چک لیست انتخاب مهد کودک
چگونه بهترین مهد کودک را برای فرزندان خود انتخاب کنیم؟ شما هم برای پیدا کردن یک مهدکودک خوب دغدغه‌هایی دارید و نمی‌توانید به راحتی به هر مرکزی اعتماد کنید؟ کاملاً حق دارید و خوب است بدانید که شما تنها نیستید. سپردن نوزادان یا کودکان به مهدکودک و مهم‌تر از آن پیدا کردن یک مهدکودک که بتواند انتظارت شما را برآورده کند، یکی از اصلی‌ترین چالش‌های خانواده‌ها به ویژه مادران است. مادری که قرار است ساعاتی در طول روز از نوزاد یا کودک خود دور باشد، کاملاً طبیعی است که نگرانی‌هایی داشته باشد.
در نبود من چگونه از کودکم مراقبت می‌شود؟ آیا برنامه‌های آموزشی او به صورت جدی و اصولی پیگیری می‌شود؟ ساعاتی که کودک در مهدکودک سپری می‌کند تا چه اندازه برای او مفید بوده و به رشد هوشی، شخصیتی و اخلاقی او کمک کرده است؟
شک نداریم که شما هم به عنوان مادری که قرار است فرزند خود را به مهد کودک بسپارد، سؤالاتی از این قبیل دارید. سال‌های اول زندگی هر فردی، مهم‌ترین سال‌های زندگی او به شمار می‌رود. پایه‌های شخصیت کودک که در آینده قرار است به نمایش بگذارد، در همین سنین کودکی شکل می‌گیرند.
از همین‌رو سخت‌گیری در انتخاب بهترین مهدکودک اصلاً سخت‌گیری بی‌جایی نیست بلکه ضروری است. در این مقاله از مادر شو با ما همراه باشید تا معیارهای انتخاب مهد کودک مناسب را به همراه هم بررسی کنیم.
۱۰ نکته که انتخاب یک مهد کودک خوب را راحت‌تر می‌کند
امروز با توجه به اینکه اغلب مادران شاغل هستند، انتخاب یک مهد کودک خوب از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. اما همین‌که بخواهید یک مرکز خوب و مناسب پیدا کنید، دچار استرس می‌شوید که چگونه بهترین مهد کودک را برای فرزندم انتخاب کنم؟! اگر معیارهای یک مهدکودک خوب را بدانید، پیدا کردن یک مرکز مناسب دیگر چندان دشوار نخواهد بود. ما مهم‌ترین این معیارها را برای شما لیست کرده‌ایم تا بتوانید با توجه به آنها بهترین مهد کودک شهر خود را انتخاب کنید.
۱. مجوزهای مهدکودک را بررسی کنید
اولین و مهم‌ترین نکته‌ای که یک مادر حین انتخاب مهد کودک باید به آن توجه داشته باشد این است که مهد کودک کاملاً قانونی و با مجوزهای لازم دایر شده باشد. مجوز راه اندازی مهدکودک‌ها از طریق سازمان بهزیستی صادر می‌شود. بنابراین زمانی که برای بازدید یک مهدکودک مراجعه می‌کنید، از داشتن این مجوز مطمئن شوید. علاوه بر آن، مربیان باید مدارک مرتبط جهت نگهداری یا آموزش نوزادان و کودکان را داشته و آموزش‌های لازم در این زمینه را دیده باشند.
۱. فضای مهد کودک و امکانات آن را بررسی کنید
از مهم‌ترین نکات انتخاب مهد کودک خوب، توجه به فضای مهد و امکاناتی است که در اختیار دارد. یک مهدکودک خوب باید فضا و اتاق‌های مجزایی را به بازی کردن، کتاب خواندن، آموزش زبان، نقاشی و دیگر فعالیت‌های آموزشی و سرگرمی اختصاص داده باشد. همچنین داشتن یک فضای بیرونی برای هواخوری کودکان و بازی کردن آنها در فصل‌های گرم سال از ویژگی‌هایی است که هر مهدکودکی باید داشته باشد. سالن غذاخوری برای صرف میان وعده و تغذیه کودکان از دیگر فضاهای ضروری برای یک مهدکودک است. در بازدید از مهدکودک امکانات مهد را نیز در نظر داشته باشید.
آیا امکانات آموزشی به اندازه کافی وجود دارد؟ برای سرگرمی کودکان از چه وسیله‌ها و امکاناتی استفاده می‌کنند؟ آیا این وسیله‌ها استاندارد هستند و خطری برای کودکان ندارند؟ اسباب‌بازی و ابزارهای آموزشی به تعداد کافی برای همه کودکان وجود دارد؟ آیا هر کودک یک کمد مجزا برای نگهداری وسیله‌های شخصی خود دارد؟ مهدکودک از تجهیزات سرمایشی و گرمایشی مناسبی برخوردار است؟ میز و صندلی‌ها استانداردهای لازم را دارند و ابعاد و اندازه آنها متناسب با سن و جثه کودکان است؟ تمامی این موارد در بازدید از مهد باید به دقت بررسی شوند.
۲. راجع‌به رویکرد مهدکودک پرس‌وجو کنید
رویکردی که مهدکودک‌ها برای نگهداری کودکان و آموزش آنها پیش می‌گیرند متفاوت از یکدیگر است. برخی از مهدکودک‌ها بازی محور و برخی دیگر از آنها آموزش محور هستند. اینکه کدام یک بهتر است به انتظارت شما از یک مهدکودک بستگی دارد. اگر صرفاً محلی را می‌خواهید تا ساعتی از روز از کودکتان نگهداری شود و برنامه‌هایی برای سرگرم ماندن کودک داشته باشند، می‌توانید به سراغ مهدکودک‌هایی بروید که بازی محور هستند. در این مراکز، آموزش کودکان در قالب بازی صورت می‌گیرد. بازی‌های گروهی، شعر خوانی، کشیدن نقاشی و… از رایج‌ترین برنامه‌های سرگرمی در این مهدکودک‌ها هستند.
در مهدکودک‌های آموزش محور، مباحث آموزشی و تربیتی کودک به صورت جدی‌تر و با برنامه ریزی دقیق‌تری پیگیری می‌شود. آموزش زبان انگلیسی از اصلی‌ترین برنامه‌های آموزشی در اغلب این مهدکودک‌ها است.
۳. با مربیان مهد گفتگو کنید
حین انتخاب یک مهدکودک خوب، توجه به مربیان مهد از نکات بسیار پراهمیت است. مدرک تحصیلی، سن مربی، میزان تجربه و سابقه کار، نحوه تعامل با کودک، انرژی، شخصیت و اخلاق مربی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار هستند چراکه مربی کسی است که بیشترین وقت را در مهدکودک با فرزند شما سپری می‌کند از همین‌رو شخصیت، اخلاق و انرژی مربی می‌تواند به صورت مستقیم بر روی کودک تاثیرگذار باشد. حین بازدید از مهد به رفتار مربیان با دیگر بچه‌ها توجه کنید. در یک جلسه از آنها بخواهید راجع‌به رویکرد آموزشی و تربیتی خود توضیحات لازم را ارائه دهند. همچنین می‌توانید از خود بچه‌ها یا والدین آنها راجع‌به عملکرد مربی‌ها پرس‌وجو کنید.
تعداد مربی‌های حاضر در مهد از دیگر نکات انتخاب مهد کودک مناسب است. طبق نظر متخصصین در این زمینه، به‌طور استاندارد برای هر ۸ کودک باید یک مربی در مهد حضور داشته باشد. رسیدگی به تعداد زیادی کودک با یک یا چند مربی امکان پذیر نیست.
۴. آیا مهدکودک مشاور کودک دارد؟
از دیگر معیارهای انتخاب مهد کودک خوب، حضور روانشناس یا مشاور کودک در مهد کودک است. اگر مهدکودکی از این ویژگی برخوردار بود، می‌توانید با اطمینان خاطر بیشتری فرزند خود را به آن مهدکودک بسپارید. رویکرد تنبیه یا تشویق بر اثر کارهای خوب یا اشتباه کودک در مهدکودک‌هایی که یک مشاور کودک به صورت مستقیم بر عملکرد بچه‌ها و مربیان نظارت دارد، رویکرد قابل اعتمادتری است.
۵. به تعداد کودکان و ظرفیت مهدکودک توجه داشته باشید
هر مهدکودکی متناسب با میزان فضایی که در اختیار دارد، گنجایش محدودی دارد. مهدکودک‌های شلوغ کیفیت آموزشی-پرورشی مناسبی ندارند چراکه نه مربی زمان کافی برای رسیدگی به این تعداد از کودک را دارد و نه امکانات آموزشی و سرگرمی به تعداد کودکان مهیا است. تعداد کودکان در هر کلاس مهدکودک باید محدود باشد در این صورت مربیان می‌توانند با انرژی و حوصله بیشتری به امور هر یک از کودکان رسیدگی کنند.
۶. دکوراسیون و چینش مهد به چه صورت است؟
فضای مهدکودک و چگونگی دیزاین آن از مهم‌ترین مواردی است که می‌تواند کودک را ترغیب به وقت گذراندن در مهد کند. چینش کلاس‌ها، رنگ آمیزی دیوارها، دکور اتاق بازی، شکل و فرم وسایل بازی و… همه در کنار هم باید به گونه‌ای باشد که کودکتان دوست داشته باشد پس می‌توانید حین بازدید مهد او را نیز همراه داشته باشید تا با نظر خود در انتخاب بهترین مهد به شما کمک کند!
داشتن تهویه مناسب و همچنین نورگیر بودن مهد از دیگر نکات بسیار مهمی هستند که بهتر است از آنها غافل نشوید. کودک نیمی از روز خود را در مهد سپری می‌کند بنابراین باید فضایی راحت، امن و صمیمی برای او فراهم باشد تا میل داشته باشد ساعتی را دور از خانه و خانواده در این مکان سپری کند.
۷. تعامل مهد با والدین را در نظر داشته باشید
یک مهد کودک خوب جایی نیست که در آن مربیان یا مدیریت مهد فقط با کودکان شما تعامل و ارتباط داشته باشند؛ بلکه این تعامل باید با شما به عنوان مادر کودک نیز وجود داشته باشد. یک مهد مناسب باید برنامه ریزی قابل اجرایی برای برگزاری جلسات تعامل و هم‌فکری با والدین کودکان به ویژه مادران آنها داشته باشد چراکه مادران معمولاً بیشتر در جریان برنامه‌های آموزشی و تربیتی فرزندان خود هستند.
این جلسات هم‌اندیشی به پیشبرد اهداف مهد و آموزش بهتر کودکان کمک بسیار بزرگی می‌کند. همچنین والدین می‌توانند بیشتر در جریان برنامه‌های آموزش و پرورش کودکان خود باشند. در این شرایط دغدغه و نگرانی آنها از ساعاتی که دور از فرزندشان سپری می‌کنند بسیار کمتر خواهد شد.
۸. ارائه برنامه غذایی مناسب سن هر کودک
بحث تغذیه در کودکان مخصوصاً در سنین رشد او از موارد بسیار مهمی است که باید توجه ویژه‌ای به آن داشته باشید. مهدکودک‌های خوب برنامه غذایی کودکان را زیر نظر متخصص و کارشناس تغذیه تنظیم کرده و آن را در اختیار والدین قرار می‌دهند تا تغذیه‌ای که کودک همراه خود به مهد میاورد طبق این برنامه باشد.
در برخی از مهدکودک‌های VIP ممکن است میان وعده و تغذیه کودک از سوی مهد تهیه و به کودکان داده شود. راجع‌به تمامی این برنامه‌های ویژه‌ای که یک مهدکودک ممکن است داشته باشد پیش از ثبت نام پرس‌وجو کنید.
۹. بررسی نظافت مهد
مهم‌ترین ویژگی یک مهد خوب، نظافت و تمیزی محیط است. کودکان به دلیل سطح ایمنی پایین‌تری که دارند، بیش از بزرگسالان در معرض ابتلا به بیماری هستند از همین‌رو مهد باید در بالاترین سطح رعایت نظافت باشد و هر روز تمیز و ضدعفونی شود. وجود سیستم تهویه به منظور گردش هوا در محیط از دیگر استانداردهای مورد نیاز برای یک مهد است.
راهنمای انتخاب مهد کودک از طریق ستاره‌های آن
برای ساده شدن فرایند تصمیم‌گیری والدین در جهت انتخاب یک مهدکودک مناسب، سازمان بهزیستی اقدام به رتبه‌بندی این مراکز با اهدای ستاره به آنها کرده است. معیار و ملاک اهدای ستاره به یک مهد مواردی چون مساحت فضا، محل قرارگیری مهد از نظر منطقه‌ای، ایمنی فضا، امکانات و وسیله‌های آموزشی، میزان سواد و تجربه مربیان و همچنین سابقه فعالیت و سال تأسیس مهدکودک است. هر مهدکودکی با توجه به امکانات و استانداردهای فوق به صورت زیر رتبه‌بندی می‌شود:
- مهدکودک سه ستاره: مراکزی با امکانات vip
- مهدکودک دو ستاره: مراکزی با امکانات متوسط
- مهدکودک یک ستاره: مراکزی با امکانات حداقلی
- مهدکودک بی‌ستاره: مراکز تازه تأسیس که زمان زیادی از راه اندازی آنها نگذشته است.
انتخاب مهد کودک متناسب با گروه سنی کودک
از دیگر نکات مهم در انتخاب مهدکودک توجه به گروه سنی کودک است. یکی از بزرگ‌ترین اشتباهاتی که برخی از والدین مرتکب می‌شوند، سپردن کودک خود به مهدهایی است که مجاز به نگهداری کودک در آن رده سنی نیستند. به‌طور کلی گروه سنی کودک برای رفتن به مهد طبق جدول زیر تعریف می‌شود.
| کودک ۴ ماهه تا یک و نیم ساله | شیرخواره |
| کودک یک و نیم ساله تا سه ساله | نوپا |
| کودک سه تا چهار ساله | نوباوه |
| کودک چهار تا پنج ساله | پیش دبستانی اول |
| کودک پنج تا شش ساله | پیش دبستانی دوم |
اغلب مهدکودک‌ها فقط شرایط نگهداری از یک یا دو گروه سنی را دارند. برای مثال برخی مراکز مخصوص پیش یک و دو هستند و مجاز به نگهداری کودکان نوپا یا شیرخواره نیستند. برخی از مراکز نیز به صورت خصوصی برای نگهداری کودکان زیر دو سال تأسیس می‌شوند.
اما مهدکودک‌هایی که مساحت بیشتری دارند و معمولاً در چندین طبقه راه اندازی می‌شوند، در صورت فراهم کردن امکانات لازم می‌توانند مجوز نگهداری گروه‌های سنی مختلف را از سازمان بهزیستی دریافت کنند. این ویژگی برای مادرانی که دو فرزند با گروه سنی متفاوت مثلا یک کودک شیرخواره با یک کودک ۵ ساله دارند بسیار حائز اهمیت است چراکه می‌توانند هر دو کودک خود را به یک مهد بسپارند و از دنبال گشتن برای پیدا کردن مهدکودک‌های مجزا بی نیاز می‌شوند.
توجه داشته باشید که هر مرکز متناسب با گروه سنی کودکان باید امکانات مورد نیاز را داشته باشد. برای مثال یک مهد برای کودکان شیرخواره باید دارای تخت‌هایی استاندارد برای نوزادان و شیرخواران باشد.
مهد کودک فقط محلی برای آموزش نیست!
یک تصور غلطی که در ذهن برخی از مادران وجود دارد این است که یک مهدکودک خوب، مرکزی است که در آن فقط و فقط مباحث آموزشی دنبال شود و بازی کردن کودک در مهد به معنای وقت تلف کردن یا از ضعف‌های مهدکودک است! اگرچه مراکزی که توجه زیادی به آموزش کودکان دارند و برنامه‌هایی برای این امر پیاده سازی می‌کنند، جزو مراکز استاندارد و مناسب به شمار می‌روند؛ اما ضمن برنامه‌های آموزشی، نباید از بازی و سرگرمی کودکان غافل شد.
مهد کودک از نظر کودک فضایی برای بازی، شیطنت و سرگرمی است. یک کودک به اندازه والدین خود این فضا را یک محیط آموزشی نمی‌بیند بنابراین در مباحث آموزشی نباید به اندازه‌ای سخت گیری شود که ذوق و تمایل کودک برای بودن در این فضا از بین برود. برخی از مهارت‌های نرم کودک، توانایی گفتگو، حل مسئله، توانایی برقراری ارتباط و تعامل با دیگران، حضور در انجام فعالیت‌های تیمی و گروهی همگی از توانایی‌هایی هستند که کودک در بطن بازی و سرگرمی در مهدکودک کسب می‌کند. بنابراین اگرچه آموزش و پرورش استعداد و هوش کودک بسیار مهم است، اما باید به گونه‌ای باشد که فضا را برای آنها کسل کننده نکند.
آیا مهدکودک‌های چند زبانه انتخاب مناسبی هستند؟
مهدکودک‌ها متناسب با سطح کیفی و برنامه‌های آموزشی که دارند، ویژگی و آپشن‌های متنوعی ارائه می‌کنند. برای مثال همین دو زبانه یا چند زبانه بودن مهد از مواردی است که به تازگی با استقبال زیادی از سوی والدین مواجه شده است. به همین خاطر یکی از پرتکرارترین سوالات مادران این است که آیا مهدکودک‌های دو زبانه مناسب هستند؟ انتخاب مهد چند زبانه به عوامل مختلفی بستگی دارد. کودکتان در رده سنی که الان در آن قرار داد تا چه اندازه به آموزش و یادگیری مستقیم پاسخ مثبت می‌دهد؟ روحیه او را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ فکر می‌کنید چه برنامه‌های آموزشی در این سن، می‌تواند اثرات بهتری بر روی او داشته باشد؟
برخی مهدکودک‌ها از آن ور بوم افتاده‌اند! مراکزی که آنقدر برنامه‌های فوق العاده برای کودکان تدارک می‌بینند که آنها را خسته و دلزده می‌کنند. بنابراین زیاد و متنوع بودن برنامه‌های یک مهد حتما نشانی از خوب بودن آن نیست چراکه تعادل باید رعایت شود. طبق نظر کارشناسان و مشاوران کودک بهتر است زودتر از زمانی که کودک آمادگی آموزش ندارد، او را درگیر برنامه‌های آموزشی زیاد و متنوع نکنید. اجازه دهید طبق استعدادها و ظرفیت کودک، هر چیزی در زمان خودش اتفاق بیفتد.
مهدکودک‌های خصوصی بهترند یا دولتی؟
پیش دبستانی یک و دو تنها مراکزی هستند که زیر نظر آموزش و پرورش و به صورت دولتی در حال فعالیت هستند. دیگر مراکزی که با عنوان مهدکودک فعالیت می‌کنند، مراکزی خصوصی بوده که زیر نظر سازمان بهزیستی دایر می‌شوند. افراد با گذراندن دوره‌های لازم و کسب مدرک می‌توانند اقدام به تأسیس مهد کودک کنند. میزان شهریه این مراکز به تعداد ستاره‌های آن بستگی دارد. طبیعی است که هرچه مهد امکانات ویژه‌تری داشته باشد، میزان شهریه ماهانه آن نیز بیشتر خواهد بود.
خلاصه مقاله
مهدکودک خوب چه مهدکودکی است؟ اگر در حال تصمیم گیری به فرستادن کودک خود به مهدکودک هستید، دانستن معیارهای انتخاب مهدکودک می‌تواند کمک بزرگی به شما در داشتن یک انتخاب درست کند. مهدکودک زمینه ساز اولین تجربه کودک از بودن در محلی غیر از خانه است. به همین خاطر بسیار مهم است کودک را به دست چه کسانی و چه مرکزی می‌سپارید. در این مقاله به ۱۰ مورد از مهم‌ترین فاکتورهایی که حین انتخاب یک مهد باید در نظر داشته باشید، اشاره کرده‌ایم تا روند تصمیم گیری را برایتان ساده‌تر کند.