یک حلقه در اطراف پوست ایجاد می‌کند و در ابتدا طبیعی به نظر می‌رسد. انواع مختلفی از کرم حلقوی وجود دارد. لازم است اشاره کنیم که کرم حلقوی یک اصطلاح گمراه کننده است و به ظاهر دایره مانند ضایعه قارچی اشاره دارد و هیچ گونه کرمی در کار نیست، همانطور که گفتیم این عفونت در اثر قارچی به نام تینه‌آ ایجاد می‌شود.
علت ایجاد عفوت قارچی کرم حلقوی در کودک چیست؟
عفونت کرم حلقوی را درماتوفیت (Dermatophyte) می‌گویند این عفونت توسط یک کرم واقعی ایجاد نمی‌شود. این بیماری توسط قارچ‌هایی به نام درماتوفیت روی پوست، مو و ناخن ایجاد می‌شود. انواع مختلف درماتوفیت‌ها بر قسمت‌های مختلف بدن تاثیر می‌گذارند. درماتوفیت‌ها انواع مختلفی از علائم را ایجاد می‌کنند.
کدام کودکان در معرض ابتلا به کرم حلقوی هستند؟
عفونت قارچی تینه آ (کرم حلقوی) در کودکان ایجاد می‌شود اگر بچه‌ها:
- از حمام‌ها یا رختکن‌های مشترک استفاده کنند.
- ورزش‌های تماسی مانند کشتی را انجام دهند.
- در آب و هوای گرم زندگی کنند.
- با سایر کودکان یا حیوانات خانگی که کرم حلقوی دارند تماس داشته باشند.
- به دلیل بیماری یا مصرف برخی از داروها، سیستم ایمنی ضعیفی داشته باشند.
- بهداشت ضعیفی داشته باشند.
- دچار سوء تغذیه باشند.
علائم کپک یا قارچ کرم حلقوی در کودک چیست؟
علائم کرم حلقوی (Tinea Versicolor) بسته به این که کدام قسمت از بدن تحت تأثیر قرار گرفته است متفاوت است. رایج‌ترین انواع عفونت قارچ کرم حلقوی به شرح زیر است:
پوست سر: کرم حلقوی پوست سر به خصوص در بین کودکان بسیار مسری است. به طور عمده در کودکان بین ۲ تا ۱۰ سال اتفاق می‌افتد. در بزرگسالان به ندرت اتفاق می‌افتد. علائم ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- بثورات قرمز و پوسته پوسته شدن روی پوست سر
- خارش پوست سر
- ریزش مو در پوست سر
- بثورات در نقاط دیگر بدن
موارد وخیم کرم حلقوی پوست سر می‌تواند به کریون تبدیل شود. کریون یک ناحیه ضخیم و پر از چرک روی پوست سر است. همچنین می‌تواند باعث تب شود. کریون می‌تواند ناشی از پاسخ بیش از حد فعال سیستم ایمنی یا واکنش آلرژیک به قارچ باشد. کریون ممکن است باعث ایجاد بثورات در جای دیگر بدن و غدد لنفاوی حساس در گردن شود.
پای ورزشکار: این مشکل بیشتر پسران و نوجوانان را درگیر می‌کند. معمولاً قبل از بلوغ بر کودکان تأثیر نمی‌گذارد. مواردی مانند عرق کردن، خشک نشدن کامل پاها پس از شنا یا حمام کردن، پوشیدن جوراب و کفش تنگ و هوای گرم می‌تواند در این مشکل نقش داشته باشد. علائم ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- سفید شدن پوست بین انگشتان پا
- پوسته پوسته شدن پا
- بثورات خارش‌دار روی پاها
- تاول روی پا
خارش سوارکار: خارش ژوک، جوک، خارش سوارکار یا خارش کشاله ران نیز در مردان جوان و در هوای گرم بیشتر اتفاق می‌افتد. در زنان بسیار نادر است. علائم خارش ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- لکه‌های قرمز و حلقه مانند در ناحیه کشاله ران
- خارش در ناحیه کشاله ران
- درد در ناحیه کشاله ران
- معمولاً کیسه بیضه را درگیر نمی‌کند.
عفونت ناخن: این نوع کرم حلقوی باعث ضخیم شدن و تغییر شکل ناخن‌ها می‌شود. این مشکل ناخن‌های پا را بیشتر از ناخن‌های دست درگیر می‌کند و بیشتر در نوجوانان و بزرگسالان اتفاق می‌افتد تا کودکان و خردسال. علائم ممکن است شامل ضخیم شدن انتهای ناخن و زرد شدن ناخن‌ها باشد. سایر علائم عبارت هستند از:
- ضخیم شدن انتهای ناخن‌ها
- رنگ زرد ناخن‌ها
عفونت بدن: این عفونت پوستی بثورات حلقه مانندی است که در هر نقطه از بدن یا صورت ظاهر می‌شود. این در افراد در هر سنی اتفاق می‌افتد، اما در کودکان شایع‌تر است. همچنین در آب و هوای گرم بیشتر رایج است. علائم ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- راش قرمز حلقه مانند با لبه‌های برجسته
- با رشد ضایعه ممکن است وسط بثورات قرمز کمتر شود.
- خارش ناحیه آسیب دیده
کرم حلقوی ممکن است مانند بسیاری از مشکلات پوستی به نظر برسد. مطمئن شوید که فرزندتان برای تشخیص به پزشک خود مراجعه می‌کند.
چگونه کرم حلقوی تشخیص داده می‌شود؟
کرم حلقوی معمولاً بر اساس سابقه سلامتی و معاینه فیزیکی کودک تشخیص داده می‌شود. راش کرم حلقوی منحصر به فرد است. این امر تشخیص را با معاینه فیزیکی آسان می‌کند. علاوه بر این، پزشک کودک شما ممکن است برای تأیید تشخیص، دستور کشت یا خراش دادن پوست بثورات را بدهد.
کرم حلقوی در کودک چگونه درمان می‌شود؟
قارچ‌ها می‌توانند به طور نامحدود روی پوست زندگی کنند، بنابراین کرم حلقوی احتمالاً عود می‌کند. درمان ممکن است نیاز به تکرار داشته باشد. درمان به علائم، سن و سلامت عمومی کودک شما بستگی دارد. همچنین به شدت عفونت وضعیت بستگی دارد.
درمان کرم حلقوی پوست سر ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- داروی ضد قارچ که از طریق دهان به مدت چهار تا هشت هفته مصرف می‌شود. برخی از کودکان ممکن است به درمان طولانی‌تری نیاز داشته باشند.
- شامپوی مخصوص برای کمک به خلاص شدن از شر قارچ. شامپوها نمی‌توانند جایگزین داروهای خوراکی شوند، اما می‌توانید علاوه بر داروها از شامپو نیز استفاده کنید.
- اگر کودک کریون یا زخم ثانویه (آبسه) یا عفونت باکتریایی داشته باشد، پزشک ممکن است داروهای دیگری را برای کمک به کاهش تورم تجویز کند. این‌ها ممکن است شامل استروئیدها باشد.
- درمان کرم حلقوی بدن، کشاله ران و پا معمولاً یک کرم به صورت موضعی یا قرص ضد قارچی است که از طریق دهان مصرف می‌شود. طول درمان بستگی به محل کرم حلقوی دارد. درمان کرم حلقوی ناخن ممکن است دشوار باشد. معمولاً با داروهای ضد قارچی که از طریق دهان مصرف می‌شود درمان می‌شود.
- شستن خوب دست‌ها برای مدیریت کرم حلقوی بسیار مهم است. والدین باید حداقل دست‌های خود را ۲۰ ثانیه قبل و بعد از درمان کرم حلقوی کودکشان بشویند. نحوه و زمان شستن دست‌ها را نیز باید به کودک آموزش داد.
- اگر کرم حلقوی از حیوان باشد، به درمان نیز نیاز دارد. اگر حیوان خانگی دارید کودک را از حیوان دور نگه دارید.
عوارض احتمالی کرم حلقوی در کودک چیست؟
کرم حلقوی به ندرت دارای عوارض جدی است.
برای جلوگیری از ایجاد کرم حلقوی در کودک چه باید کرد؟
مراقبت در منزل: به این صورت است که هنگام استفاده از کرم یا پماد ضد قارچ برای کودک خود، تمام دستورالعمل‌ها را دنبال کنید. برای مناطق پوشک، ممکن است پزشک استفاده از ژل حاوی مشتقات پترولیوم را برای ایجاد مانع بین پوست و عفونت توصیه کند. از پودر تالک (Talcum) استفاده نکنید می‌تواند به ریه‌ها آسیب برساند.
مراقبت برای کودکان پوشک‌دار: با راهکارهای زیر به درمان سریع‌تر عفونت قارچی کرم حلقوی کمک کنید.
- با تعویض پوشک خیس یا کثیف فوراً پوست کودک را خشک نگه دارید.
- از کرم سرد روی پنبه استفاده کنید تا ادرار را از روی پوست پاک کنید.
- از آب گرم و یک صابون ملایم برای تمیز کردن مدفوع از روی پوست استفاده کنید.
- از روغن معدنی روی پنبه استفاده کنید تا پماد آلوده را به آرامی پاک کنید.
- پماد را روی پوست تمیز بزنید. بعد از هر بار تعویض پوشک از پماد بیشتری استفاده کنید.
- از پوشک‌های یکبار مصرف سوپر جاذب برای کمک به خشک نگه داشتن پوست کودک خود استفاده کنید.
- اگر از پوشک‌های پارچه‌ای استفاده می‌کنید، از روکش‌هایی استفاده کنید که تنفس می‌کنند و دارای منافذ هستند. از شلوار لاستیکی روی پوشک استفاده نکنید.
مراقبت عمومی: پوست آسیب دیده را در معرض هوا قرار دهید تا کاملاً خشک شود. از سشوار روی پوست استفاده نکنید. پس از حمام کردن، پاها و بین انگشتان پا را با احتیاط خشک کنید. لباس نخی گشاد به کودک بپوشانید.
اطمینان حاصل کنید که کودک شما ناحیه آسیب دیده را خراش نمی‌دهد. این می‌تواند بهبودی را به تاخیر بیاندازد و ممکن است عفونت را گسترش دهد. همچنین می‌تواند باعث عفونت باکتریایی شود. ممکن است لازم باشد از دستکش‌های ضد خراش (Scratch Mittens) استفاده کنید که دست‌های کودک را می‌پوشاند. پوست کودک خود را تمیز نگه دارید، اما پوست را بیش از حد نشویید. این کار می‌تواند پوست را تحریک کند.
مراقبت پیشگیرانه: از راه‌های زیر می‌توان تا حدودی از عفونت قارچی کرم حلقوی پیشگیری کرد:
- رعایت نکات بهداشتی
- شستن مکرر دست‌ها
- نپوشیدن کلاه یا لباس دیگران
- خشک نگه داشتن پاها
- دوری از کسی که کرم حلقوی دارد
چه زمانی باید با پزشک تماس گرفت ؟
اکثر انواع کرم حلقوی را می‌توان با داروهای بدون نسخه (OTC) درمان کرد. اما کرم حلقوی پوست سر و ناخن نیاز به مصرف داروی ضد قارچ از طریق دهان دارد. این دارو باید توسط پزشک تجویز شود. اگر والدین مطمئن نیستند که آیا کودک به کرم حلقوی مبتلا است یا سیستم ایمنی بدن او ضعیف است، با پزشک کودک خود تماس بگیرند.
کچلی تینه آ (قارچ رنگی بدن) چیست؟
کچلی یک عفونت قارچی شایع پوستی است که با لکه‌های روشن‌تر یا تیره‌تر روی سینه یا پشت کودکان مشخص می‌شود. این عفونت نیز در اثر قارچ‌های تینه آ ایجاد می‌شود. این نوع عفونت قارچی به پیتریازیس نیز معروف است. این عفونت که از یک رنگ شدن (برنزه شدن) یکنواخت پوست جلوگیری می‌کند، اغلب در نوجوانی و اوایل بزرگسالی رخ می‌دهد.
علائم کچلی تینه آ ورسیکالر چیست؟
به طور معمول تنها علامت تینه آ ورسیکالر (Tinea-Versicolor) لکه‌های سفید یا قهوه‌ای روشن است. لکه‌ها ممکن است کمی پوسته پوسته شوند، اما به ندرت خارش یا درد دارند. سایر ویژگی‌های رایج عفونت عبارت هستند از:
- لکه‌های سفید، صورتی یا قهوه‌ای
- عفونت فقط در لایه‌های بالایی پوست
- راش روی تنه
- لکه بدون جوش بر روی صورت
- لکه‌ها در گرما یا رطوبت بدتر می‌شوند
- اگر کودک تحت درمان با استروئید باشد یا دارای سیستم ایمنی ضعیف باشد، لکه‌ها بدتر می‌شوند.
- لکه‌ها در تابستان بیشتر به چشم می‌آیند
علائم تینه آ ورسیکالر ممکن است شبیه سایر بیماری‌های پوستی باشد. برای تشخیص همیشه باید با پزشک مشورت شود.
چگونه کچلی ورسیکالر تشخیص داده می‌شود؟
کچلی ورسیکالر معمولاً بر اساس تاریخچه پزشکی و معاینه فیزیکی کودک تشخیص داده می‌شود. تکه‌های عفونی پوست منحصر به فرد هستند و معمولاً می‌توان با معاینه فیزیکی آن‌ها را تشخیص داد. همچنین ممکن است پزشک از نور ماوراء بنفش برای دیدن واضح‌تر لکه‌ها استفاده کند یا برای تأیید تشخیص، ضایعات پوستی را خراش دهد.
درمان کچلی ورسیکالر چیست؟
درمان معمولاً شامل استفاده از شامپو شوره سر بر روی پوست طبق تجویز پزشک است. شامپو یک شب روی پوست باقی می‌ماند و صبح شسته می‌شود و ممکن است برای چندین شب نیاز باشد این کار تکرار شود. کچلی معمولاً عود می‌کند و نیاز به درمان‌های اضافی دارد و گاهی اوقات به طور موقت بهبود می‌یابد. پزشک ممکن است کرم‌های موضعی، داروهای ضد قارچ خوراکی یا درمان‌های ماهیانه با شامپو را تجویز کند.
این عفونت همچنین می‌تواند باعث تغییر رنگ پوست شود که ممکن است چندین ماه طول بکشد تا به حالت عادی برگردد.
برای عفونت قارچی چه زمان به پزشک رجوع کرد؟
سوال اصلی در مورد عفونت قارچی این است که چه زمانی باید به دنبال مشاوره پزشکی بود؟! در صورت بروز هر یک از این موارد، فوراً با پزشک کودک خود تماس بگیرید:
- تب ۳۸ درجه سانتی‌گراد یا بالاتر
- قرمزی یا تورم که بدتر می‌شود
- دردی که بدتر می‌شود
- نشت مایع بدبو از پوست
سخن آخر
تذکر ویژه به والدین، قبل و بعد از مراقبت از کودک دست‌های خود را با صابون و آب روان تمیز به خوبی بشویید. این برای کمک به جلوگیری از گسترش عفونت به خصوص عفونت قارچی مهم است. فردی که مدام به تینه آ ورسیکالر مبتلا می شود ممکن است نیاز داشته باشد که یک یا دو بار در ماه از شامپوی پوستی دارویی استفاده کند تا از عود عفونت جلوگیری کند.