هر مادری در دوران بارداری کنجکاو است بداند چه جنسی از کودکش در راه است. خیلی وقت‌ها خانم‌ها راه‌ها و نشانه‌های مختلفی برای حدس زدن این موضوع امتحان می‌کنند: از رنگ ادرار و شدت تهوع صبحگاهی تا شکل شکم و نوع رژیم غذایی. ولی واقعیت چیست؟ همه ما دوست داریم قبل از تولد فرزندمان بدانیم پسرداریم یا دختردار. اما آیا واقعا نشانه علمی و قطعی برای بارداری جنین پسر وجود دارد؟ قدیمی‌ها داستان‌های متفاوتی شنیده‌اند، ولی علم چه می‌گوید؟

پاسخ علم به این سوال ساده است: نشانه‌های ظاهری حاملگی پسر با بارداری دختر تفاوت قابل توجهی ندارد. در این مقاله به شما توضیح می‌دهیم که کدام علائم واقعاً از لحاظ پزشکی معتبرند و کدام افسانه‌ و خرافات هستند. مثل این می‌ماند که بخواهیم با نگاه کردن به رنگ پیراهن یک نقاش، نتیجه نقاشی‌اش را حدس بزنیم! پس آماده باشید تا از دریچه علمی به داستان‌های قدیمی نگاه کنیم…

علائم بارداری پسر از نظر علمی

اول از همه، باید بدانیم که جنسیت جنین از لحظه لقاح تعیین می‌شود و طی دوران بارداری ثابت می‌ماند. یعنی همین که تخمک و اسپرم به هم رسیدند، جنس جنین (XX یا XY) مشخص شد. بعد از آن اندام‌های تناسلی جنین کم‌کم در حدود هفته یازدهم تکمیل می‌شوند، ولی قبل از آن فقط با آزمایش و تصویربرداری می‌توان فهمید پسر است یا دختر.

بدن مادر در هر نوع بارداری (چه با جنین پسر چه دختر) به میزان زیادی مشابه رفتار می‌کند. مثلا واکنش‌ها به هورمون‌های حاملگی (که باعث تهوع، خستگی و تغییرات پوستی می‌شوند) در هر دو حالت عمومی هستند. برخی تحقیق‌ها نشان داده‌اند که بارداری با جنین دختر ممکن است تهوع صبحگاهی شدیدتری داشته باشد، اما یافته‌ها ضد و نقیض است و به طور کلی حدود ۷۰٪ مادران باردار، صرف‌نظر از جنس نوزاد، حالت تهوع را تجربه می‌کنند. پس کم بودن یا زیاد بودن تهوع، دلیلی بر پسر بودن نیست و تنها نشان‌دهنده یک بخش طبیعی از بارداری است.

پژوهش‌های معتبر تاکید می‌کنند تنها روش‌های پزشکی نظیر آزمایش‌های ژنتیکی و سونوگرافی پیش از تولد می‌توانند با اطمینان جنسیت جنین را مشخص کنند. مثلا آزمایش خون cfDNA را می‌توان از هفته دهم بارداری انجام داد که در آن وجود یا عدم وجود کروموزوم Y را از روی DNA جنینی در خون مادر بررسی می‌کنند. یا سونوگرافی آناتومی در نیمه دوم بارداری (حدود هفته ۱۸ تا ۲۰) با دقت نزدیک به ۱۰۰٪ جنسیت را نشان می‌دهد.

علائم بارداری پسر در هر ماه بارداری

حال فرض کنید باردارید و مشتاق هستید بدانید در هر ماه حاملگی چه تغییراتی در بدنتان رخ می‌دهد. نکته مهم این است که روند بارداری در هر ماه اساساً یکسان است؛ یعنی حاملگی با جنین پسر هم در ماه‌های مختلف شبیه حاملگی با جنین دختر خواهد بود. به هر حال، برای روشن شدن موضوع، ماه به ماه جلو می‌رویم:

ماه اول بارداری

در ماه اول (هفته ۱ تا ۴)، معمولاً دیر شدن قاعدگی اولین نشانه است. ممکن است اصلاً متوجه بارداری نشده باشید، مگر با انجام آزمایش خون بارداری. در این مرحله، شکم شما هنوز مثل روزهای عادی است و کمتر کسی جز خود شما به کوچک‌ترین تغییر توجه می‌کند. اما بدن کار خود را شروع کرده: سینه‌ها کمی حساس‌تر و سفت‌تر می‌شوند و خستگی ممکن است بیشتر شود. برخی مادران احساس خواب‌آلودگی و نیاز زیاد به استراحت دارند. اما اگر مهمانی یا رویدادی دارید، شاید تنها خاطره‌تان این باشد که یک لیوان چای کمرنگ را چندین بار ناتمام گذاشتید تا صبحانه بخورید! در این ماه علائم زیادی از رشد جنین برطرف نشده، همه چیز ملایم است. دقت کنید هیچ یک از این علائم ربطی به پسر یا دختر بودن ندارد؛ مثلاً سفتی سینه‌ها یا کمی درد خفیف پایین شکم (مثل انقباضات دوره قاعدگی) برای همه بارداری‌ها عادی است. دیدن اولین ماه بارداری می‌تواند مثل شکوفا شدن یک گل در هر روز باشد: آرام و تدریجی. در این هفته‌ها هنوز خبری از حدس جنسیت نیست. تنها کاری که می‌توانید انجام دهید، مراقبت و تقویت بدن (مثل مصرف اسید فولیک) برای پشتیبانی از رشد جنین است.

ماه دوم بارداری

ماه دوم (هفته ۵ تا ۸) همان ماهی است که حاملگی شما بیشتر برای اطرافیان محسوس می‌شود. کم‌کم شکم کمی از پهلو برمی‌آید (البته اگر اندازه شکم‌تان نرمال باشد). دوران تهوع صبحگاهی اوج می‌گیرد. این نشانه که در زبان عام تهوع صبحگاهی نام دارد، به دلیل تغییرات شدید هورمونی پدید می‌آید؛ مثلاً اگر صبح از خواب پاشدید و بلافاصله حالت تهوع داشتید، طبیعی است، چه نوزادتان پسر باشد چه دختر. بعضی‌ها باور دارند که تهوع کمتر نشانه پسر است، اما همان‌طور که اشاره کردیم، شواهد علمی قابل اتکا در این باره وجود ندارد.

در همین ماه شروع می‌کنید به حس کردن بی‌اشتهایی یا کاملاً برعکس میل زیاد به شیرینی یا شوری. واقعیت این است که هوس خوردنی‌های خاص معمولاً مربوط به نیازهای تغذیه‌ای بدن شماست. مثلاً اگر آهن یا ویتامین D کم شده باشد، ممکن است به خوردن گوشت قرمز یا شکلات هوس کنید. تحقیقات جدید نشان داده هوس‌های غذایی در دوران بارداری بیشتر به کمبود مواد مغذی مربوط است تا جنسیت جنین. پس اگر یک‌دفعه هوس کلم بروکلی پخته یا شیر کاکائو کردید، به خاطر بدن خودتان است، نه نوزادتان!

ماه سوم بارداری

ماه سوم (هفته ۹ تا ۱۲) آخرین مرحله سه‌ماهه اول است. در این مدت، بسیاری از خانم‌ها می‌گویند بالاخره کمی احساس بهتری پیدا کرده‌اند؛ تهوع صبحگاهی ممکن است کمتر شود و انرژی جسمی کمی بیشتر شود. اما در عوض، برخی تغییرات دیگر مثل نفخ شکم و یبوست رخ می‌دهد که کاملا طبیعی است (هورمون‌های بارداری سیستم گوارش را کند می‌کنند). شکل صورت مادر ممکن است کمی پف کند و گاهی تغییر رنگ پوست (ملانین) روی پیشانی یا بینی ایجاد شود؛ به این مورد «ماسک حاملگی» می‌گویند که بین پسر یا دختر بودن تمایزی قائل نمی‌شود.

در همین ماه ممکن است اولین سونوگرافی‌تان را انجام دهید تا تکامل جنین را بررسی کنند. دقت کنید که در هفته‌های اول هنوز نمی‌توانید از این اسکن جنین‌تان را ببینید؛ جنین خیلی ریز است. از این رو، پزشک معمولاً به این سونوگرافی می‌گوید سونوگرافی تأیید حاملگی یا سونوگرافی NT و به ندرت جنسیت را در این مرحله اعلام می‌کند. اما اگر اشتیاق دارید، می‌توانید درباره آزمایش‌های ژنتیکی مثل NIPT صحبت کنید که از حدود هفته ۱۰ امکان‌پذیرند و حتی در همین ماه احتمالاً امکان تعیین جنسیت وجود دارد. در هر صورت، ماه سوم همان است که شاید با خودتان فکر کنید «چه‌طور حتی زنده ماندم تا سومین ماه رسید؟» – تجربه تک‌تک نشانه‌ها مختص حاملگی است نه جنس بچه.

ماه چهارم بارداری

ماه چهارم (هفته ۱۳ تا ۱۶)، شروع سه‌ماهه دوم است. بسیاری از خانم‌ها می‌گویند در این ماه انرژی بیشتری دارند و حالت تهوع تقلیل می‌یابد (برخی این را از علائم حاملگی پسر می‌دانند؛ اما بهتر است آن را نتیجه گذر از دوران سخت سه‌ماهه اول بدانیم). در ماه چهارم، شکم شما به‌تدریج بزرگ‌تر و گرد می‌شود. اگر خوش‌اقبال باشید، اینجا شاید اولین بار خودتان یا پزشک حرکت‌های خفیف جنین را حس کنید (معمولاً اوایل ماه چهارم).

اگر به پزشک مراجعه کنید، بررسی‌ها ادامه دارد. در بسیاری فرهنگ‌ها باور وجود دارد که اگر در ماه چهارم سوزش سردل داشتید، پسر دارید. اما پزشکان می‌گویند سوزش سردل بیشتر به فشار رحم روی معده و افزایش اسید معده برمی‌گردد و ارتباطی به جنسیت ندارد. به طور خلاصه، علائم عادی ماه چهارم همان است که خانم باردار بدون در نظر گرفتن جنسیت کودک تجربه می‌کند: کمی سردرد خفیف (شاید از افت قند)، شکم متورم‌تر و هوس‌های غذایی جدید.

ماه پنجم بارداری

ماه پنجم (هفته ۱۷ تا ۲۰)، مرکز سه‌ماهه دوم و معمولاً زمان اصلی سونوگرافی آناتومی است. تا اینجا شکم شما کاملاً قابل‌تشخیص شده و ممکن است اطرافیان با لبخند به شما بگویند: «دارای برجستگی زیبایی شده!» در این ماه معمولاً پزشک تصمیم می‌گیرد اندام داخلی جنین را بررسی کند و اگر موقعیتش مناسب باشد، به جنسیت هم نگاه می‌کند. پزشکان معمولا از هفته ۱۸–۲۰ بارداری جنسیت را در سونوگرافی می‌گویند (و دقت این کار نزدیک به ۹۵–۹۹٪ است).

در ماه پنجم ممکن است متوجه حرکات واضح‌تر جنین شوید: تکان‌ها و لگدهای کوچک. برخی شوخ‌طبع‌ها می‌گویند اگر زیاد لگد بزند پسردارید یا بلعکس، اما هیچ مطالعه علمی این ادعا را ثابت نکرده است. (واقعیت این است که نحوه قرار گرفتن جنین و میزان مایع آمنیوتیک روی حساسیت مادر نسبت به حرکت‌ها موثر است.) مهم‌ترین پیشرفت این ماه، قطعی‌تر شدن جنسیت در صورت انجام سونوگرافی است. به عبارتی، اگر تمایل دارید جنسیت را بدانید، اینجا بهترین شانس شماست تا نزدیک به قطعی بفهمید بچه‌تان پسر است یا دختر.

ماه ششم بارداری

ماه ششم (هفته ۲۱ تا ۲۴) است. در این مرحله وزن جنین زیاد شده و حرکات او را قوی‌تر می‌بینید. شکم شما با سرعت بیشتر رشد می‌کند. ممکن است احساس تنگی نفس خفیف داشته باشید (رحم رشد کرده دیافراگم را فشار می‌دهد) و کمی ورم جزئی در پاها یا مچ‌ها. توجه کنید که این تغییرات ربطی به جنسیت ندارد؛ درست مثل این است که کشتی هر چه سنگین‌تر شود، لنگرش بیشتر فرو می‌رود و ترمز بادش کمی کشیده‌تر می‌شود!

در ماه ششم اگر آزمایش cfDNA انجام داده باشید، نتایج آن آماده می‌شود. متخصص زنان نتایج را با شما در میان می‌گذارد و جنسیت جنین را (علی‌رغم اینکه هدف اصلیش تشخیص اختلالات ژنتیکی بوده) اطلاع می‌دهد. در این مرحله، تقریبا دیگر هیچ شک و شبهه‌ای باقی نمی‌ماند که باردار پسر هستید یا نه. البته باز هم این نتایج به روش قطعی (سونوگرافی و تایید پزشک) نیاز دارند و خودتان می‌توانید به راحتی با اپلیکیشن‌هایی که نیمه‌شاخکی مثل آزمایش بخت را انجام می‌دهند سرگرمی کنید، اما بهتر است برای اطلاعات قطعی به نتایج پزشکی اعتماد کنید.

ماه هفتم بارداری

ماه هفتم (هفته ۲۵ تا ۲۸) آغاز سه‌ماهه سوم است و بارداری‌تان جلوه عینی بیشتری پیدا می‌کند. شکم کاملا بزرگ شده و ممکن است کمردرد و خستگی بیشتری احساس کنید. با نزدیک شدن به اتمام بارداری، گاهی اضطراب و هیجان هم زیاد می‌شود. برخی می‌گویند اگر شکمتان «پایین افتاده»، به معنی پسر بودن است؛ اما دوباره تاکید می‌کنیم که شکل قرارگیری جنین در رحم و وضعیت فیزیکی شما عامل اصلی است. دقت کرده‌اید که دو خانم ممکن است اندازه شکم یکسانی در هفته ۳۰ داشته باشند اما یکی گرد و یکی کشیده؟ این به تفاوت‌های فردی و موقعیت جنین برمی‌گردد.

یکی دیگر از باورهای عامیانه این است که اگر پدر کم‌وزن شود یا دچار تهوع (دائماً شکایت از حالت تهوع داشته باشد)، ممکن است پسردارید. این موضوع (سندروم کوودو) گاهی رخ می‌دهد اما به جنسیت بچه ربطی ندارد؛ هر دو جنس می‌توانند باعث نشانه‌های جسمی در پدر شوند.

ماه هشتم بارداری

ماه هشتم (هفته ۲۹ تا ۳۲). در این ماه وضعیت پایدارتر شده و جنین به سرعت رشد می‌کند. ممکن است تغییرات پوستی مثل خارش یا تیرگی خط وسط شکم (لی‌نیای نگرا) را ببینید. اما مهم است بدانید این تیرگی خط وسط که بعضی می‌گویند نشانه حاملگی دختر است، هیچ پایه علمی ندارد و فقط به تغییرات ملانین و هورمونی مربوط می‌شود. هر دو جنس می‌توانند این عارضه را داشته باشند.

از نظر علائم عادی دیگر مثل کمردرد، گرفتگی عضلات پا و بی‌خوابی، هیچ تفاوتی بین حاملگی پسر و دختر وجود ندارد. اگر مجدداً آزمایش‌های پزشکی انجام شود، پزشکان ممکن است مجدداً بررسی کنند که همه چیز خوب پیش می‌رود. ممکن است شما برای آرامش خودتان بخواهید دوباره جنسیت را تایید کنید، اما به نظر پزشکان در این ماه هم اگر قبلاً جنسیت را در سونوگرافی و آزمایش تعیین کرده بودند، تردیدی باقی نمی‌ماند.

ماه نهم بارداری

ماه نهم (هفته ۳۳ تا زایمان)، اوج انتظار است. شکمتان گاهی مانند یک انار رسیده می‌شود، ولی چه جالب است که در پزشکی می‌دانیم تفاوت وزن تولد بین پسر و دختر به‌طور متوسط چند صد گرم است که شما آن را احساس نمی‌کنید. مهم‌تر این است که دیگر کمتر دنبال علائم ظاهری باشید و بیشتر به نشانه‌های آماده شدن برای زایمان نگاه کنید: مثلاً پایین رفتن سر جنین در لگن (که بعضی می‌گویند نشان دهنده دختر است) واقعاً یعنی خودش آماده‌است. اگر در این ماه باز هم آزمایش ژنتیکی یا سونوگرافی انجام شود (مثلاً چکاپ نهایی قبل از زایمان)، جنسیت جنین قطعی می‌شود. با این حال، مهم‌ترین چیز در پایان بارداری این است که مادر و جنین سالم باشند و فرقی نمی‌کند فرزندتان دختر باشد یا پسر.

آزمایش‌های تشخیص جنسیت جنین

تا اینجا بارها تاکید کردیم که روش‌های علمی، تنها راه‌های قطعی‌اند. در این قسمت بیشتر درباره آنها توضیح می‌دهیم:

آزمایش خون cfDNA (NIPT): این تست غیرتهاجمی از حدود هفته ۱۰ قابل انجام است. در این روش، نمونه خون مادر گرفته می‌شود و DNA آزاد جنینی موجود در آن بررسی می‌شود. از آنجا که کروموزوم جنسی Y در جنین پسر وجود دارد و X در دختر، می‌توانیم جنسیت جنین را مشخص کنیم. این آزمایش معمولاً برای بررسی بیماری‌های کروموزومی استفاده می‌شود، ولی تعیین جنسیت هم نتیجه فرعی آن است. اگر شرایط مالی یا پزشکی‌تان ایجاب کند، می‌توانید NIPT را انجام دهید؛ معمولاً پوشش بیمه برای این تست در صورت ریسک بالا یا سن بالای ۳۵ سال است.

آمنیوسنتز و CVS: دو روش تهاجمی برای آزمایش ژنتیک که وقتی خطر اختلالات کروموزومی بالا باشد توصیه می‌شود. نمونه‌برداری پرزهای جفت (CVS) بین هفته ۱۰ تا ۱۳ و مایع آمنیون‌گیری (آمنیوسنتز) بین هفته ۱۵ تا ۲۰ انجام می‌شود. هر دوی این آزمایش‌ها می‌توانند به صورت قطعی کروموزوم‌های جنین را شناسایی کنند، پس جنسیت را نیز مشخص می‌کنند. اما از آنجا که خطر اندکی سقط جنین دارند، فقط در شرایط پزشکی خاص انجام می‌شوند. در غیر این صورت، پزشک به مادرانی که صرفاً برای دانستن جنسیت به این روش‌ها فکر می‌کنند، معمولاً توصیه نمی‌کند و می‌گوید بهتر است روی آزمایش‌های غیرتهاجمی تمرکز کنند.

سونوگرافی (Ultrasound)

سونوگرافی: رایج‌ترین و معمول‌ترین روش تعیین جنسیت پیش از تولد است. از اوایل سه‌ماهه دوم، پزشک‌های زنان به ویژه در بین هفته ۱۸ تا ۲۰، یک اسکن دقیق انجام می‌دهند. در این اسکن (آناتومی اسکن) اندام‌های داخلی و خارجی جنین دیده می‌شوند. پژوهش‌ها نشان داده‌اند که پس از هفته ۱۴، تشخیص جنسیت با سونوگرافی «تقریباً ۱۰۰٪» دقیق است و هرچه سن بارداری بالاتر برود، احتمال اشتباه کمتر می‌شود. به عبارت دیگر، با یک تصویر واضح از اندام تناسلی پزشک می‌تواند بگوید جنین شما پسر است یا دختر. اگر نوزاد در حالتی مناسب قرار نداشته باشد، گاهی نیاز است دوباره به پزشک مراجعه و عکس‌های بیشتری بگیرید. اما در مجموع، سونوگرافی بخش رایجی از مراقبت‌های بارداری است و یکی از قابل‌اعتمادترین راه‌ها برای اطلاع از جنسیت پیش از تولد است.

به این ترتیب، سه روش علمی روی میز هستند: تست خون cfDNA، تست‌های تهاجمی مانند آمنیوسنتز/CVS، و سونوگرافی. مطابق نظرات متخصصان، تنها این تست‌ها پاسخ قطعی می‌دهند و بقیه حدس‌ها غیرقابل اعتماد هستند. هیچ یک از علائم ظاهری که در ادامه می‌آیند، جای این روش‌ها را نمی‌گیرند.

افسانه‌ها و باورهای عامیانه

فارغ از آنچه علم می‌گوید، در فرهنگ‌های مختلف و بین مردم باورهای فراوانی وجود دارد. این باورها گاهی سرگرم‌کننده‌اند ولی متأسفانه می‌توانند باعث سردرگمی شوند. در ادامه چند نمونه از رایج‌ترین خرافات را با هم مرور می‌کنیم:

• میل به غذاهای شور یا شیرین: بعضی معتقدند اگر در بارداری بیشتر از غذاهای شور و چرب هوس می‌کنید، پسردارید و برعکس. اما مطالعات جدید نشان می‌دهد هیچ ارتباطی بین نوع هوس غذایی مادر و جنسیت جنین وجود ندارد. به جای آن، هوس‌های غذایی معمولاً به نیازهای تغذیه‌ای بدن مادر مربوط است (مثلاً کمبود آهن یا کلسیم).
• نمایش‌شکل شکم: شایع است که می‌گویند اگر شکم شما گرد و جلو آمده باشد پسردارید و اگر کشیده به سمت پایین باشد دختر دارید. اما متخصصان می‌گویند شکل شکم بیشتر به ماهیچه‌های شکم و وضعیت قرارگیری جنین بستگی دارد. واقعیت این است که دو خانم ممکن است با شکمی دقیقاً هم‌اندازه باشند، اما ظاهر کاملاً متفاوت. پس شکل شکم هیچ نکته‌ای درباره جنسیت نمی‌گوید.
• ضربان قلب جنین: شنیده‌ایم که اگر ضربان قلب جنین پایین‌تر از ۱۴۰ باشد، پسر است و اگر بالاتر، دختر. در حالی که مطالعات علمی این را تایید نمی‌کنند؛ ضربان قلب جنین طبیعی بین ۱۱۰ تا ۱۶۰ است و هیچ ارتباط قاطعی با جنسیت ندارد.
• رنگ ادرار: متأسفانه بعضی‌ها معتقدند رنگ ادرار هم ما را به جنسیت بچه راهنمایی می‌کند (زرد روشن برای پسر، زرد تیره برای دختر). متخصصان چنین چیزی را رد می‌کنند. رنگ ادرار بیشتر تحت تاثیر میزان آب بدن، غذاها و ویتامین‌های مصرفی است و با جنسیت جنین ارتباطی ندارد.
• دیگر نشانه‌ها: خرافات دیگری مثل نداشتن سردرد (می‌گویند اگر کمتر سردرد دارید پسردارید) یا پوست بدون جوش (زیبایی کامل = پسر)، همگی برگرفته از داستان‌های قدیمی‌اند. پژوهشگران خلاصه می‌گویند: «وقتی با تست‌های پزشکی مطمئن شوید، دیگر باورهای عامیانه بی‌اهمیت می‌شوند».

در کل، همه این افسانه‌ها بیشتر نقش سرگرم‌کننده دارند. اگر خیلی کنجکاوید، می‌توانید برای تفریح با دوستان‌تان از این خرافات هم استفاده کنید، اما به‌هیچ‌وجه روی نتایجشان حساب نکنید. آخر سر خود علم است که جواب می‌دهد.

نتیجه‌گیری

به پایان این بررسی رسیدیم. آنچه واضح است این است که هیچ یک از علائم بدنی رایج حاملگی (مانند شکل شکم، شدت تهوع، هوس غذا یا ضربان قلب) قابل اتکا برای تعیین جنسیت نیست. این نشانه‌ها بیشتر شبیه بازی حدس و گمان هستند تا ابزار علمی. بنابراین اگر مشتاق هستید جنسیت جنین‌تان را بدانید، بهترین کار این است: صبر کنید تا آزمایش‌های پزشکی انجام شوند.

قطعی‌ترین راه‌، انجام آزمایش‌های ژنتیکی و سونوگرافی است. این‌گونه خیالتان از بابت اشتباه راحت می‌شود. تا قبل از آن، می‌توانید باورها و توصیه‌های عامیانه را مثل افسانه‌های جالب بدانید اما بیش از حد نگرانشان نشوید.

در پایان به شما قول می‌دهیم: فرقی ندارد جنین شما پسر باشد یا دختر، مهم‌ترین چیز سلامت شما و نوزاد است. جنین شما مثل دانه‌ای در خاک است که با عشق و مراقبت شما بزرگ می‌شود. جنسیت او فقط بخشی از داستان است، نه پایان آن. پس از این مسیر با آرامش لذت ببرید و به فکر آماده‌سازی برای تولد نازنین‌تان باشید.

هر جنسیتی که باشد، هدیه‌ای بزرگ از زندگی است!

مقالات بعدی

خواص انار در بارداری؛ میوه‌ای خوش‌رنگ برای سلامت مادر و زیبایی جنین؟

مشاهده قبلی ۱۴۰۴/۰۷/۲۶

سونوگرافی داپلر چیست؟

۱۴۰۴/۰۸/۰۶

مشاهده بعدی