آزمایش اسپرموگرام در مردان یکی از مهمترین آزمایشات پزشکی در حوزه ناباروری مردان است. این آزمایش برای بررسی و تعیین کیفیت و تعداد اسپرم‌های مردان به‌کار می‌رود. کیفیت و تعداد اسپرم‌ها میتواند تاثیر زیادی بر روی احتمال باروری مردان داشته باشد و به عنوان یکی از علل اصلی ناباروری در مردان محسوب می‌شود. این آزمایش با بررسی میکروسکوپیک اسپرم‌ها و محاسبه شاخص‌هایی از جمله تعداد اسپرم‌ها، حرکت، شکل و ابعاد آنها، میزان سیالات اسپرمی و بارزی رنگ، برای تشخیص مشکلات ناباروری انجام می‌شود.
از آزمایش اسپرموگرام در مردان چه میدانید؟
آزمایش اسپرموگرام در مردان یکی از مهمترین تستهای تشخیصی در مورد سلامت اسپرم مردان است که به صورت رایج در تشخیص برخی از مشکلات ناباروری مردان استفاده می‌شود. در این آزمایش، نمونه ای از اسپرم مرد از طریق مراجعه به پزشک یا مرکز تخصصی جمع آوری می‌شود و سپس به محیطی مناسب برای شمارش و بررسی تحت میکروسکوپ قرار می‌گیرد.
قبل از جمع آوری نمونه اسپرم پزشک ممکن است از بیمار درباره سابقه پزشکی، استفاده از داروها، عادات غذایی و فعالیت های ورزشی و مسائل مشابه استفاده کند. پس از جمع آوری نمونه اسپرم، آن را به طور معمول در یک لوله با محیطی مناسب نگهداری می‌کنند. در بعضی موارد، نمونه اسپرم فریز می‌شود تا بتوان از آن برای تست در آینده استفاده کرد.
اطلاعاتی که از این آزمایش به دست می‌آید شامل تعداد، شکل، حرکت و سایر ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی اسپرم‌ها است. این آزمایش به پزشک کمک میکند تا بتواند به دقت بیشتری در مورد سلامت اسپرم و علت ناشی از ناباروری مرد تشخیص دهد. به عنوان مثال، نتایج آزمایش میتواند نشان دهد که تعداد اسپرم ها کم است یا حرکت آنها ضعیف است که این مسائل میتواند علت اصلی ناباروری مرد باشد.
با تاریخچه آزمایش اسپرموگرام در مردان آشنا شوید
آزمایش اسپرموگرام در مردان یکی از معروفترین و پرکاربردترین آزمون‌های پزشکی در زمینه باروری مردان است. این آزمایش با هدف بررسی تعداد، حرکت و شکل اسپرم‌های موجود در نمونه اسپرم انجام می‌شود.
تاریخچه آغازین این آزمایش به سال ۱۹۲۰ برمی‌گردد، هنگامی که دکتر ناثان شاکمن در ایالات متحده آمریکا برای اولین بار این آزمایش را انجام داد. او از تلسکوپ با بزرگنمایی ۱۰۰ برای مشاهده اسپرم‌ها استفاده کرد. این آزمایش در آن زمان به دلیل مشکلات فنی و نبود تجهیزات کافی، به صورت بسیار محدود و پرهزینه انجام می‌شد.
در سال ۱۹۵۰، آزمایش اسپرموگرام به عنوان یک روش دقیق برای بررسی باروری مردان به کار گرفته شد. در این زمان، تجهیزات پیشرفته‌تر و سریعتری برای شمارش و مشاهده اسپرم‌ها در دسترس بود.
در دهه‌های بعدی، فناوری‌های جدیدی برای انجام آزمایش اسپرموگرام به کار گرفته شد. به عنوان مثال، در دهه ۱۹۹۰، سیستم‌های خودکار برای شمارش اسپرم‌ها با دقت بالا و سرعت بیشتری معرفی شدند.
امروزه، آزمایش اسپرموگرام با استفاده از دستگاه‌های پیشرفته‌تر و نرم‌افزارهای کامپیوتری به صورت استاندارد در سراسر جهان انجام می‌شود.
روش انجام آزمایش
آزمایش اسپرموگرام در مردان یک آزمایش پزشکی است که برای بررسی باروری مردان انجام می‌شود. در این آزمایش، نمونهای از اسپرم مرد، به منظور بررسی تعداد، حرکت و شکل آنها، تحت میکروسکوپ قرار می‌گیرد. برای انجام این آزمایش، به طور کلی دو روش به کار می‌رود:
- روش دستی
- روش خودکار
روش دستی انجام اسپرموگرام:
گرفتن نمونه اسپرم: نمونه اسپرم به طور معمول به وسیله ماستوربات و از طریق انزال دریافت می‌شود. همچنین می‌توان از روش انزال به صورت دستی استفاده کرد.
حفظ نمونه: نمونه اسپرم باید در دمای بین ۳۶ تا ۳۹ درجه سانتیگراد نگهداری شود تا از خرابی آن جلوگیری شود.
تنظیم نمونه: نمونه اسپرم به کمک محلولی تنظیم می‌شود تا به ترکیب معینی از پروتئین، قند و الکل برای حفظ شدن اسپرم‌ها برسد.
شمارش اسپرم‌ها: نمونه اسپرم با استفاده از میکروسکوپی، به شکلی که به یک شبکه شطرنجی شبیه باشد، ثابت شده و تعداد اسپرم‌ها در هر یک از خانه‌ها شمرده می‌شود.
تعیین حرکت اسپرم‌ها: حرکت اسپرم‌ها توسط میکروسکوپ بررسی می‌شود و در صورت تمایز بین حرکت اسپرم‌های حرکت کننده و غیرحرکت کننده، در دو دسته قرار داده می‌شود.
اندازه‌گیری شکل اسپرم‌ها: شکل اسپرم‌ها توسط میکروسکوپ بررسی شده و شکل، طول، عرض، شاخص استوایی و دیگر ویژگی‌های آنها اندازه‌گیری می‌شود.
گزارش نتایج: پس از جمع‌آوری اطلاعات، یک گزارش به پزشک ارائه می‌شود که شامل تعداد، حرکت و شکل اسپرم‌ها است. این گزارش میتواند به عنوان یکی از ابزارهای تشخیصی برای تعیین باروری مردان استفاده شود.
روش خودکار انجام اسپرموگرام:
روش خودکار برای انجام آزمایش اسپرموگرام، از دستگاه‌های مختلفی مانند CASA استفاده میکند. این دستگاه‌ها، تصاویر میکروسکوپی اسپرم‌ها را برای تحلیل و پردازش، به کامپیوتر ارسال می‌کنند.
در این روش، میکروسکوپ تصویر را برای تصویربرداری بر روی یک دستگاه دیجیتال تلویزیونی به رایانه انتقال می‌دهد. سپس نرم‌افزار مربوطه از تصاویر به دست آمده معیارهایی مانند تعداد، حرکت و شکل اسپرم‌ها را تحلیل میکند و گزارش نتایج را به پزشک ارائه میکند. روش خودکار اسپرموگرام، به دلیل دقت بیشتر و قابلیت تکرارپذیری بالاتر، برای انجام آزمایش به صورت گسترده‌تر مورد استفاده قرار می‌گیرد.
آزمایش اسپرموگرام در مردان مناسب چه افرادی است؟
آزمایش اسپرموگرام در مردان برای بررسی شدت و نوع ناتوانی جنسی مردان، باروری آنها و ارزیابی اسپرم‌هایشان استفاده می‌شود. این آزمایش به‌صورت معمول برای مردانی که به دنبال بچه‌دار شدن هستند و یا با مشکلاتی مانند کمبود اسپرم، ناتوانی جنسی و یا تغییرات شیمیایی در مایع منی مواجه هستند تجویز می‌شود.
اگر شما و همسرتان به دنبال بچه‌دار شدن هستید و یا به هر دلیل دیگری قصد انجام آزمایش اسپرموگرام را دارید، پزشکتان میتواند در مورد این که آیا این آزمایش برای شما مناسب است یا خیر توضیح دهد. علاوه بر این اگر در مرحله باروری مشکلی وجود دارد، پزشک ممکن است به شما توصیه کند که هر چند که شما و شریکتان مشکلی ندارید، با انجام این آزمایش برای اطمینان بیشتر اطلاعات بیشتری درباره وضعیت جنین و باروری خودتان بدست آورید.
همچنین آزمایش اسپرموگرام در مردان برای مردانی که درگیر مشکلات سلامتی مانند تنگی در مجاری ادراری، التهاب‌های مربوط به عملیات تولید مثل یا سابقه آسیب به آلت تناسلی هستند نیز توصیه می‌شود. به‌طورکلی، این آزمایش به‌صورت روتین به‌عنوان بخشی از سنجش معمول در مراکز بهداشتی، درمانی و باروری انجام می‌شود.
لازم به ذکر است که آزمایش اسپرموگرام نیازمند برخی از محدودیت‌ها نیز می‌باشد. به‌طور مثال، برای یک دوره صحیح از آزمایش، مردان باید حداقل ۲ تا ۷ روز پیش از انجام آزمایش، از رابطه جنسی خودداری کرده باشند. همچنین، اجتناب از مصرف الکل، دخانیات و داروهایی که به تولید اسپرم تأثیر دارند میتواند برای حصول نتایج دقیق و قابل اطمینان در آزمایش اسپرموگرام، ضروری باشد. در هر صورت، پزشک شما میتواند برای انجام آزمایش اسپرموگرام، راهنمایی‌های لازم را به شما ارائه کند.
اصلی ترین ویژگی های آزمایش اسپرموگرام در مردان
برخی از ویژگی‌های اصلی آزمایش اسپرموگرام در مردان که در مردان سنجیده می‌شوند عبارتند از:
حجم اسپرم: این پارامتر به میزان مایع منی که در هر بار انزال تولید می‌شود، اشاره دارد. معمولاً حجم منی بین ۲ تا ۵ میلی لیتر است.
غلظت اسپرم: این پارامتر به تعداد اسپرم‌هایی که در هر میلی‌لیتر منی وجود دارد، اشاره دارد. معمولاً در آزمایش اسپرموگرام، غلظت اسپرم بین ۱۵ تا ۲۰۰ میلیون در هر میلی‌لیتر است.
حرکت اسپرم: این پارامتر به تعداد اسپرم‌هایی که قادر به حرکت در داخل مایع منی هستند، اشاره دارد. حرکت اسپرم به دو نوع دارای حرکت فعال و حرکت غیرفعال تقسیم می‌شود.
شکل اسپرم: این پارامتر به شکل و اندازه اسپرم‌ها اشاره دارد. شکل نامناسب و غیرطبیعی اسپرم‌ها میتواند بر روی قابلیت تولید مثل مرد تأثیر بگذارد.
زمان انعقاد: این پارامتر به زمانی که از ابتدای انزال تا تولید منی گذشته است اشاره دارد.
pH: این پارامتر به اسیدیته یا بازیابیته مایع منی اشاره دارد. محدوده طبیعی pH مایع منی بین ۷.۲ تا ۸.۰ است.
لزومات ویتال اسپرم: این پارامتر به تعداد اسپرم‌هایی که در حداقل یکی از لزومات ویتال خود شامل نوک، سر و دم هستند، اشاره دارد. این پارامتر نشان دهنده تعداد اسپرم‌هایی است که به شکل طبیعی ساختار دارند و قابلیت رفتار و تولید نسل را دارند.
نوع و جریان مایع منی: در بعضی از موارد، آزمایش اسپرموگرام شامل بررسی نوع و جریان مایع منی نیز می‌شود. این موارد شامل رنگ، بو، طعم و ظاهر مایع منی هستند که ممکن است نشان‌دهنده مشکلات غیر باروری باشند.
توجه به این ویژگی‌های آزمایش اسپرموگرام بسیار مهم است، زیرا به پزشکان و متخصصین باروری کمک میکند تا علت مشکلات باروری را تشخیص داده و درمانی مناسب را پیشنهاد کنند. همچنین، این آزمایش برای مردانی که درصد باروری آنها پایین است، بسیار مفید است تا بتوانند مشکلاتشان را درمان کرده و احتمال تولید نسل را افزایش دهند.
مزایا و معایب آزمایش اسپرموگرام در مردان
مزایا:
تشخیص مشکلات باروری: آزمایش اسپرموگرام در مردان به پزشکان و متخصصان باروری کمک میکند تا مشکلات مربوط به باروری مردان را تشخیص داده و درمان کنند.
پیشگیری از بیماریهای جنسی: این آزمایش به مردان کمک میکند تا مطمئن شوند که سلامت جنسی آنها بهترین وضع را دارد و در صورت وجود بیماری جنسی مانند عفونت یا بیماریهای جنسی مانند سیفیلیس و هپاتیت بتوانند درمان کنند.
ارزیابی اثربخشی درمان: آزمایش اسپرموگرام به پزشکان کمک میکند تا اثربخشی درمان را ارزیابی کنند و در صورت نیاز به درمان مجدد بپردازند.
کاهش اضطراب: برخی از مردان درباره آزمایش اسپرموگرام نگران هستند، اما انجام این آزمایش میتواند به آنها کمک کند تا با اطمینان بیشتری در مورد سلامت جنسی خود احساس کنند.
معایب:
محدودیتهای فردی: آزمایش اسپرموگرام در مردان به خاطر نیاز به انجام توسط پزشک محدودیتهای فردی دارد و ممکن است به دلایل مختلفی مانند هزینه یا ناراحتی فردی به تعویق بیفتد.
ممکن است به دلیل عوارض داروها نتایج غیر قابل اعتماد باشد.
نیاز به تکرار آزمایش: برخی موارد نیاز به تکرار آزمایش اسپرموگرام را دارند زیرا نتایج اولیه ممکن است غیردقیق باشد.
ممکن است به دلیل مواردی مانند استرس یا اضطراب نتایج غیردقیق باشد.
آزمایش های مشابه آزمایش اسپرموگرام در مردان را بشناسید
تعدادی آزمایش مشابه آزمایش اسپرموگرام در مردان برای بررسی سلامتی جنسی مردان وجود دارد که به شرح زیر هستند:
آزمایش نیروی عضلات پرینه: این آزمایش برای بررسی عملکرد عضلاتی پرینه (عضلاتی که پایین شکم و بالای آلت تناسلی مردان قرار دارند) استفاده می‌شود. این آزمایش به منظور تشخیص نارسایی عضلات پرینه و نقص در فرآیند انزال، بررسی میزان قدرت عضلات پرینه، و تشخیص علل ناتوانی جنسی در مردان انجام می‌شود.
آزمایش سطح تستوسترون: این آزمایش برای بررسی سطح هورمون تستوسترون در خون مردان استفاده می‌شود. تستوسترون یک هورمون مهم در جنسیت مردانه است که برای حفظ سلامتی آلت تناسلی، ساخت و تولید اسپرم و تنظیم عملکرد عضلات و استخوان‌ها نیز مسئول است. نوسانات سطح تستوسترون ممکن است علت اختلال در عملکرد جنسی و ناتوانی جنسی در مردان باشد.
آزمایش PSA: آزمایش PSA برای بررسی میزان آنتی‌ژن پروستات در خون استفاده می‌شود. PSA یک پروتئین است که توسط پروستات تولید می‌شود و میزان آن در خون با افزایش اندازه پروستات و نیز برخی اختلالات پروستاتی افزایش می‌یابد. بررسی PSA به عنوان یکی از مراحل اولیه در تشخیص سرطان پروستات و همچنین برخی اختلالات پروستاتی مانند بیماری التهابی پروستات و هایپرپلازی پروستات مفید است.
آزمایش DNA فرزند: آزمایش DNA فرزند ، یکی از آزمایش‌هایی است که برای تشخیص پدری و ایجاد اطمینان در مورد صحت پدری یک فرزند انجام می‌شود. در این آزمایش، نمونه خون یا سایر نمونه‌های بیولوژیکی پدر و فرزند گرفته می‌شود و با یکدیگر مقایسه می‌شوند تا بتوان نسبت پدری فرزند را تعیین کرد. این آزمایش در صورت عدم قطعیت در نسبت پدری، یا در صورت ایجاد شک در مورد صحت پدری فرزند، مفید است.
تمامی این آزمایش‌ها هدف دارند تا بررسی‌هایی از جنسیت و عملکرد جنسی مردان انجام دهند. اما هر کدام از آنها به معضلات مختلفی تمرکز می‌کنند و از روش‌های متفاوتی برای بررسی استفاده می‌کنند. برای تعیین اینکه کدام یک از این آزمایش‌ها برای شما مناسب است، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید.
اقدامات لازم پیش از انجام آزمایش
قبل از انجام آزمایش اسپرموگرام، برخی اقدامات لازم است که میتواند نتایج آزمایش را تحت تاثیر قرار دهد. در ادامه به برخی از این اقدامات اشاره خواهیم کرد:
- توصیه می‌شود که در روز قبل از آزمایش، فعالیت جنسی را محدود کنید تا به کیفیت نمونه اسپرم کمک کنید. همچنین از انجام فعالیت‌های ورزشی شدید و مصرف الکل و دخانیات نیز باید خودداری کنید.
- در صورتی که داروی خاصی مصرف می‌کنید، قبل از آزمایش به پزشک خود اعلام کنید. برخی از داروها ممکن است بر روی کیفیت اسپرم تاثیر منفی داشته باشند.
- قبل از آزمایش باید برای تهیه نمونه اسپرم، یک فضای شخصی و تمیز در دسترس داشته باشید. همچنین، لازم است که دستان و قسمت تناسلی خود را با آب و صابون شستشو دهید.
- معمولاً در روز آزمایش، شما باید نمونه اسپرم تحویل دهید. برای این کار، باید از روش تحویل نمونه اسپرم با پزشک یا مرکز آزمایشگاهی خود آشنا شوید.
- بعضی از مراکز آزمایشگاهی ممکن است درخواست قطعی از شما برای انجام آزمایش بگیرند. در این صورت، باید از زمان انجام آزمایش مطلع شوید و آن را در زمان مشخص شده انجام دهید.
در کل، انجام آزمایش اسپرموگرام در مردان نیازمند برخی اقدامات است که اگر به آنها توجه نشود، ممکن است نتایج آزمایش تحت تاثیر قرار گیرد.
عوارض آزمایش اسپرموگرام در مردان
آزمایش اسپرموگرام یک آزمایش غیر تهاجمی است و به طور کلی با مشکل خاصی همراه نیست. با این حال، ممکن است بعضی افراد در اثر آن برخی از علائم و عوارض زیر را تجربه کنند:
درد و تورم در ناحیه بینی: ممکن است پس از انجام آزمایش اسپرموگرام در مردان درد و تورم در ناحیه بینی رخ دهد. این عارضه معمولاً بسیار کم است و برای چند ساعت پس از آزمایش بهبود می‌یابد.
احساس سردی در ناحیه تحتانی: ممکن است در طول آزمایش احساس سردی در ناحیه تحتانی رخ دهد. این عارضه برای چند دقیقه پس از آزمایش معمولاً باقی می‌ماند و سپس بهبود می‌یابد.
خون در اسپرم: ممکن است در طول آزمایش اسپرموگرام خون در اسپرم مشاهده شود. این مسئله معمولاً ناشی از تراکم شدیدی است که در نمونه اسپرم وجود دارد و معمولاً برای چند روز پس از آزمایش باقی می‌ماند.
احتمال تشنج در موارد نادر: در موارد نادر ممکن است بیمار در طول آزمایش تشنج داشته باشد. این عارضه معمولاً برای افرادی که قبلاً تشنج داشته‌اند یا دارای بیماریهای مغزی هستند بیشتر احتمال دارد.
لازم به ذکر است که این عوارض بسیار کم و نادر هستند و بیشتر افراد بعد از آزمایش بدون هیچگونه عارضه به سمت خانه خود باز می‌گردند. در برخی افراد ممکن است پس از آزمایش اسپرموگرام، بیشترین عارضه‌هایی که مشاهده می‌شود شامل حساسیت و تحریک پوستی در ناحیه تحتانی شکم و بینی، سردرد، خستگی و درد در ناحیه لگنی است. همچنین در برخی موارد نیاز به تکرار آزمایش نیز وجود دارد.
به طور کلی آزمایش اسپرموگرام در مردان یک آزمایش امن است و تنها نیاز به انجام دقیق دستورالعمل‌های پیش آموزشی و توجه به نکات بهداشتی دارد تا از هرگونه عارضه‌ی جانبی جلوگیری شود. در صورتی که شما احساس هرگونه عارضه‌ی جانبی مانند خارش، تورم، درد یا تورم در ناحیه‌ی تحتانی شکم، ادرار و یا هر نشانه‌ی دیگری مشاهده می‌کنید به پزشک خود اطلاع دهید.
چرا مردان باید به سلامت جنسی خود توجه کنند؟
سلامت جنسی یکی از جنبه‌های مهم سلامتی مردان است که بسیاری از آثار مثبت و مفید برای سلامت کلی آنها دارد. برخی از دلایلی که نشان می‌دهند چرا مردان باید به سلامت جنسی خود توجه کنند، عبارتند از:
پیشگیری از بروز بیماریهای جنسی: با انجام روش‌های پیشگیری و اطمینان از سلامت جنسی، مردان می‌توانند از بروز بیماریهای جنسی مانند سیفیلیس، هپاتیت B و C، هرپس و HIV پیشگیری کنند.
بهبود روحیه و روابط فردی: سلامت جنسی به عنوان یک عامل مهم در افزایش اعتماد به نفس و بهبود روابط فردی بین افراد نقش دارد. این مسئله میتواند برای بهبود روحیه و افزایش کیفیت زندگی مردان مؤثر باشد.
بهبود عملکرد جنسی: با رعایت سلامت جنسی، مردان می‌توانند بهبود عملکرد جنسی خود را تجربه کنند. این موضوع شامل بهبود عملکرد جنسی، افزایش شهوت جنسی و بهبود کیفیت و ماندگاری ارگاسم می‌شود.
پیشگیری از بیماریهای قلبی: بررسی‌های نشان داده است که افرادی که مراقبت خوبی از سلامت جنسی خود می‌کنند، کمتر احتمال بروز بیماریهای قلبی دارند. به عبارت دیگر، حفظ سلامت جنسی میتواند به عنوان یک عامل پیشگیری از بروز بیماریهای قلبی عمل کند.