علل تاخیر در راه رفتن کودک
کودک شما در سال اول زندگی به مراحل رشد بسیاری دست خواهد یافت. این مراحل شامل یادگیری نحوه نگه داشتن اشیاء، غلت زدن، خزیدن، نشستن و در نهایت راه رفتن بدون کمک شما است. راه رفتن نیز یک نقطه عطف مهم برای نوزادان است و زمانی هیجان انگیز برای والدین نیز به شمار می‌رود که اولین قدم‌های فرزندشان را با چشم خود ببینند. با این حال، شروع راه رفتن برخی از کودکان نسبت به سایرین بیشتر طول می‌کشد. در صورتی که کتاب‌هایی را در مورد رشد کودک خوانده‌اید یا اگر کودکان دیگری دارید، ممکن است انتظار داشته باشید که نوزادتان اولین قدم‌هایش را بین ۱۰ تا ۱۲ ماهگی خود بردارد. بنابراین وقتی کودک شما تا ۱۴ ماهگی راه رفتن را شروع نمی‌کند، ممکن است نگران شوید. مهم است که به یاد داشته باشید که نوزادان در سنین مختلف رشد می‌کنند و به نقاط عطف می‌رسند. بنابراین این که کودک شما تا ۱۴ ماهگی راه نرفته است، الزاماً نشان‌دهنده مشکل در او نمی‌باشد. در این مقاله، دلایل رایج تاخیر در راه رفتن کودکان و آنچه والدین می‌توانند برای کمک به فرزندشان در رسیدن به این نقطه عطف انجام دهند را مورد بحث قرار می‌دهیم.
نقاط عطف رشد چیست؟
برای درک اینکه چرا کودکان کاری را انجام می‌دهند، مهم است که ابتدا نقاط عطف رشد آن‌ها را بشناسید و درک کنید. نقاط عطف رشد، فعالیت‌هایی هستند که اکثر کودکان می‌توانند در سن خاصی انجام دهند. این چیزی است که مهم است. همه کودکان در یک زمان در یک مرحله نیستند. نقاط عطف رشد، معیارهایی برای ارزیابی رشد کودکانی هستند که ممکن است در یک سن خاص به مرحله‌ای از رشد که باید رسیده باشند، نرسیده‌اند. داشتن کودکی که زودتر از دیگران به نقاط عطف می‌رسد، به این معنی نیست که آن کودک نابغه است و داشتن کودکی که بعد از دیگران به نقاط عطف رشد می‌رسد نیز به این معنی نیست که آن کودک نسبت به هم و سالان خود عقب افتاده است.
با این حال، کودکانی که در زمانی که لازم است به نقاط عطف رشد خود نمی‌رسند، باید تحت نظر باشند تا اطمینان حاصل شود که در نهایت این کار را انجام می‌دهند و مشکل رشد ندارند. این کودکان همچنین ممکن است برای رسیدن به نقاط عطف رشد نیاز به کمک داشته باشند. کودکان باید بر اساس سن به نقاط عطف رشد برسند.
کودکان از دوران نوزادی تا سنین پیش دبستانی مراحل رشد متعددی را پشت سر می‌گذارند. نقاط عطف رشد عبارتند از رشد زبانی، اجتماعی، شناختی (یادگیری و حل مسئله) و حرکتی. نقاط عطف رشد مشخص می‌کنند که یک کودک لازم است تا یک سن خاص به عنوان بخشی از رشد طبیعی چه کاری انجام دهد.
کودکان چه زمانی شروع به راه رفتن می‌کنند؟
اکثر نوزادان اولین قدم‌های خود را بین ۹ تا ۱۲ ماهگی برمی‌دارند. اما برخی از آن‌ها ممکن است از ۶ ماهگی تا اواخر ۱۷ ماهگی نیز شروع به راه رفتن کنند. توجه به این نکته مهم است که هر کودکی با سرعت خاص خود رشد می‌کند و حالت‌های گسترده‌ای از شرایط طبیعی وجود دارد.
راه رفتن فعالیتی است که هر کودکی برای آن هیجان زده است. کودکان نمی‌توانند صبر کنند تا بالاخره راه بروند. با این حال، همه نوزادان یا کودکان خردسال در یک زمان یکسان شروع به راه رفتن نمی‌کنند. برخی از نوزادان تا ۹ ماهگی راه می‌روند و برخی از کودکان خردسال ممکن است تا نزدیک ۱۸ ماهگی راه نروند. هر دوی این موارد عادی هستند. در سال ۲۰۲۲، مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری (CDC) دستورالعمل‌های رشد جدیدی را منتشر کرد. طبق دستورالعمل جدید، کودک نوپا لازم است تا پایان ۱۸ ماهگی بدون کمک راه برود. کودکانی که در این سن، نشانه‌های راه رفتن را از خود نشان نمی‌دهند یا توانایی انجام این کار را بدون کمک ندارند، دارای تاخیر در رشد در نظر گرفته می‌شوند. پزشکان از نقاط عطف رشد برای ارزیابی رشد نوزاد در طول زندگی استفاده می‌کنند و به نشانه های اولیه او در این زمینه توجه دارند.
اگر کودک من تاخیر در راه رفتن دارد، باید نگران باشم؟
اگر کودک شما تا ۱۴ ماهگی راه نمی‌رود، نگرانی‌های شما قابل درک است. شما می خواهید فرزندتان به نقاط عطف رشد برسد و نمی‌خواهید از سایر کودکان هم سن و سال خود عقب بماند. اما تاخیر در راه رفتن کودک در ۱۴ ماهگی معمولاً نشان دهنده مشکل در او نیست. درست است که برخی از نوزادان قبل از ۱۲ ماهگی شروع به راه رفتن می‌کنند، اما برخی دیگر تا ۱۶ یا ۱۷ ماهگی راه نمی‌روند.
برای تشخیص این که آیا تاخیر در راه رفتن کودک شما دلیلی برای نگرانی است یا خیر، فراتر از راه رفتن تنها به این فرآیند نگاه کنید. به عنوان مثال، ممکن است کودک شما در ۱۴ ماهگی قادر به راه رفتن نباشد، ولی با وجود آن متوجه شوید که کودک شما قادر به انجام سایر مهارت‌های حرکتی مانند ایستادن به تنهایی، بالا کشیدن خود با کمک مبلمان و بالا و پایین پریدن بدون مشکل است. این موارد علائمی هستند که نشان می‌دهند مهارت‌های حرکتی کودک شما در حال رشد است و کودک شما مشکلی ندارد. بنابراین، به زودی شاهد اولین قدم‌های فرزند خود خواهید بود. در این حالت به نظارت بر پیشرفت رشدی کودک خود ادامه دهید. اما در صورتی که کودک شما تا ۱۸ ماهگی راه نرفت، با پزشک اطفال صحبت کنید.
همچنین اگر احساس می‌کنید که مهارت‌های حرکتی کودکتان به درستی رشد نکرده است، لازم است با پزشک خود صحبت کنید. در صورتی که کودک ۱۴ ماهه شما نتواند بایستد، بلند شود یا بپرد، ممکن است مشکلی در مهارت‌های حرکتی او وجود داشته باشد.
توجه به این نکته مهم است که برخی از نوزادانی که نارس به دنیا می آیند، دیرتر از سایر کودکان هم سن و سال خود شروع به راه رفتن می‌کنند. بنابراین در صورتی که کودک شما نارس به دنیا آمده است، بلافاصله از ناتوانی او در راه رفتن وحشت نکنید. بلکه هنگام بررسی نقاط عطف رشد او، از سن محاسبه شده کودک خود در زمان بارداری استفاده کنید. سن بارداری بر اساس تاریخ زایمان اولیه کودک شما می‌باشد. برای مثال، در صورتی که یک کودک ۱۴ ماهه دارید، اما سه ماه زودتر زایمان کرده‌اید، سن دقیق کودک شما در واقع ۱۱ ماه است. در این حالت، ممکن است دو تا سه ماه بیشتر طول بکشد تا کودک شما یاد بگیرد که چگونه تعادل خود را حفظ کند و راه برود که این کاملاً طبیعی است. نگران نباشید. به احتمال زیاد، کودک شما به بقیه هم و سالان خود خواهد رسید.
نشانه‌های راه افتادن کودک
هنگامی که کوچولوی شما شروع به حرکت کند، راه رفتن او بسیار نزدیک خواهد بود. در حالی که بسیاری از نوزادان قبل از راه رفتن می‌خزند، ولی همه این کار را انجام نمی‌دهند. برخی از کودکان ابتدا می‌خزند، برخی چهار دست و پا راه می‌روند، و برخی حتی از جایی به جای دیگر می‌غلتند. این یکی از دلایلی است که چهار دست و پا راه رفتن کودکان از نقاط عطف رشد توسط CDC حذف شد. زیرا همه نوزادان این کار را انجام نمی‌دهند. با این حال، موارد خاصی قبل از راه رفتن در کودک رخ می‌دهند. نشانه‌های راه افتادن کودک در آینده نزدیک شامل موارد زیر می‌باشند:
- بالا کشیدن خود برای ایستادن
- نگه داشتن وسایلی مانند مبلمان برای راه رفتن
- ایستادن بدون حمایت
نشانه‌های تاخیر در راه رفتن در کودک
علائم و نشانه‌های اولیه برای تاخیر در راه رفتن کودک ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- عدم علاقه به ایستادن یا راه رفتن با کمک وسایل
- مشکل در تعادل یا هماهنگی
- تأخیر در رسیدن به سایر نقاط عطف رشد مانند خزیدن یا نشستن
- سفتی یا شل شدن مداوم پاهای کودک
دلایل تاخیر در راه رفتن کودک چیست؟
- اختلالات عصبی: اختلالات عصبی می‌تواند سیستم عصبی از جمله مغز و نخاع را تحت تاثیر قرار دهد و منجر به تاخیر در راه رفتن در نوزادان شود. برخی از نمونه‌های اختلالات عصبی که می‌توانند باعث تاخیر در راه رفتن شوند، عبارتند: از فلج مغزی، سندرم داون و تاخیر در رشد. این اختلالات می‌تواند بر حجم عضلانی، هماهنگی و توانایی کودک در یادگیری و انجام مهارت های حرکتی جدید تأثیر بگذارد.
- دیستروفی عضلانی / مشکلات عضلانی: دیستروفی عضلانی و سایر مشکلات عضلانی نیز می‌تواند منجر به تاخیر در راه رفتن در نوزادان شود. این مشکلات می‌تواند باعث ضعف عضلانی و مشکل در هماهنگی شود و یادگیری راه رفتن را برای نوزادان دشوارتر می‌کند. نمونه‌هایی از دیستروفی عضلانی شامل دیستروفی عضلانی دوشن و دیستروفی عضلانی بکر است. این مشکلات، ناشی از اختلالات ژنتیکی است که بر رشد و عملکرد عضلات تأثیر می‌گذارد. در صورتی که مشکوک هستید که کودک شما ممکن است اختلال عصبی یا مشکل عضلانی داشته باشد، بهتر است با یک متخصص اطفال یا متخصص ژنتیک مشورت کنید. آن‌ها قادر خواهند بود تشخیص مناسبی را برای کودک شما ارائه دهند و شما را به گزینه‌های درمانی و درمان‌های مناسب راهنمایی کنند.
- کمبود ویتامین D: ویتامین D برای رشد مناسب استخوان ها و ماهیچه‌های کودک ضروری است. کمبود ویتامین D می‌تواند منجر به تاخیر در راه رفتن در نوزادان شود. زیرا باعث ضعیف شدن استخوان‌ها و ماهیچه‌های کودک می‌گردد.
- راشیتیسم: راشیتیسم عارضه‌ای است که در اثر کمبود ویتامین D، کلسیم یا فسفر ایجاد می‌شود. این عارضه می‌تواند منجر به ضعف استخوان‌ها و تاخیر در راه رفتن در نوزادان شود.
- کم کاری تیروئید: کم کاری تیروئید عارضه‌ای است که در آن غده تیروئید به اندازه کافی هورمون تولید نمی‌کند. این عارضه می‌تواند منجر به تاخیر در راه رفتن در نوزادان شود. زیرا باعث ضعف عضلانی و هماهنگی ضعیف می‌گردد.
- مهارت های حرکتی و راه رفتن: برخی از نوزادان ممکن است در مهارت‌های حرکتی مورد نیاز برای راه رفتن، مانند تعادل و هماهنگی، مشکل داشته باشند.
- وراثت: تاخیر در راه رفتن نیز می‌تواند از والدین به کودک به ارث برسد.
- نارس بودن: نوزادان نارس ممکن است برای رسیدن به نقاط عطف مانند راه رفتن به زمان بیشتری نیاز داشته باشند. زیرا ممکن است بدن و مغز آن‌ها هنوز به طور کامل رشد نکرده باشد.
- دلایل دیگر: سایر دلایل تاخیر در راه رفتن کودک ممکن است شامل چاقی، نقایص مادرزادی یا برخی شرایط پزشکی باشد.
چگونه به کودک خود در راه رفتن کمک کنیم؟
برخی از نوزادانی که تا ۱۴ ماهگی راه رفتن را شروع نمی‌کنند، به تمرین بیشتری نیاز دارند. والدین و مراقبان برای کمک به نوزادان در برداشتن اولین گام‌های خود، می‌توانند او را روی زمین بگذارند و در حالی که کودک در وضعیت ایستاده است، دست‌هایشان را بگیرند. به آرامی کودک را روی زمین هدایت کنید. این تمرین به نوزادان می آموزد که چگونه پاهای خود را بلند کرده و در اتاق حرکت کند. همچنین به او کمک می‌کند تا عضلات پای قوی تری داشته باشند که تعادل آن‌ها را بهبود می‌بخشد.
به عنوان مادر و پدر، ممکن است تمایل به نگه داشتن یا حمل نوزاد در خانه داشته باشید. اما هر چه کودک شما زمان بیشتری را روی زمین صرف کند، فرصت بیشتری برای حرکت و راه رفتن مستقل خواهد داشت. بنابراین به کودکتان اجازه دهید تا جایی که ممکن است غلت بزند، بخزد و خود را از وسایل بالا بکشد.
واکرهای کودک نیز اغلب به عنوان یک ابزار آموزشی برای کودکانی که در حال یادگیری راه رفتن هستند، استفاده می‌شوند. اما در واقعیت، این وسایل انتخاب مطمئنی برای کمک به راه رفتن کودک شما نیستند. در کمال تعجب، واکرهای کودک می‌توانند راه رفتن را در نوزادان به تاخیر بیندازند. برخی از کودکان نیز با راه رفتن با واکر به زمین می‌افتند و زخمی می‌شوند. بنابراین اگر قصد استفاده از این اسباب‌بازی ها را برای کودک خود دارید، همیشه باید کودک خود را هنگام بازی با این اسباب‌بازی‌ها کنترل کنید تا مطمئن شوید که واژگون نمی‌شود.
برخی از والدین فکر می‌کنند که پوشاندن کفش به پای کودک می‌تواند به راه رفتن سریع‌تر او کمک کند. اما حقیقت این است که کفش‌ها اغلب برداشتن اولین قدم‌ها را برای نوزادان سخت‌تر می‌کنند. البته استفاده از کفش برای راه رفتن کودک در فضای باز قطعاً توصیه می‌شود. اما بسیاری از نوزادان وقتی در خانه پا برهنه هستند، سریع‌تر راه رفتن را یاد می‌گیرند.
همانطور که به کودک خود کمک می‌کنید راه رفتن را یاد بگیرد، مطمئن شوید که محیط امنی در داخل خانه برای فرزند خود ایجاد کرده‌اید. امن بودن محیط خانه شامل جمع کردن فرش‌هایی است که ممکن است تعادل کودک شما را به هم بزند و باعث آسیب به او شود. همچنین می‌توانید درهای ایمنی کودک را در نزدیکی راه پله‌ها نصب کنید و میزها یا قفسه‌هایی با لبه‌های تیز را بردارید.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر چه در صورتی که کودک شما تاخیر در راه رفتن دارد نباید وحشت کنید، اما اگر کودک شما تا ۱ سالگی تا ۱ سال و ۲ ماهگی راه نمی‌رود یا اگر سن او کم‌تر از این است ولی شما مشکوک به مشکل حرکتی در کودک خود هستید، صحبت با پزشک ضرری ندارد. گاهی اوقات، تاخیر در راه رفتن کودک به دلیل مشکلات پا یا ران مانند دیسپلازی رشدی لگن (DDH)، راشیتیسم (نرم شدن یا ضعیف شدن استخوان ها) یا شرایطی مانند فلج مغزی و دیستروفی عضلانی است که بر حجم عضلانی کودک تأثیر منفی می‌گذارند. بنابراین اگر به نظر می‌رسد که کودک شما لنگ می‌زند یا اگر پاهایش ضعیف یا نامتقارن به نظر می‌رسد، حتماً با پزشک اطفال مشورت کنید.
به خاطر داشته باشید که هیچ دو کودکی شبیه هم نیستند. بنابراین پیشرفت رشدی کودک خود را با کودکان دیگر مقایسه نکنید یا اگر کودک شما تا ۱۴ ماهگی راه نرفت بیش از حد مضطرب نشوید. وقتی نوبت به راه رفتن می رسد، برخی از کودکان دیر یاد می‌گیرند، اما عقب نمی مانند.