آب سیاه مادرزادی چیست؟

آب سیاه مادرزادی، در دوران کودکی یک نوع نادر از بیماری چشم است که می‌تواند باعث تاری دید و همچنین از دست دادن بینایی شود. آب سیاه مادرزادی اولیه را می‌توان با قطره چشم، داروها و حتی جراحی چشم درمان کرد.

اگر بخواهیم به‌طور مفصل توضیح دهیم عصب بینایی یک طناب عصبی متشکل از بیش از یک میلیون رشته عصبی است که شبکیه چشم را به مغز متصل می‌کند. برای اطمینان از دید خوب، سالم بودن عصب بینایی ضروری است.

در واقع آب سیاه شامل گروهی از بیماری‌های چشمی است که باعث آسیب پیشرونده به عصب بینایی می‌شود. این آسیب می‌تواند منجر به کاهش میدان بینایی و حتی از دست دادن کامل بینایی در صورت عدم درمان شود.

این بیماری چشم در بزرگسالی نیز شایع است، اما برخی از اشکال آب سیاه، مانند گلوکوم مادرزادی، فقط در دوران کودکی رخ می‌دهد. این یک بیماری بسیار نادر است که از هر ۳۰۰۰۰ تولد زنده، ۱ مورد را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد، اما این بیماری نادر می‌تواند باعث از دست دادن شدید و غیرقابل برگشت بینایی در کودکان مبتلا شود.

این بیماری چشمی، به عنوان گلوکوم مادرزادی یا دوران کودکی شناخته می‌شود. این مقاله بیشتر در مورد این نوع آب سیاه دوران کودکی و علائمی که باید به آنها توجه کرد توضیح می‌دهد، در ادامه مطلب در مورد گزینه‌های درمانی احتمالی که ممکن است شامل قطره چشم، سایر داروها و جراحی چشم باشد، بیشتر توضیح می‌دهیم.

  آیا آب سیاه در کودکان ارثی است؟

برخی از انواع بیماری آب سیاه در کودکان می‌تواند ارثی باشد. حدود ۱۰ درصد موارد آب سیاه مادرزادی اولیه ارثی هستند. سایر شرایطی که باعث گلوکوم ثانویه می‌شوند نیز می‌شوند، کمتر قابل پیش‌بینی است.

چه چیزی باعث آب سیاه مادرزادی می‌شود؟

فضایی در داخل چشم وجود دارد که به عنوان اتاق قدامی شناخته می‌شود. این فضا مملو از مایع شفافی به نام زلالیه است که ساختارهای چشم را شستشو می‌دهد و خواص نوری آن را حفظ می‌کند.

در گلوکوم مادرزادی، فشار داخل چشم افزایش می‌یابد زیرا در رشد زاویه چشم نقص مادرزادی در نتیجه رشد ضعیف چشم وجود دارد. این بدان معنی است که زلالیه نمی‌تواند به‌طور طبیعی به بیرون جریان یابد، بنابراین فشار داخل چشم افزایش می‌یابد و منجر به آسیب عصب بینایی می‌شود.

علل خطر آب سیاه مادرزادی

 اغلب هیچ دلیل روشنی برای بیماری آب سیاه مادرزادی وجود ندارد. با این حال، عواملی وجود دارند که ممکن است خطر ابتلا به آب سیاه مادرزادی را افزایش دهند. انواع  مختلف از گلوکوم مادرزادی اولیه وجود دارد که در بدو تولد یا در چند سال اول زندگی رخ می دهد. این انواع نوزادی، شیرخواری و دیررس هستند. گلوکوم نوزادی در بدو تولد یا در ماه اول زندگی رخ می دهد. گلوکوم نوزادی بین ماه های ۱-۲۴ رخ می دهد. گلوکوم با شروع بین ۲ تا ۳ سال شروع دیررس نامیده می شود. آب سیاه بعد از ۳ سال را گلوکوم نوجوانی می‌نامند.

 داده‌های حاکی از منبع مورد اعتماد این است که پسرها بیشتر در معرض این بیماری هستند. بهتر است بدانید موارد زیر خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهد؛

• داشتن یک خواهر یا برادر مبتلا به آب سیاه مادرزادی اولیه
• سابقه خانوادگی گلوکوم مادرزادی اولیه
• فرزند ازدواج بین پسرعمو و دخترعمو، به‌خصوص اگر این عمل در منطقه، فرهنگ یا گروه قومی شما رایج باشد

آب سیاه مادرزادی چگونه تشخیص داده می‌شود

برای تشخیص آب سیاه مادرزادی پزشک معاینه کامل چشمی روی کودک انجام می‌دهد. برای سهولت در معاینه چشم کوچک توسط پزشک، معاینه در اتاق عمل انجام می‌شود. کودک در طول عمل تحت بیهوشی خواهد بود.

سپس پزشک فشار داخل چشم کودک را اندازه گیری می‌کند و هر قسمت از چشم کودک را به دقت بررسی می‌کند. پزشک تنها پس از در نظر گرفتن همه علائم، تشخیص می‌دهد که کودک مبتلا به بیماری آب سیاه است.

گلوکوم مادرزادی از طریق معاینه کامل چشم تشخیص داده می‌شود، که معمولاً در مورد نوزادان و کودکان زیر سه سال تحت داروی آرام‌بخشی در اتاق عمل انجام می‌شود. معاینه شامل موارد زیر است:

• معاینه قسمت جلویی چشم:  هدف این بررسی وضعیت قرنیه و زاویه و سپس تعیین مناسب‌ترین روش جراحی برای هر مورد است.
• معاینه فوندوس:  پس از گشاد کردن مردمک ها با قطره چشم، چشم پزشک از طریق یک عدسی بزرگ نمایی مخصوص نگاه می‌کند تا شبکیه و عصب بینایی را بررسی کند و علائم آسیب را تشخیص دهد. آب سیاه باعث از بین رفتن پیشرونده رشته‌های عصبی از عصب بینایی می‌شود و در نتیجه شکافی (حفاری) ایجاد می‌شود که با پیشرفت بیماری اندازه آن افزایش می‌یابد.
• تونومتری:  برای اندازه‌گیری فشار چشم انجام می‌شود. برای انجام این آزمایش، چشم پزشک مقداری قطره برای بی‌حس کردن چشم‌ها می‌ریزد و سپس ابزاری را برای اندازه‌گیری فشار روی چشم قرار می‌دهد. فشار طبیعی چشم بین ۱۰ تا ۲۰ میلی‌متر جیوه است.

علایم بیماری آب سیاه

علائم و نشانه‌های آب سیاه مادرزادی می‌تواند متفاوت باشد. برخی از کودکان تقریباً هیچ علامتی نخواهند داشت. در بسیاری از موارد، علائم با افزایش سن کودک پیشرفت می‌کند. اغلب، کدر یا تیره شدن قرنیه اولین علامتی است که والدین متوجه آن می‌شوند. علائم رایج عبارتند از:

• چشم‌های بزرگ شده
• قرنیه بزرگ شده
• حساسیت به نور
• قرنیه خاکستری مه آلود
• چشمانی که مدام آب می‌ریزند یا اشک می‌ریزند
• از دست دادن بینایی

کودکان مبتلا به آب سیاه مادرزادی اولیه احتمالاً علائم ثانویه دیگری را نشان می‌دهند. در ادامه چند مورد از شرایطی که عموماً نتیجه ناراحتی ناشی از بیماری آب سیاه هستند و ممکن است شامل موارد زیر باشند را معرفی می‌کنیم؛

• استفراغ
• اشتها
• تحریک پذیری
• گریه بیش ازحد

پیشگیری از آب سیاه مادرزادی

درست است که آب سیاه مادرزادی را نمی‌توان به‌طور کامل پیشگیری کرد، اما در صورت تشخیص زودهنگام می‌توان از نابودی کامل بینایی جلوگیری کرد. برخی از بهترین راه‌ها برای اطمینان از ابتلای زودهنگام به آب سیاه مادرزادی عبارتند از:

• معاینه مرتب چشم
• آگاهی از سابقه پزشکی اعضای خانواده

آیا آب سیاه مادرزادی ژنتیکی است؟

محققان بر این باورند که برخی از موارد آب سیاه مادرزادی ژنتیکی است. تصور می‌شود که حدود ۱۰ درصد از موارد آب سیاه مادرزادی یک پیوند ژنتیکی دارند.

درمان آب سیاه مادرزادی

برای درمان آب سیاه مادرزادی، پس از تشخیص، پزشکان تقریباً همیشه آن را با جراحی درمان می‌کنند. از آنجایی که بیهوشی برای نوزادان خطرناک است، پزشکان دوست دارند جراحی آب سیاه مادرزادی را بلافاصله پس از تشخیص انجام دهند. اگر هر دو چشم مبتلا به آب سیاه  باشند، پزشکان ترجیح می‌دهند هر دو چشم را به‌طور همزمان انجام دهند.

در صورتی که پزشکان قادر به انجام فوری جراحی نباشند، ممکن است داروهای خوراکی و قطره‌های چشمی یا ترکیبی از هر دو را برای کمک به حفظ و کاهش فشار چشم تجویز کنند.

گاهی اوقات، میکروسرجری نیز می‌تواند به یک گزینه تبدیل شود. برای کاهش فشار چشم، پزشک یک کانال جدید برای کاهش جریان مایع ایجاد می‌کند. ممکن است یک دریچه یا لوله برای تخلیه مایع کاشته شود.

 در صورت عدم موفقیت سایر روش‌ها، میتوان از جراحی لیزر نیز استفاده کرد. در واقع برای کاهش تولید مایع از لیزر استفاده می‌شود.

اگرچه آب سیاه مادرزادی به‌طور کامل قابل‌برگشت نیست، اما می‌توان آن را کنترل کرد و از کاهش کامل بینایی جلوگیری کرد. شما می‌توانید قبل از بدتر شدن آن را درمان کنید. اگر فرزند شما هر یک از این علائم را نشان داد یا تشخیص داده شد که آب سیاه مادرزادی دارد، همین امروز با پزشک تماس بگیرید درمان شود.

انواع درمان آب سیاه

چندین درمان در دسترس برای بیماری آب سیاه مادرزادی وجود دارد. درمان دقیق به شدت گلوکوم و شدت علائم بستگی دارد. تمام درمان‌ها بر کاهش فشار چشم برای تسکین علائم تمرکز دارند. گزینه‌های درمانی عبارتند از:

• جراحی فیلتر کردن: جراحی فیلتر کردن از ابزارهای کوچکی برای ایجاد تخلیه در چشم استفاده می‌کند. این باعث کاهش فشار چشم می‌شود.
• جراحی لیزری: در حین جراحی لیزر، لیزر سوراخ کوچکی در چشم ایجاد می‌کند تا فشار چشم را خارج کند.
• جراحی زاویه: در این نوع جراحی، زاویه چشم را بریده و آن را ترمیم می‌کند. ساختارهای زاویه ای جدیدی برای چشم ایجاد می‌کند که فشار چشم را کاهش داده و جریان رطوبت چشم را افزایش می‌دهد.
• قطره‌های چشمی موضعی: چند نوع قطره چشمی وجود دارد که می‌تواند به کودکان مبتلا به آب سیاه مادرزادی کمک کند. از آنها می‌توان برای افزایش میزان خروج مایع از چشم یا کاهش تولید بیش از حد مایع در داخل چشم استفاده کرد.
• داروهای خوراکی: مانند قطره‌های چشمی، چند گزینه برای داروهای خوراکی وجود دارد. برخی می‌توانند درد و فشار را تسکین دهند، در حالی که برخی دیگر می‌توانند رطوبت چشم را برطرف کنند.

سخن پایانی

بینایی که قبلاً در نتیجه گلوکوم مادرزادی از بین رفته است قابل‌ترمیم نیست. با این حال، اغلب می‌توان با آشنایی با مواردی جلوی پیشرفت و نابینایی چشم را گرفت.

هنگامی که از رشد بیماری متوقف شد، پزشکان می‌توانند با وسایل کمکی به کودکان کمک میکنند تا از بینایی باقی‌مانده خود نهایت استفاده را ببرند. البته بهتر است بدانید که همه همه موارد آب سیاه مادرزادی به جراحی پاسخ نمی‌دهند. نتایج بسته به روش خاص و کودک خاص می‌تواند متفاوت باشد، اما به‌طور کلی، میزان موفقیت برای حفظ بینایی در آب سیاه مادرزادی بالا است.