بر اساس گزارش مجله اطفال، مشکلات شکمی و دل درد در بین کودکان آنقدر رایج است که تقریباً نیمی از کودکان هر هفته بیش از یک علامت گوارشی را تجربه می‌کنند. این موقعیت‌ها جدی نیستند؛ مگر این که فعالیت‌های کودک شما را تحت تاثیر قرار دهند. گاهی اوقات، یک کودک ممکن است به سادگی یک دل درد موقت داشته باشد. اما بر اساس گفته متخصصان، اگر علائم دل درد کودک ادامه پیدا کنند یا به خصوص آزار دهنده باشند، باید با پزشک اطفال خود صحبت کنید.
در این مقاله در مورد در مورد دل درد کودک و مشکلات شکم کودکان، چه کوتاه مدت و چه مزمن بیش‌تر صحبت می‌کنیم و به شما کمک می‌کنیم بفهمید که واقعاً چه اتفاقی باعث دل درد کودک شما می‌شود.
دل درد کودک به دلیل درد عملکردی شکم (FAP)
حدود ۱۵ درصد از کودکان از درد گذرا در در اطراف ناف خود شکایت دارند؛ اما پزشک اطفال هیچ نشانه‌ای از انسداد، تورم یا عفونت (مانند تب یا درد شدید) را در کودک مشاهده نمی‌کند. زمانی که دلیل فیزیکی واضحی برای بروز درد وجود ندارد، درد عملکردی شکم (FAP) تشخیص داده خواهد شد که به عنوان معده درد عصبی نیز شناخته می‌شود. بنا به گفته متخصصان، این درد واقعی است و کودک در مورد آن دروغ نمی‌گوید.
پزشکان عقیده دارند که برخی از کودکان نسبت به فشار موجود در روده‌هایشان که ناشی از محرک‌هایی مانند گاز، غذا (به خصوص اگر غذا تند باشد) می‌باشد و همچنین استرس حساس‌تر هستند. وقتی به این فکر کنیم که بسیاری از پایانه‌های عصبی در دستگاه گوارش زندگی می‌کنند، در حدی که دانشمندان به دستگاه گوارش قلب دوم می‌گویند، این توضیح منطقی به نظر می‌رسد.
بر اساس گفته متخصصان کالج آمریکایی گوارش، علائم دل درد عملکردی در کودک می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- درد در اطراف ناف
- بروز ناگهانی درد یا دردی که به طور آهسته ایجاد می‌شود.
- درد ممکن است ثابت باشد.
- ممکن است کودک تنها بعد از چند لقمه غذا احساس سیری کند.
- سوء هاضمه (درد در دستگاه گوارش فوقانی)
- درد در هنگام اجابت مزاج
نحوه تشخیص درد عملکردی شکم در کودکان
پزشک معمولاً آزمایش را به خون، ادرار و مدفوع محدود می‌کند؛ مگر این که درد کودک همراه با استفراغ، اسهال خونی یا سایر علائمی باشد که می‌تواند نشانه حساسیت غذایی یا بیماری التهابی روده باشد. در این صورت، انتظار انجام تصویربرداری با اشعه ایکس، سونوگرافی و یا آندوسکوپی فوقانی را داشته باشید که یک دستگاه با یک دوربین کوچک در گلوی کودک شما قرار داده می‌شود تا نمونه‌ای از پوشش مری برداشته شود.
بهترین درمان برای درد عملکردی شکم در کودکان
معمولاً در این نوع دل درد کودک دارویی مورد نیاز نیست. در عوض، پزشک توصیه می‌کند که به کودک خود کمک کنید تا محرک‌های رایج که باعث دل درد کودک می‌شوند را شناسایی کرده و به حداقل برسانید. به فرزند خود بیاموزید که چگونه هنگام احساس درد، حواس خود را پرت کند؛ مثلا با به موسیقی گوش دهد یا روی iPad خود بازی انجام دهد.
دل درد کودک به دلیل سندرم روده تحریک پذیر (IBS)
هنگامی که دل درد کودک با مشکلات روده از جمله اسهال و یبوست همراه باشد، کودک شما احتمالاً مبتلا به سندرم روده تحریک پذیر (IBS) است.
مشابه دل درد به دلیل درد عملکردی شکم، متخصصان زیاد بودن حساسیت دستگاه گوارش را دلیل درد می‌دانند. حدود یک سوم از کودکان مبتلا به سندرم روده تحریک پذیر که معمولاً در خانواده‌ها ایجاد می‌شود، از آن گذر می‌کنند و دیگر دل درد ندارند. اما بقیه به مدت سال‌ها و اغلب در بزرگسالی تحت تاثیر این نوع دل درد قرار می‌گیرند. علائم سندرم روده تحریک پذیر در کودک ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- گرفتگی، نفخ و گاز معده
- مشکل در روده‌ها (اسهال و یبوست)
- سرگیجه
- احساس نیاز فوری به اجابت مزاج
- کودک پس از دستشویی رفتن احساس نمی‌کند که روده‌هایش به طور کامل خالی شده‌اند.
- وجود مخاط در مدفوع
- شکم درد مداوم یا عود کننده
نحوه تشخیص سندرم روده تحریک پذیر در کودک
پزشکان معمولاً سندرم روده تحریک پذیر را بر اساس علائم آن و گاهی اوقات آزمایش‌های خون، مدفوع و ادرار، بدون انجام آزمایش‌های پزشکی تهاجمی تشخیص می‌دهند؛ زیرا این نوع آزمایشات برای IBS تقریباً همیشه منفی می‌شوند.
بهترین درمان سندرم روده تحریک پذیر در کودک
در مورد تغییرات رژیم غذایی، مصرف مکمل‌هایی مانند فیبر، یا داروهای اسهال یا ملین بدون نسخه برای کودک خود با پزشک صحبت کنید. پزشک همچنین ممکن است یک داروی ضد اسپاسم برای شل کردن عضلات یا دوز بسیار کمی از یک داروی ضد افسردگی را برای آرام کردن دستگاه گوارش کودک تجویز کند.
متخصصان گوارش بسیار در مورد برنامه غذایی کودکان مبتلا به سندرم روده تحریک پذیر به نام FODMAPS هیجان زده می‌شوند. در این رژیم غذایی، گروهی از کربوهیدرات‌ها (مانند لاکتوز و فروکتوز) که به نظر می‌رسد گاز و درد بیش از حد ایجاد می‌کنند، حذف شده است.
دانستن این که کدام غذاها برای کودک شما ممنوع است، پیچیده می‌باشد: برای مثال سیب، کلم بروکلی و شربت ذرت با فروکتوز بالا همگی ممنوع هستند؛ اما خوردن موز، لوبیا سبز و شکر معمولی برای کودک اشکالی ندارد.
دل درد کودک به دلیل رفلاکس معده به مری (GERD)
بیش از نیمی از نوزادان رفلاکس دارند؛ اما تقریباً همه آن‌ها تا سن ۲ سالگی دیگر ترش نمی‌کنند. با این حال، بین ۲ تا ۱۰ درصد از کودکان به بیماری رفلاکس معده (GERD) مبتلا می‌شوند که در آن غذا یا اسید به بالا می‌آید. حتی اگر کودک به طور کلی حس نمی‌کند که این اتفاق افتاده است. به جای آن، اکثر کودکان درد شکم، سرفه خشک، گلو درد مداوم و علاقه کم‌تر به غذا خوردن را تجربه می‌کنند. علائم رایج رفلاکس معده در کودک می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- آروغ زدن، عوق زدن و یا سرفه کردن در اثر بلعیدن چیزی
- سرفه‌های مکرر فقط در شب
- سکسکه (ممکن است مزمن باشد)
- بداخلاقی در طول وعده‌های غذایی شلوغ
- استفراغ مداوم
- دل درد کودک
علائم کم‌تر شایع رفلاکس معده در کودک ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- عفونت مکرر گوش و سرماخوردگی
- خس خس سینه یا ایجاد صدا دادن از قفسه سینه کودک
- طعم ترش در دهان یا بوی بد دهان
- گلو درد هنگام بیدار شدن از خواب
- پوسیدگی دندان و از دست دادن دندان
نحوه تشخیص رفلاکس معده در کودک
پزشک معمولاً بر علائم رفلاکس معده برای تشخیص آن تکیه می‌کند. البته اگر دل درد کودک شدید باشد، متخصص گوارش کودکان ممکن است یک لوله کوچک و انعطاف پذیر را به مدت ۲۴ ساعت در مری کودک شما قرار دهد تا هر بار رفلاکس را ثبت کند. همچنین ممکن است نیاز به آندوسکوپی وجود داشته باشد که در یک مطب پزشکی در حالی که به کودک شما آرام‌بخش داده شده است، انجام می‌شود.
بهترین درمان برای رفلاکس معده کودک
برخی از کودکان مبتلا به رفلاکس معده برای جلوگیری از ترشح اسید معده باید چندین ماه از داروهای مهارکننده پمپ پروتون مانند امپرازول استفاده کنند.
محدود کردن غذاهایی مانند غذاهای سرخ شده و چرب، سس گوجه فرنگی و پیتزا که بیش‌تر باعث ایجاد مشکل و دل درد کودک می‌شود را در نظر بگیرید. به خصوص اگر به نظر می‌رسد که باعث بدتر شدن احساس فرزندتان می شود. همچنین توصیه می‌شود که کودک شما از مصرف آب میوه (به ویژه مرکبات)، سودا و نوشابه‌های گازدار به دلیل محتوای اسید بالا اجتناب کند. شیر و آب گزینه‌های بهتری به شمار می‌روند.
دل درد کودک به دلیل یبوست
یبوست می‌تواند به دلیل موارد جزئی مانند تغییر در رژیم غذایی یا روتین، یا حتی نیاز به استفاده از یک دستشویی غریبه باشد. اما برای برخی از کودکان این مشکل به سرعت تشدید می‌شود؛ زیرا هر چه کودک بیش‌تر منتظر بماند، مدفوع او نیز سفت‌تر می‌شود و دفع را سخت‌تر می‌کند. این مشکل برای کودکان کوچک‌تر ترسناک‌تر است.
بر اساس گفته متخصصان، بسیاری از والدین معتقدند که کودک باید هر روز مدفوع داشته باشد. اما بیش‌تر پزشکان مشکل یبوست را تنها زمانی تشخیص می‌دهند که کودک کم‌تر از سه بار در هفته دفع مدفوع داشته باشند یا مدفوع او به طور غیر طبیعی بزرگ، کوچک، خشک یا دردناک باشد. علائم یبوست در کودک می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- کم‌تر از سه بار اجابت مزاج در هفته
- مدفوع کودک خشک و سفت است یا دفع آن سخت است.
- درد معده یا دل درد کودک
- باقی ماندن مقادیر کمی مدفوع خیس یا خمیری در لباس زیر کودک
نحوه تشخیص یبوست در کودک
اشعه ایکس نشان می‌دهد که چه مقدار مدفوع در داخل روده است. برای تشخیص (و احتمالاً حرکت دادن) مدفوع، پزشک اطفال شما ممکن است معاینه رکتوم را انجام دهد، شیاف گلیسیرین را به شما پیشنهاد کند یا یک داروی خوراکی خفیف برای تحریک روده کودک تجویز کند.
بهترین نحوه درمان یبوست در کودک
اطمینان حاصل کنید که کودک شما به صورت روزانه سبزیجات، میوه‌ها، غلات کامل و مقدار زیادی آب مصرف می‌کند. شما همچنین لازم است عادات مناسبی را برای دستشویی رفتن کودک خود ایجاد کنید تا به نگه داشتن آن عادت نکند. توصیه می‌شود به کودک خود بیاموزید که به محض این که میل شدید پیدا کرد به سمت دستشویی برود یا بلافاصله بعد از صبحانه یا شام ده دقیقه بنشیند.
مواردی از یبوست که چند هفته یا بیش‌تر طول می‌کشند، ممکن است نیاز به پاکسازی برای تخلیه روده داشته باشد: نرم کننده مدفوع مانند Miralax (یک پودر ملین بی مزه) همراه با تنقیه. پزشکان ممکن است دوز روزانه میرالاکس را برای کودکان مبتلا به مشکلات یبوست مزمن تجویز کنند. تحقیقات علمی نشان می‌دهند که مدفوع به دام افتاده روی مثانه فشار می‌آورد. بنابراین ممکن است رفع یبوست مزمن کودک شما نیز به مشکلات شب ادراری او نیز پایان دهد.
دل درد کودک به دلیل بیماری التهابی روده (IBD)
دو بیماری جدی گوارشی، کرون و کولیت اولسراتیو (UC)، به عنوان بیماری‌های التهابی روده (IBDs) شناخته می‌شوند. بیماری کولیت اولسراتیو، پوشش سطحی روده بزرگ یا کولون را دچار التهاب می‌کند، در حالی که بیماری کرون ممکن است به هر جایی در امتداد دستگاه گوارش حمله کند. علائم بیماری‌های التهابی روده در کودکان می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- گرفتگی شکم
- کاهش وزن
- حالت تهوع
- تب
- درد مفاصل
- زخم‌های دهان
- اسهال خونی (به ویژه در کولیت اولسراتیو)
اگر بیماری‌های التهابی روده به اندازه کافی زود تشخیص داده نشود و به درستی درمان نشود، علائم آن ممکن است باعث ایجاد موارد زیر شود:
- سوء تغذیه
- توقف رشد
- خستگی
- انسداد روده
- کم خونی
بهترین درمان برای بیماری‌های التهابی روده در کودکان
درمان بیماری‌های التهابی روده در کودکان واقعاً به شدت هر مورد بستگی دارد. برخی از کودکان باید در بیش‌تر رژیم غذایی خود به داروهایی مانند Pediasure یا Ensure تکیه کنند. سایر کودکان ممکن است به داروهای قوی، از جمله استروئیدها، داروهای ضد التهابی یا همان داروهای تعدیل کننده سیستم ایمنی مورد استفاده برای درمان سرطان نیاز داشته باشند. (تعداد کمی از کودکان مبتلا به کولیت اولسراتیو پیشرفته که به داروها پاسخ نمی‌دهند، تنها زمانی تسکین می‌یابند که بخشی از روده بزرگ آن‌ها برداشته شود؛ این کار به کرون کمکی نمی‌کند، زیرا این بیماری بر روده کوچک نیز تاثیر می‌گذارد.)
بیماری سلیاک در کودکان
کودکان مبتلا به این بیماری خودایمنی چاره‌ای جز اجتناب از خوردن حتی کوچک‌ترین مقدار از پروتئین غلات به نام گلوتن ندارند. در غیر این صورت، واکنشی در بدن آن‌ها ایجاد می‌شود که باعث آسیب جدی به دیواره‌های روده کوچک، همراه با درد شدید معده، اسهال و یبوست می‌شود. به گفته متخصصان به همین دلیل است که کودکانی که سال‌ها این بیماری را دارند و مشکل آن‌ها توسط پزشک تشخیص داده نمی‌شود، از مشکلاتی مانند تاخیر در رشد، کم‌خونی ناشی از فقر آهن و استخوان‌های نازک رنج می‌برند.
اگر مشکلات گوارشی کودک شما شامل کاهش وزن، میگرن، درد مفاصل یا سوزن سوزن شدن دست‌ها یا پاها باشد، مطمئن شوید که پزشک شما احتمال وجود بیماری سلیاک را در نظر می‌گیرد. به نظر می‌رسد که این بیماری به عوامل ژنتیکی بستگی دارد؛ بنابراین اگر یکی از کودکان شما به بیماری سلیاک مبتلا باشد، احتمال ابتلای خواهر و برادر او نیز به این بیماری وجود دارد.
علائم بیماری سلیاک در کودک می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- درد شکم
- گرفتگی و نفخ
- اسهال
- یبوست
- استفراغ
- خستگی
- کاهش اشتها
- زخم‌های دهانی عود کننده
- کاهش وزن یا مشکلات افزایش وزن
- رشد ضعیف (قد کوتاه)
نحوه تشخیص بیماری سلیاک در کودکان
اگر کودک شما مشکوک به بیماری سلیاک است، بهتر است فوراً فرزند خود را برای آزمایش ببرید. معاینه این بیماری با آزمایش خون شروع می‌شود که در آن آنتی بادی‌های کودک بررسی می‌شود. اگر آنتی بادی در بدن پیدا شد، بیماری با آندوسکوپی تایید می‌شود.
بهترین درمان برای بیماری سلیاک در کودکان
تنها راه درمان، یک رژیم غذایی کاملاً بدون گلوتن است که در آن باید از فهرست بلندی از غذاهای تهیه شده از گندم، جو و چاودار اجتناب کنید. (گلوتن همچنین اغلب در غذاهای فرآوری شده مانند گوشت ناهار، سوپ و سس سویا وجود دارد.) خوشبختانه، امروزه سوپرمارکت ها به طور فزاینده‌ای غذاهای فرآوری شده بدون گلوتن را عرضه می‌کنند.