هموروئید به سیاه رگ های متورم داخل روده یا در پوست اطراف مقعد گفته می‌شود. که معمولاً به دلیل افزایش فشار روی روده مادر باردار ایجاد می‌گردد. زمانی که باردار هستید، نوزاد داخل شکم شما فشار بیشتری به این ناحیه وارد می‌کند. در نتیجه، بواسیر یا هموروئید می‌تواند هم در طول دوران بارداری و هم بعد از آن ایجاد شود. هموروئید به ویژه پس از زایمان طبیعی شایع هستند. بسیاری از زنان برای اولین بار در دوران بارداری یا پس از زایمان دچار هموروئید می‌شوند. در حالی که این عارضه می‌تواند یک ناراحتی دیگر در هنگام مراقبت از نوزاد جدید شما باشد، راهکارهای مختلفی برای کاهش علائم بواسیر در دوران بارداری یا بعد از زایمان وجود دارند. بواسیر می‌تواند علائم مختلفی را در مادران باردار ایجاد کند که برخی از آن‌ها را در ادامه نام می‌بریم:
- خونریزی در هنگام اجابت مزاج
- تورم
- خارش
بواسیر پس از زایمان
بواسیر پس از زایمان، هموروئیدی است که بعد از زایمان ایجاد می‌شود. برخی از زنان در دوران بارداری خود به خصوص در هفته های منتهی به زایمان دچار هموروئید می‌شوند. تا ۸۵ درصد از زنان باردار با هموروئید سروکار دارند؛ بنابراین بواسیر پس از زایمان عارضه غیر معمولی به شمار نمی‌رود. با این حال، بسیاری از زنان نگران درمان این نوع هموروئید هستند. از آنجایی که بسیاری از درمان‌های هموروئید نیاز به داروهای بدون نسخه یا پمادهای موضعی دارند، قابل درک است که چرا بسیاری از زنان در این رابطه نگرانی را تجربه می‌کنند. از این گذشته، این داروها مانند هر دارویی ممکن است برای نوزاد متولد نشده شما خطری ایجاد کنند یا ممکن است به نحوی استفاده از آن‌ها در دوران شیردهی بی خطر نباشد. بنابراین همیشه بهترین کار این است که تجویز خود را از پزشک یا داروساز خود دریافت کنید.
چه چیزی باعث ایجاد هموروئید پس از زایمان می‌شود؟
هموروئید در سه ماهه سوم بارداری و یک ماه پس از زایمان شایع است. در مطالعه ای که بر روی ۲۸۰ زنی که زایمان کرده بودند انجام شد، ۴۳ درصد هموروئید داشتند. بسیاری از این زنان شرایط مرتبطی مانند یبوست در دوران بارداری و نیاز به فشار دادن بیش از ۲۰ دقیقه در طول زایمان داشتند.
بواسیر در اثر فشار بر رگ‌های راست روده یا مقعد ایجاد می‌شود. سیاهرگ‌ها دریچه‌هایی دارند که به جریان خون به سمت قلب شما کمک می کنند. اما زمانی که این دریچه ها به دلیل فشار ضعیف شوند، خون می‌تواند در سیاهرگ‌ها جمع شود و این شبیه به روشی که رگ های واریسی تشکیل می‌شود، باعث تورم آن‌ها می‌شود.
زنان باردار وزن اضافی جنین خود را روی شکم و لگن خود تحمل می‌کنند. این امر بازگشت خون از ناحیه لگن را دشوار می‌کند. بسیاری از زنان باردار یبوست یا کم‌تر از سه بار در هفته اجابت مزاج دارند. این موضوع می تواند به دلایل زیر رخ دهد:
- تغییرات هورمونی که بر دستگاه گوارش تأثیر می‌گذارد.
- تغییر رژیم غذایی در دوران بارداری
- حرکت کم‌تر
- آهن بیش از حد به دلیل مصرف مکمل‌های آهن
- جنین در حال رشد به روده‌های مادر فشار می‌آورد و بر هضم غذا تأثیر می‌گذارد.
یبوست بعد از زایمان نیز بسیار شایع است. در بسیاری از زنان، این امر می‌تواند ناشی از ترکیبی از تغییر هورمون‌ها، داروهای مسکن درد، کم آبی بدن یا ترس از درد ناشی از هموروئید یا محل اپیزیوتومی (یک برش جراحی بین واژن و مقعد هنگام زایمان) باشد. هموروئید با زور زدن و یبوست بدتر می‌شود. همچنین اگر در دوران بارداری خود هموروئید داشته باشید، احتمالاً هموروئید پس از زایمان شدیدتری را تجربه خواهید کرد.
علائم هموروئید پس از زایمان
بواسیر می‌تواند داخلی باشد که در این صورت در داخل راست روده تشکیل می‌شود. آن‌ها همچنین می‌توانند خارجی باشند که در این صورت در اطراف دهانه مقعد قرار دارند. علائم هموروئید پس از زایمان شامل موارد زیر می‌باشد:
- درد در ناحیه مقعد
- خارش در ناحیه مقعد
- خونریزی هنگام اجابت مزاج
- توده های حساس در نزدیکی مقعد
هموروئید می‌تواند خارجی یا داخلی باشد:
هموروئید خارجی
هموروئید خارجی در مقعد ایجاد می‌شود و به صورت توده‌های متورم قرمز یا بنفش زیر پوست ظاهر می‌شود. علائم هموروئید خارجی شامل موارد زیر می‌باشد:
- خارش اطراف مقعد
- توده‌های سفت و حساس در اطراف مقعد
- درد مقعد هنگام نشستن یا رفتن به توالت
هموروئید داخلی
بواسیر داخلی با هموروئید خارجی متفاوت است؛ زیرا در داخل بدن، به طور عمیق تر در راست روده قرار دارد. به دلیل محل متفاوت این نوع بواسیر، علائم آن کمی متفاوت از بواسیر خارجی است. علائم هموروئید داخلی شامل موارد زیر می‌باشد:
- خونریزی قرمز روشن از مقعد پس از اجابت مزاج
- معمولاً بدون درد هستند مگر اینکه پرولاپس و خفه شوند. (زمانی که هموروئید داخلی از مقعد بیرون زده و جریان خون قطع شود)
آیا بواسیر پس از زایمان خود به خود از بین خواهد رفت؟
بواسیر پس از زایمان معمولاً خود به خود از بین می‌رود. بسته به اندازه، محل و شدت هموروئید، بهبود آن ممکن است از چند روز تا چند هفته به طول بیانجامد. گاهی اوقات، هموروئید یک لخته خون دردناک را تشکیل می‌دهد که به عنوان بواسیر خارجی یا هموروئید ترومبوز شناخته می‌شود. اگر چه این لخته‌ها خطرناک نیستند، اما می‌توانند بسیار دردناک باشند. پزشک می‌تواند این نوع هموروئید را با یک روش غیر تهاجمی در مطب درمان کند.
البته لازم به ذکر است که برخی از بواسیرها مانند بواسیر خارجی مزمن می‌شوند و چندین ماه یا بیشتر طول می‌کشند. این نوع هموروئیدها معمولاً توسط پزشک قابل درمان هستند.
چگونه خودم بواسیر پس از زایمان را درمان کنم؟
بیشتر موارد هموروئید پس از زایمان خود به خود برطرف می‌شوند؛ اما چندین کار وجود دارد که می‌توانید برای سرعت بخشیدن به زمان بهبودی و کاهش ناراحتی ناشی از آن انجام دهید. در ادامه چند درمان طبیعی به شما پیشنهاد می‌کنیم که استفاده از آن‌ها در دوران بارداری و شیردهی پس از زایمان بی خطر است:
- از فشار آوردن خودداری کنید: زور زدن در حین اجابت مزاج فشار بیشتری بر ناحیه مقعد شما وارد می‌کند. برای این که به خودتان زمان بدهید تا بواسیر شما بهبود پیدا کند، حواستان باشد که هنگام نشستن روی توالت به خود فشار نیاورید، زور نزنید و به هر نحوی سعی نکنید خود را شدت منقبض کنید. بلکه به جاذبه اجازه دهید بیشتر کار را انجام دهد.
- فیبر را به رژیم غذایی خود اضافه کنید: فیبر غذایی به نرم شدن مدفوع کمک می‌کند و در عین حال حجم بیشتری به مدفوع می‌دهد. یک رژیم غذایی با فیبر بالا می‌تواند به درمان و پیش‌گیری از یبوست کمک کند که در نهایت هموروئید را بدتر می‌کند. غذاهای پر فیبر شامل میوه‌ها، سبزیجات و غلات کامل هستند.
- نوشیدن مقدار زیادی آب: آب زیاد بنوشید. آب رسانی به بدن به جلوگیری از یبوست در طول دوران بارداری نیز کمک می‌کند. اگر به نوزاد خود شیر می‌دهید، حداقل به هشت فنجان آب در روز نیاز خواهید داشت.بنابراین هر بار که به نوزاد خود شیر می‌دهید، یک لیوان آب بنوشید.
- ناحیه دارای بواسیر را خیس کنید: شما می‌توانید با خیس کردن ناحیه دارای هموروئید در آب گرم دو تا سه بار در روز، هر بار به مدت ۱۰ تا ۱۵ دقیقه، درد و سوزش خود را کاهش دهید. همچنین می‌توانید از وان حمام یا حمام سیتز استفاده کنید. در وان حمام دراز بکشید یا حمام سیتز بگیرید. وان را با آب گرم و نه داغ پر کنید. عمق آب وان حمام می‌تواند فقط چند سانتی متر آب باشد. هر روز به مدت حدود ۱۵ دقیقه، چند بار در روز ناحیه دارای هموروئید را خیس کنید. این کار به کوچک شدن هموروئید شما کمک می‌کند.
- ناحیه دارای بواسیر را تمیز نگه دارید: تمیز نگه داشتن ناحیه مقعد به جلوگیری از هرگونه تحریک و حساسیت اضافه که ممکن است در مسیر روند بهبودی هموروئید تاثیر منفی داشته باشد، کمک می‌کند. آب کشیدن و شستن این ناحیه با آب گرم باید برای تمیز کردن آن کافی باشد.
- از دستمال مرطوب استفاده کنید: دستمال مرطوب نرم تر از دستمال توالت خشک است. برای خشک کردن خود از بهتر است از دستمال مرطوب بدون عطر استفاده کنید تا از هر گونه تحریک و حساسیت پوستی در ناحیه دارای بواسیر جلوگیری کنید.
- از کمپرس سرد استفاده کنید: برای کاهش تورم دردناک بواسیر پس از زایمان از کیسه یخ تمیز یا کمپرس سرد استفاده کنید. فقط آن را قبل از قرار دادن مستقیم روی پوست خود در یک حوله یا پارچه بپیچید. مطالعه ای روی ۲۰۰ زن پس از زایمان نشان داد که پدهای ژل سرد باعث تسکین درد در دوران نقاهت و افزایش راحتی آن‌ها می‌شود. یک کیسه یخ را به مدت ۲۰ تا ۳۰ دقیقه، چند بار در روز روی آن قرار دهید. کیسه یخ را در یک پارچه بپیچید تا مستقیماً با پوست شما تماس نداشته باشد.
داروها و مکمل‌های موضعی نیز می‌توانند به درمان علائم هموروئید در طول بارداری و پس از زایمان کمک کنند. اگر هنوز باردار یا در حال شیردهی هستید، پیش از استفاده از هر گونه داروی جدید از داروخانه با پزشک خود صحبت کنید. درمان‌های بواسیر در بارداری و پس از زایمان شامل موارد زیر هستند:
- نرم کننده‌های مدفوع: نرم کننده‌های مدفوع به مرطوب شدن مدفوع کمک می‌کنند تا بتواند به راحتی از روده مادر عبور کند. با پزشک خود در مورد استفاده از نرم کننده مدفوع برای کاهش درد در هنگام اجابت مزاج صحبت کنید. نرم کننده‌های مدفوع، دفع مدفوع را آسان تر می‌کنند و به طور کلی در دوران بارداری و بعد از آن بی خطر در نظر گرفته می‌شوند.
- خوردن غذاها و مکمل های حاوی فیبر: یک رژیم غذایی با فیبر بالا بخورید. سعی کنید با خوردن غذاهایی که فیبر بالایی دارند مدفوع خود را نرم کنید. غذاهای پر فیبر شامل سبزیجاتی مانند کلم بروکلی و نخود سبز، میوه‌هایی مانند گلابی و سیب، حبوباتی مانند عدس و لوبیای سیاه و همچنین غلات کامل و نان است. اگر تغییر و مراقبت از رژیم غذایی برای بهبود بواسیر در بارداری و پس از زایمان کافی نیست، می توانید از مکمل حاوی فیبر مصرف کنید. این مکمل‌ها به اشکال مختلفی از جمله به صورت ترکیب نوشیدنی وجود دارند. اگر هنوز باردار یا در حال شیردهی هستید، بهتر است ابتدا با پزشک خود مشورت کنید.
- دستمال مرطوب: دستمال مرطوب‌های دارویی که اغلب حاوی هیدروکورتیزون یا لیدوکائین هستند، می‌توانند به تسکین خارش، درد و التهاب ناشی از بواسیر در بارداری و پس از زایمان کمک کنند.
- پماد و شیاف‌های آنتی هموروئید: پمادها و شیاف‌های آنتی هموروئید به کاهش درد و التهاب هم به صورت خارجی و هم داخلی کمک می‌کنند.
- دراز کشیدن: زیاد ننشینید. نشستن طولانی مدت فشار بر رگ‌های مقعد را افزایش می‌دهد. در عوض تا حد امکان دراز بکشید؛ مانند زمانی که در حال شیردهی به نوزاد خود هستید.
- استفاده از بالش: از بالش استفاده کنید. وقتی مجبور به نشستن هستید، روی یک بالش یا فوم مخصوص نشستن بنشینید.
- کمی ورزش کنید: سعی کنید بیشتر تحرک داشته باشید، حتی اگر فقط یک پیاده روی کوتاه باشد. ورزش همچنین می‌تواند به جلوگیری از یبوست نیز کمک کند. البته قبل از شروع هر گونه برنامه ورزشی پس از زایمان، ابتدا با پزشک خود مشورت کنید.
- فندق جادوگر: فندق جادوگر می‌تواند به کاهش تورم ناشی از بواسیر پس از زایمان کمک کند و درد آن را تسکین دهد. فندق جادوگر را در یخچال نگهداری کنید و سپس با استفاده از توپ‌های پنبه‌ای یا پد آن را روی محل بواسیر استفاده کنید. همچنین می‌توانید هنگام دراز کشیدن در وان حمام، مقداری فندق جادوگر به آب آن اضافه کنید.
اکثر موارد بواسیر پس از زایمان پس از چند روز یا چند هفته بهبود می‌یابند. اگر در این مدت بهبودی حاصل نشد، با پزشک خود تماس بگیرید.
آیا باید به پزشک مراجعه کنم؟
اگر می‌دانید که هموروئید دارید، نیازی به مراجعه به پزشک نیست، مگر اینکه خیلی دردناک شود یا بعد از چند هفته از بین نرود. همچنین اگر توده سفت در اطراف مقعد خود احساس کردید، باید به پزشک مراجعه کنید، زیرا ممکن است یک هموروئید ترومبوز شده باشد.
اگر خونریزی مقعدی غیرقابل کنترلی داشتید، به دنبال مراقبت های پزشکی اورژانسی باشید.
سخن آخر
ایجاد هموروئید در طول بارداری یا بعد از آن، به ویژه پس از زایمان طبیعی، غیرعادی نیست. اکثر بواسیرها در عرض چند هفته به خودی خود از بین می روند، اگرچه برخی ممکن است ماه ها باقی بمانند. اگر درمان‌های خانگی، مانند خوردن فیبر بیشتر و خیساندن ناحیه، کمکی نمی‌کند یا به نظر نمی‌رسد که هموروئید شما بهتر نشده است، برای درمان بیشتر با پزشک خود پیگیری کنید.