آبله مرغان یک ویروس عفونی است که در بیشتر موارد در زمان کودکی، اکثر افراد را مبتلا می‌کند. اما زنان باردار باید از قرار گرفتن در معرض این ویروس از خودشان محافظت کنند، زیرا آبله مرغان در بارداری عوارض مختلفی برای مادر و جنین ایجاد می‌کند. این کار یکی از مهم‌ترین مراقبت‌هایی است که باید در دوران بارداری به آن توجه داشته باشید. آشنایی با روش‌های انتقال ویروس آبله مرغان، علائم و عوارض مختلف آن و همچنین نحوه پیشگیری و درمان آن در دوران بارداری، سلامت شما و جنین را تضمین می‌کند. با توجه به اهمیت این موضوع در این مطلب به بررسی تمام آن چیزی که باید درباره آبله مرغان در دوران بارداری بدانید، می‌پردازیم.
آبله مرغان چیست؟
آبله مرغان در واقع یک عفونت ویروسی است که با برخی علائم مانند بثورات پوستی ظاهر می‌شود. لکه‌ها یا جوش‌های قرمز همراه با خارش که به یکباره کل بدن را درگیر می‌کند، نشان دهنده ابتلا شما به آبله مرغان است. این در حالی است که در اکثر مواقع، تب و بدن درد قبل از ظاهر شدن بثورات ایجاد می‌شود. بیشتر افراد در دوران کودکی به آبله مرغان مبتلا می‌شود، اگرچه موارد بسیاری نیز وجود دارد که یک فرد بالغ نیز می‌تواند به این ویروس مبتلا شود.
آبله مرغان و زنان باردار
یکی از مهم‌ترین نگرانی زنانی که باردار هستند و هنوز آبله مرغان را تجربه نکرده‌اند این است که در این دوران حساس، به این ویروس مبتلا شوند. زیرا مدیریت آبله مرغان در بارداری می‌تواند کمی دشوار باشد و عوارض مختلفی را برای مادر و کودک ایجاد کند. اما باید بدانید که خطر ابتلا به آبله مرغان در دوران بارداری کمتر از آن چیزی است که تصور می‌کنید. به گونه‌ای که از هر ۱۰۰۰ زن فقط سه نفر در دوران بارداری به آبله مرغان مبتلا می‌شوند. اما توصیه می‌شود که در موارد زیر حتما با ماما یا پزشک خود صحبت کنید:
- در دوران بارداری به ویروس آبله مرغان مبتلا شده‌اید.
- باردار هستید و نزدیک کسی بوده‌اید که به آبله مرغان مبتلا شده است.
- تا هفت روز پس از زایمان به آبله مرغان مبتلا شوید.
چه کسانی بیشتر در معرض ابتلا به آبله مرغان در بارداری هستند؟
- اگر قبلا یک بار به آبله مرغان مبتلا شده‌اید، به احتمال زیاد در برابر این ویروس مصون هستید.
- اگر به آبله مرغان مبتلا نشده‌اید و باردار هستید، ممکن است در معرض خطر ابتلا به این ویروس باشید. بنابراین شما باید از تماس با افرادی که آبله مرغان دارند، اجتناب کنید.
- در صورتی که از ابتلا خود به ویروس آبله مرغان در گذشته یا کودکی مطمئن نیستید، می‌توانید با آزمایش خون و بررسی وجود یا عدم وجود آنتی بادی‌های ویروس آبله مرغان، مشخص کنید که آیا در برابر این ویروس مصون هستید یا خیر.
راه های انتقال ویروس آبله مرغان
دانستن این موضوع که ویروس آبله مرغان چگونه پخش می‌شود، می‌تواند به شما در مراقبت از خود در دوران بارداری کمک کند. همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد در صورتی که نسبت به این ویروس مصون نباشید، می‌توانید از طریق تماس با فردی که ناقل این عفونت است، به راحتی به آبله مرغان مبتلا شوید. همچنین باید بدانید که فرد مبتلا به آبله مرغان می‌تواند ویروس را از حدود ۲ روز قبل از ظاهر شدن بثورات و تا زمانی که تمام تاول‌ها توسط پوست پوشانده شود، به دیگران منتقل کند.
راه‌های انتقال ویروس آبله مرغان شامل موارد زیر است:
- زمانی که فرد مبتلا به آبله مرغان سرفه یا عطسه می‌کند، ویروس را به سرعت در هوا پخش می‌کند.
- امکان انتقال ویروس از طریق بزاق (تف) یا مخاط شخص مبتلا به آبله مرغان، وجود دارد.
- دست زدن و تماس با پوست فردی که بثورات آبله مرغان دارد، مهم‌ترین روش انتقال ویروس است.
برای جلوگیری از ابتلا به آبله مرغان در بارداری باید توجه داشته باشید که اگر نسبت به این ویروس عفونی مصون نیستید، می‌توانید از طریق تماس نزدیک با فردی که زونا دارد نیز به آن مبتلا شوید. زونا یک عفونت ناشی از همان ویروسی است که باعث آبله مرغان می‌شود. همچنین اگر قبلا آبله مرغان داشته‌اید، ویروس در بدن شما باقی می‌ماند و می‌تواند بعدا به صورت زونا عود کند. زونا باعث ایجاد بثورات دردناک در یک طرف صورت یا بدن می‌شود. افراد مبتلا به زونا می‌توانند آبله مرغان را به افراد دیگر سرایت دهند، اما نمی‌توانند زونا را به افراد دیگر منتقل کنند.
آیا حضور در اطراف افراد مبتلا به آبله مرغان در بارداری بی خطر است؟
یکی از مهم‌ترین دغدغه زنان باردار این است که آیا برقراری ارتباط با افرادی که آبله مرغان دارند، خطرناک است؟ این سوال بیشتر ذهن افرادی را مشغول می‌کند که یکی از نزدیکان یا اعضای خانواده به این ویروس مبتلا می‌شوند و دوری از آنها ممکن است کمی سخت یا دشوار باشد. در پاسخ به این سوال باید به برخی شرایط و موقعیت‌هایی که آن را تجربه کرده‌اید و همچنین سلامت کلی بدن خود توجه کنید، بنابراین برای تصمیم به حضور در کنار فردی که آبله مرغان دارد، این نکات را در نظر داشته باشید:
آبله مرغان در بارداری بسیار نادر است
به طور کلی، از هر ۱۰۰۰ زن تنها ۳ نفر در دوران بارداری به آبله مرغان مبتلا می‌شوند که در بیشتر موارد نیز این شرایط منجر به بهبودی کامل بدون هیچ مشکلی در سلامتی می‌شود. با این حال، همچنان مهم است که اگر مشکوک هستید که در معرض این ویروس قرار گرفته‌اید، فوراً به دنبال مراقبت‌های پزشکی باشید، زیرا ممکن است عوارض جدی برای شما یا جنین متولد نشده به همراه داشته باشد.
آیا نسبت به آبله مرغان مصون هستید؟
اگر قبلا تجربه ابتلا به ویروس آبله مرغان را داشته‌اید یا واکسن آن را دریافت کرده‌اید، پس نیازی به نگرانی در مورد تماس با فرد مبتلا به این ویروس در دوران بارداری نیست. اگر از قبل نسبت به آبله مرغان مصون هستید، این ایمنی را به جنین خود نیز منتقل خواهید کرد، بنابراین نوزاد متولد نشده شما در معرض خطر ابتلا به آبله مرغان در رحم نخواهد بود. به طور کلی اکثر افراد بعد از یکبار ابتلا به آبله مرغان، به ندرت به آن مبتلا می‌شوند، اما اگر بعد از تماس با فرد مبتلا به آبله مرغان، احساس خارش داشتید و یا شاهد جوش بر روی پوست بدن خود بودید، با پزشک عمومی یا مامای خود صحبت کنید.
آیا در برابر آبله مرغان مصون نیستید؟
اگر شما در بارداری در معرض ویروس آبله مرغان هستید و قبلا به آن مبتلا نشده‌اید، باید در اسرع وقت به پزشک خود مراجعه کنید. توجه داشته باشید که آبله مرغان در بارداری می‌تواند به طور بالقوه مشکلات سلامتی جدی برای شما و جنین ایجاد کند و ممکن است برای جلوگیری از این امر به تزریق گلوبولین ایمنی واریسلا زوستر (VZIG) نیاز داشته باشید. اگر با فرد مبتلا به آبله مرغان در تماس بودید و در برابر این ویروس ایمن نیستید، باید در اسرع وقت با پزشک خود تماس بگیرید، حتی اگر هیچ علامتی از خود نشان نمی‌دهید.
آیا مطمئن نیستید که قبلا آبله مرغان گرفته‌اید؟
اگر نمی‌توانید به طور قطع به خاطر بیاورید که آیا در کودکی آبله مرغان داشته‌اید یا خیر، به پزشک خود مراجعه کنید. پزشک باید سوابق شما را داشته باشد و اگر هیچ سوابقی در دسترس نباشد، ممکن است بتواند یک آزمایش خون ترتیب دهد تا بررسی کند که آیا شما نسبت به ویروس آبله مرغان مصون هستید یا خیر.
عوارض آبله مرغان در بارداری
آبله مرغان در دوران بارداری عوارض مختلفی برای مادر و جنین به همراه دارد، ازجمله:
عوارض آبله مرغان برای مادران باردار
- پنومونی (التهاب ریه)
- آنسفالیت (التهاب مغز)
- هپاتیت (التهاب کبد)
- مننژیت (التهاب بافت‌های اطراف مغز و نخاع)
همچنین زنان بارداری که یک یا چند شرایط زیر را دارند، بیشتر در معرض خطر عوارض ویروس آبله مرغان در دوران بارداری هستند:
- زنانی که سیگار می‌کشند.
- بیماری ریوی دارند.
- استروئید مصرف می‌کنند.
- ۲۰ هفته از بارداری آنها گذشته است.
عوارض آبله مرغان برای جنین
- خطر ابتلا به سندرم واریسلا جنینی (FVS)که به عنوان سندرم واریسلا مادرزادی نیز شناخته می‌شود، در نوزادانی که مادر آنها در دوران بارداری به ویروس آبله مرغان مبتلا شده است، بیشتر است. FVS یک اختلال نادر است که باعث تعدادی نقص مادرزادی یا ناهنجاری‌ها می‌شود. این اختلال زمانی رخ می‌دهد که مادر در ۲۰ هفته اول بارداری آبله مرغان بگیرد. ناهنجاری‌های ناشی از FVS در هر مورد متفاوت است، اما به طور بالقوه می‌تواند منجر به بروز ناهنجاری‌های مختلف در پوست، مغز، چشم‌ها، بازوها، پاها، دست‌ها، مثانه و یا روده فرزند متولد نشده شما شود. همچنین این ناهنجاری‌ها می‌توانند شامل زخم‌های شدید پوستی، اندام‌های شکل نگرفته، التهاب چشم‌ها و یا رشد ناکافی مغز باشند.
- ابتلا به عفونت آبله مرغان در بدو تولد، یکی دیگر از عوارض آبله مرغان در بارداری برای جنین محسوب می‌شود. اگر مادری در مراحل بعدی بارداری یعنی بعد از ۳۶ هفته به آبله مرغان مبتلا شود، ممکن است نوزاد مبتلا شده به آبله مرغان را به دنیا بیاورد. به این شرایط واریسلا نوزادی می‌گویند و در ۳۰ درصد موارد کشنده است.
- احتمال ابتلا به زونا در مراحل بعدی زندگی برای کودکانی که مادران آنها در دوران بارداری به آبله مرغان مبتلا شده‌اند، وجود دارد. همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد، آبله مرغان توسط ویروس واریسلا زوستر ایجاد می‌شود که همان ویروسی است که باعث زونا می‌شود. اگر مادری بین هفته‌های ۲۸ تا ۳۶ بارداری خود به آبله مرغان مبتلا شود، این احتمال وجود دارد که جنین به این ویروس آلوده شده باشد اما هیچ علامتی نداشته باشد. این امر خطر فعال شدن مجدد ویروس در آینده و ایجاد زونا را افزایش می‌دهد.
جنین و آبله مرغان در بارداری
همان‌طور که می‌دانید جنین در معرض مشکلات و عوارض ابتلا شما به آبله مرغان در دوران بارداری وجود دارد. اما اینکه جنین چگونه و به چه میزان تحت تاثیر این ویروس قرار می‌گیرد، بستگی به مدت زمان بارداری شما دارد. به این شکل که:
- اگر آبله مرغان در سه ماهه اول بارداری اتفاق بیفتد، خطر نقایص مادرزادی ۰.۵ تا ۱ درصد است.
- در صورتی که در هفته سیزدهم و بیستم بارداری خود به آبله مرغان مبتلا شوید، خطر نقص مادرزادی جنین ۲ درصد است.
- اگر آبله مرغان ۱ تا ۲ روز پس از زایمان اتفاق بیفتد، ۲۰ تا ۲۵ درصد احتمال دارد که کودک شما به آبله مرغان مبتلا شود که به عنوان واریسلا مادرزادی شناخته می‌شود.
- اگر ۶ تا ۱۲ روز قبل از زمان زایمان خود به ویروس آبله مرغان مبتلا شوید، احتمال ابتلا نوزاد تازه متولد شده به این ویروس وجود دارد. در این صورت، کودک شما ممکن است برخی از آنتی بادی‌های آبله مرغان را که به تازگی ساخته‌اید دریافت کند، که باعث خفیف شدن آبله مرغان مادرزادی می‌شود.
محافظت از جنین در برابر آبله مرغان
یکی از مهم‌ترین دغدغه مادران بارداری که به ویروس آبله مرغان مبتلا شده‌اند، این است که چگونه از جنین خود در برابر این ویروس محافظت و مراقبت کنم. برای حفظ سلامت جنین و کاهش عوارض این ویروس این نکات را در نظر داشته باشید:
- در صورتی که در کودکی یا پیش از بارداری خود، تجربه ابتلا به آبله مرغان را داشته باشید، نیاز نیست برای محافظت از جنین خود در برابر این ویروس اقداماتی انجام دهید. زیرا در این شرایط آنتی بادی‌های لازم و ضروری در بدن شما برای محافظت از مادر و جنین در برابر ابتلا به آبله مرغان، وجود دارد.
- در صورتی که در دوران بارداری خود هستید و قبلا به آبله مرغان مبتلا نشده‌اید و به تازگی با فرد مبتلا به این ویروس در تماس بوده‌اید، باید واکسن گلوبولین ایمنی زوستر (ZIG) را دریافت کنید. این واکس باید ظرف ۴ روز پس از اولین تماس شما با فرد مبتلا به آبله مرغان، تزریق شود. توجه داشته باشید که این کار تنها در صورتی انجام می‌شود که از قبل آنتی بادی علیه آبله مرغان دریافت نکرده باشید.
پیشگیری از آبله مرغان
واکسن واریسلا می‌تواند از شما در برابر آبله مرغان محافظت کند. در واقع این واکسن سالانه از بیش از ۳.۵ میلیون مورد ابتلا به آبله مرغان جلوگیری می‌کند. اما باید توجه داشته باشید که دریافت این واکسن در دوران بارداری، ممکن است خطرناک باشد. بنابراین اگر باردار هستید یا قصد بارداری دارید و مطمئن نیستید که قبلا واکسن زده‌اید یا آبله مرغان داشته‌اید، باید با پزشک خود صحبت کنید. پزشک می‌تواند یک آزمایش خون انجام دهد تا متوجه شود آیا شما در برابر این ویروس مصون هستید یا خیر.
درمان آبله مرغان در بارداری
برای کمک به درمان و کاهش عوارض آبله مرغان در دوران بارداری برخی اقدامات درمانی و مراقبتی وجود دارد که توصیه می‌شود آنها را به خوبی رعایت کنید، از جمله:
- اگر در برابر این ویروس مصون نیستید و در معرض ابتلا به آبله مرغان قرار دارید، تزریق گلوبولین واریسلا زوستر ممکن است در صورت عدم وجود تاول در عرض ۱۰ روز توصیه شود. محتویات این واکسن شامل فرآورده خون انسان است که به سیستم ایمنی کمک می‌کند و می‌تواند عفونت را خفیف کرده و شدت آن را کمتر کند. با این حال، اگر تاول‌هایی از آبله مرغان دارید، این کار مؤثر نخواهد بود.
- خود را هیدراته نگه دارید. آبله مرغان باعث ایجاد تب می‌شود که می‌تواند باعث از دست دادن مایعات از طریق تعریق و تنفس سنگین شود. اطمینان از نوشیدن مایعات کافی، ترجیحا آب، از کم آبی بدن شما جلوگیری می‌کند.
- داروهای بدون نسخه می‌توانند به تسکین علائم آبله مرغان کمک کنند. در صورت درد یا تب می‌توان از مسکن‌هایی مانند پاراستامول استفاده کرد. بهتر است از مصرف ایبوپروفن اجتناب کنید، زیرا احتمال کمی برای ایجاد واکنش‌های پوستی شدیدتر در صورت مصرف آن در حین ابتلا به آبله مرغان وجود دارد.
- مصرف داروهای ضد ویروس که با تجویز پزشک انجام می‌شود به شما در درمان آبله مرغان در بارداری کمک می‌کند. اگر در هفته بیستم بارداری به آبله مرغان مبتلا شوید، پزشک ممکن است برای شما یک داروی ضد ویروسی به نام آسیکلوویر تجویز کند. آسیکلوویر نمی‌تواند علائم آبله مرغان را درمان کند، اما می‌تواند به کاهش شدت علائم کمک کرده و خطر ایجاد عوارض در نتیجه عفونت را کاهش دهد.
- کالامین می‌تواند علائم آبله مرغان را کاهش دهد. کالامین یک اثر خنک کننده و تسکین دهنده بر روی پوست دارد که در کاهش خارش ناشی از آبله مرغان موثر است. شما می‌توانید لوسیون کالامین را از داروخانه‌ها تهیه کرده و آن را به طور مستقیم روی لکه‌ها بمالید.
- حمام بلغور جو دوسر و بی کربوهیدرات به کاهش علائم آبله مرغان کمک می‌کند. مانند کالامین، بلغور جو دوسر و بی کربنات باعث کاهش تحریک پوست می‌شود. بهترین نوع بلغور جو دوسر برای این کار، جو دوسر کلوئیدی است که به خوبی آسیاب شده و به راحتی در آب داغ حل می‌شود. علاوه بر این افزودن مقداری بی کربنات در آب گرم حمام نیز اثر تسکین دهنده‌ای بر پوست تحریک شده دارد.
سخن پایانی
بارداری دوران شیرین و حساسی است که باید بیش از هر زمان دیگری به سلامت خودتان و جنین اهمیت بدهید. آبله مرغان در بارداری ممکن است عوارض مختلفی برای مادر و کودک به همراه داشته باشد. اما در صورت آشنایی با روش‌های مراقبت از جنین و انجام اقدامات درمانی به موقع می‌توان به کاهش عوارض احتمالی آن پرداخت. با توجه به اهمیت این موضوع در این مطلب به بررسی کامل آبله مرغان در دوران بارداری و روش‌های مراقبتی لازم پرداختیم.
منابع: