بسیاری از افرادی که مشکل باروری دارند از خود می‌پرسند که چگونه با وجود عادت ماهانه یا پریود نامنظم باردار شوند. خبر خوب این است که قطعاً امکان بارداری در این شرایط وجود دارد. با این حال، ممکن است کمی بیش‌تر از حالت عادی طول بکشد یا برای شما دشوارتر از فردی با چرخه قاعدگی منظم باشد. بر اساس یک پژوهش، زنانی که چرخه قاعدگی آن‌ها کم‌تر از دو روز تغییر داشت، دو برابر بیش‌تر از زنانی که چرخه قاعدگی آن‌ها بیش از شش روز تغییر داشت، در یک بازه زمانی مشخص احتمال باروری داشتند.
مطالعه دیگری نشان داد زنانی که سیکل قاعدگی منظم دارند، چهار برابر بیش‌تر از زنانی که سیکل آن‌ها بیش از ۱۰ روز تغییر دارد، احتمال باردار شدن دارند. برخی از زنان با چرخه نامنظم قاعدگی باید از درمان‌های باروری استفاده کنند. گاهی اوقات، ایجاد تغییر در سبک زندگی می‌تواند دوره‌های نامنظم را اصلاح کند و به شما در باردار شدن کمک کند.
در این مقاله در مورد نحوه باردار شدن با وجود پریودهای نامنظم بیش‌تر بدانید.
آیا چرخه قاعدگی شما واقعا نامنظم است؟
این که چقدر راحت می‌توانید باردار شوید بستگی به موارد زیر دارد:
- علت پریودهای نامنظم شما
- پریود شما چقدر نامنظم است.
- این که آیا می توانید رابطه جنسی را برای باردار شدن دقیقاً زمان بندی کنید یا نه.
قاعدگی نامنظم به چرخه قاعدگی گفته می‌شود که یا کم‌تر از ۲۱ روز یا بیش‌تر از ۳۶ روز باشد. سیکل قاعدگی شما اگر به طور قابل توجهی از یک ماه نسبت به ماه بعد متفاوت باشد، ممکن است نامنظم در نظر گرفته شود. به عنوان مثال، اگر یک ماه سیکل شما ۲۳ روز و ماه بعدی ۳۵ روز باشد، سیکل‌های شما نامنظم در نظر گرفته می‌شود.
تحقیقات نشان داده است که تغییر در طول سیکل قاعدگی نسبت به داشتن یک چرخه منظم کوتاه‌تر یا طولانی‌تر از حد معمول، بیش‌تر با ناباروری مرتبط است. به عبارت دیگر اگر چرخه‌های شما کمی طولانی‌تر از محدوده طبیعی باشند اما طول آن‌ها ثابت بماند، به احتمال زیاد نسبت به فردی که چرخه‌هایش به‌طور قابل توجهی از یکدیگر متفاوت هستند اما طول آن در حد نرمال است، کم‌تر مشکلات باروری را تجربه کنید.
اگر سیکل‌های قاعدگی شما ماه به ماه یک یا دو روز جابجا می‌شود، جایی برای نگرانی نیست. اما زمانی که تغییر زمان بین عادت ماهانه‌ها بیش‌تر باشد (پنج روز به بالا) احتمال دارد که با مشکلات باروری مواجه شوید.
البته این که گاهی اوقات سیکل شما نامنظم شود، طبیعی است. استرس یا بیماری می‌تواند تخمک گذاری یا قاعدگی را عقب بیندازد و باعث شود چرخه شما طولانی تر و گاهی کوتاه تر از حد معمول شود. اگر فقط یک یا دو دوره از این دوره های “خاموش” در سال دارید، لازم نیست نگران باشید. با این حال اگر سیکل‌های شما اغلب نامنظم است یا فاصله زمانی زیادی بین سیکل‌های قاعدگی دارید، باید برای معاینه به پزشک مراجعه کنید.
تشخیص تخمک گذاری در صورت نامنظم بودن سیکل‌ها
اگر تخمک گذاری دارید، اما به طور نامنظم است، لازم است تلاش ویژه‌ای برای تعیین زمان باروری خود انجام دهید. راه‌های زیادی برای پیش بینی تخمک گذاری وجود دارد. ممکن است لازم باشد از بیش از یک مورد استفاده کنید تا بفهمید بهترین زمان برای داشتن رابطه جنسی جهت بارداری با عادت ماهانه نامنظم چه زمانی است.
تست‌های پیش‌بینی تخمک گذاری بسیار شبیه به تست‌های بارداری عمل می‌کنند. به این صورت که شما روی نوارهای آزمایش ادرار می‌کنید تا مشخص شود که چه زمانی بیش‌ترین توانایی باروری را دارید. با این حال این آزمایش‌ها در برخی از زنان نتایج مثبت کاذب را نشان می‌دهند. این اتفاق به ویژه در زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک یا PCOS رایج است.
یکی دیگر از مشکلات احتمالی استفاده از این تست‌ها زمانی که چرخه‌های شما نامنظم است، این است که باید از نوارهای تست بیش‌تری از حالت عادی استفاده کنید. شما نباید در تمام چرخه خود از این آزمایش ها استفاده کنید، بلکه فقط در زمانی که ممکن است انتظار تخمک گذاری داشته باشید آزمایش می‌دهید. اما زمانی که سیکل‌های شما نامنظم است، این زمان احتمالی تخمک گذاری ممکن است طولانی تر از سایر زنان باشد.
ممکن است لازم باشد نمودار دمای پایه بدن خود (BBT) را دریافت کنید. نمودار BBT می‌تواند زمان تخمک گذاری شما را نشان دهد. همچنین می‌توانید نمودار BBT خود را با پزشک خود به اشتراک بگذارید. پزشک ممکن است بتواند از این اطلاعات برای تشخیص استفاده کند.
البته، دقیق ترین راه برای تشخیص تخمک گذاری یا عدم تخمک گذاری، از طریق سونوگرافی ترانس واژینال و یا از طریق آزمایش خون در مطب پزشک است. در مورد این گزینه‌ها با پزشک خود صحبت کنید تا مشخص شود که آیا آن‌ها برای شما مناسب هستند یا نه.
چگونه با وجود عادت ماهانه نامنظم باردار شویم؟
تغذیه سالم، ورزش زیاد، رعایت بهداشت و خواب خوب می‌توانند به شما در تنظیم چرخه‌های قاعدگی کمک کنند. داشتن قاعدگی منظم می‌تواند تشخیص تخمک گذاری را آسان تر کند. اما این برای همه کار نخواهد کرد. خبر خوب این است تا زمانی که در حال تخمک گذاری هستید، شانس خوبی برای باردار شدن دارید.
یکی از راه‌های موثر برای باردار شدن با عادت ماهانه نامنظم این است که دست از تلاش برای تشخیص تخمک گذاری بر دارید و فقط در طول چرخه خود به طور مکرر رابطه جنسی داشته باشید. برخی از زوج‌ها زمان بندی رابطه جنسی برای بارداری را استرس زا می‌دانند. این رویکرد از آن استرس جلوگیری می‌کند.
با این کار فقط وقتی نتیجه آزمایش تخمک گذاری مثبت می‌شود، سعی نمی کنید رابطه جنسی داشته باشید. در عوض شما به طور مکرر در طول ماه (در حالت ایده آل، یک روز در میان) رابطه جنسی خواهید داشت.
با این روش نیازی نیست نگران عدم تخمک گذاری باشید. اگر سه تا چهار بار در هفته رابطه جنسی داشته باشید، به احتمال زیاد در یک روز که باروری شما در اوج خودش است نیز رابطه جنسی خواهید داشت.
دلایل چرخه‌های نامنظم
عادت ماهانه نامنظم ممکن است به دلیل عدم تعادل هورمونی خفیف ایجاد شده باشد. ممکن است هنوز هر ماه تخمک گذاری داشته باشید، اما روز تخمک گذاری شما ممکن است متفاوت باشد.
اگر در حال تخمک گذاری هستید، ممکن است بتوانید بدون کمک داروهای باروری باردار شوید. در ادامه برخی از دلایل احتمالی نامنظم سیکل ها که از عوامل خطر ناباروری نیز هستند، آورده شده است.
عدم تخمک گذاری
با این حال، گاهی اوقات عادت ماهانه نامنظم نشانه عدم تخمک گذاری است.
سیکل‌های بدون تخمک گذاری سیکل‌های قاعدگی هستند که در آن تخمک گذاری انجام نمی‌شود. اگر تخمک گذاری نداشته باشید، بدون کمک درمان‌های باروری نمی‌توانید باردار شوید.
سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)
پریودهای نامنظم ممکن است نشانه‌ای از سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) باشد. سندرم تخمدان پلی کیستیک یک اختلال غدد درون ریز رایج است که از هر هشت زن، یک نفر را تحت تاثیر قرار می‌دهد. همه افراد مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک ناباروری را تجربه نمی‌کنند، اما بسیاری از آن‌ها مدت بیش‌تری طول می‌کشد تا باردار شوند.
زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک همچنین در معرض خطر بیش‌تری برای سقط جنین هستند.
عدم تعادل تیروئید
کم کاری یا پرکاری تیروئید می‌تواند باعث عادت ماهانه نامنظم و همچنین ناباروری شود. سایر علائم احتمالی عدم تعادل تیروئید شامل تغییر وزن، مشکل در به خواب رفتن یا احساس خستگی دائمی، اضطراب یا افسردگی غیر قابل توضیح یا مشکلات یبوست یا اسهال هستند.
هیپرپرولاکتینمی
پرولاکتین هورمونی است که دلیل اصلی تحریک سینه‌ها برای تولید شیر مادر است. هیپرپرولاکتینمی زمانی اتفاق می‌افتد که این هورمون حتی اگر زن باردار نباشد یا در دوران شیردهی باشد، افزایش می‌یابد. هیپرپرولاکتینمی در مردان نیز ممکن است رخ دهد.
سطح بالا و غیر عادی پرولاکتین می‌تواند باعث بروز پریود نامنظم شود یا حتی باعث شود عادت ماهانه شما به طور کامل متوقف شود. سایر علائم احتمالی ممکن است شامل سینه‌های متورم یا حساس، نشت شیر مادر از نوک سینه‌ها یا مقاربت جنسی دردناک به دلیل خشکی واژن باشد.
نارسایی زودرس تخمدان (POI)
نارسایی زودرس تخمدان که به نام POF و POI نیز شناخته می‌شود، می‌تواند باعث بروز پریود نامنظم یا حتی قطع کامل عادت ماهانه شود. سطح پایین استروژن گاهی همراه با POI/POF رخ می‌دهد و این می‌تواند باعث بروز علائمی مانند خشکی واژن، مقاربت جنسی دردناک، گرگرفتگی یا عرق کردن شبانه، بد خوابیدن، افسردگی یا اضطراب بی دلیل شود.
چاقی
چاقی شایع ترین علت قابل پیشگیری پریودهای نامنظم و کاهش باروری است. چاقی می‌تواند باعث ایجاد چرخه‌های نامنظم و همچنین مشکل در باردار شدن شود. گاهی اوقات، مشکل اضافه وزن به دلیل عدم تعادل هورمونی و تشخیص داده نشده ایجاد می‌شود. به عنوان مثال، سندرم تخمدان پلی کیستیک و کم کاری تیروئید می‌توانند باعث افزایش ناگهانی وزن و مشکل در کاهش وزن شوند.
اگر با اضافه وزن دست و پنجه نرم می‌کنید، با وجود این که سبک زندگی خود را تغییر نداده اید افزایش ناگهانی وزن را تجربه می‌کنید یا در کاهش وزن مشکل زیادی دارید، توصیه می‌کنیم که با پزشک خود صحبت کنید.
اگر مشکلات وزنی شما ناشی از عدم تعادل هورمونی باشد، پزشک شما احتمالا بتواند این مشکل را درمان کند و این به نوبه خود به کاهش وزن شما کمک می‌کند.
کمبود وزن
همانطور که اضافه وزن می‌تواند باعث چرخه های نامنظم شود، کمبود وزن به میزان زیاد نیز می‌تواند منجر به ایجاد پریودهای نامنظم و مشکلات باروری شود. اختلال خوردن همچنین یک عامل خطر برای ناباروری و قطع شدن پریود نیز محسوب می‌شود.
ورزش شدید و رژیم غذایی سخت نیز از علل احتمالی چرخه‌های نامنظم هستند. به همین دلیل ورزشکاران زن بیش‌تر در معرض ناباروری قرار دارند.
داروهایی برای کمک به بارداری با عادت ماهانه نامنظم
اگر تشخیص داده شد که تخمک گذاری ندارید، ممکن است به داروهای باروری برای افزایش تخمک گذاری نیاز داشته باشید. حتی اگر در حال تخمک گذاری هستید، اگر تخمک گذاری نامنظم باشد یا در اواخر چرخه شما اتفاق بیفتد، درمان‌های باروری احتمالا می‌توانند به شما کمک کنند.
کلومید رایج ترین دارویی است که برای اختلال تخمک گذاری تجویز می‌شود و درصد موفقیت خوبی نیز دارد. داروی دیگر داروی لتروزول است. این داروی سرطان بدون نسخه برای تحریک تخمک گذاری استفاده می‌شود. تحقیقات نشان داده است که لتروزول احتمالاً در زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک موثرتر از کلومید است.
با این که این یک داروی باروری نیست، اما داروی دیگری که پزشک شما ممکن است پیشنهاد دهد داروی دیابت متفورمین است. متفورمین ممکن است به زنان مبتلا به مقاومت به انسولین و سندرم تخمدان پلی کیستیک کمک کند تا خود به خود تخمک گذاری کنند. اگر این داروها موثر نباشند، پزشک شما ممکن است استفاده از داروهای باروری تزریقی (گنادوتروپین)، درمان IUI یا IVF را به شما پیشنهاد دهد.
اگر سیکل‌های نامنظم شما ناشی از نارسایی زودرس تخمدان باشد، انتخاب شما در درمان باروری احتمالا محدود باشد. در بسیاری از موارد نارسایی زودرس تخمدان برای باردار شدن به استفاده از روش IVF با اهدا کننده تخمک نیاز است. با این حال، همیشه اینطور نیست. در مورد گزینه‌های خود با پزشک خود صحبت کنید.
اگر علت چرخه‌های نامنظم شما عدم تعادل تیروئید یا هیپرپرولاکتینمی باشد، درمان این مشکلات ممکن است دوره‌های شما را تنظیم کند و باروری شما را به حالت عادی بازگرداند. به همین دلیل است که معاینه توسط پزشک لازم است.
تغییر در سبک زندگی و مکمل برای تنظیم تخمک گذاری
داروهای باروری تنها گزینه شما نیستند. بسته به علت نامنظم بودن چرخه‌های شما، ممکن است بتوانید با تغییر سبک زندگی باردار شوید.
اگر اضافه وزن دارید، کاهش وزن ممکن است برای شروع سریع تخمک گذاری و کمک به بارداری با عادت ماهانه نامنظم کافی باشد. تحقیقات نشان داده است که زنان چاق که تنها ۱۰ درصد وزن بدن خود را کم می‌کنند، می‌توانند دوباره تخمک گذاری داشته باشند.
با این حال، باید به خاطر داشته باشید که برخی از مشکلات اضافه وزن، به دلیل عدم تعادل هورمونی به وجود آمده است. تصور نکنید که چاقی شما فقط مربوط به تغذیه صحیح است. به پزشک خود مراجعه کنید و سپس یک برنامه کاهش وزن تهیه کنید.
اگر مشکل شما داشتن رژیم غذایی سخت است، تغییر رژیم غذایی خود به یک برنامه متعادل تر، و حتی افزایش وزن در صورت کمبود وزن، می‌تواند به تنظیم چرخه‌های شما کمک کند.
اگر مشکل شما ورزش بیش از حد است، کم‌تر ورزش کردن می‌تواند چرخه‌های شما را تنظیم کند. اگر ورزشکار هستید، در مورد انتخاب‌های خود با پزشک صحبت کنید. ممکن است پیش از شروع مجدد ورزش خود نیاز به استراحت داشته باشید.
شاید نیاز باشد که یک مکمل باروری را امتحان کنید (فقط پس از مشورت با پزشک). دو مکمل باروری که ممکن است به تنظیم چرخه‌های نامنظم کمک کنند، میو اینوزیتول و توت گیاه پنج انگشت (vitex agnus-castus) هستند. هنوز مشخص نشده است که آیا این مکمل‌ها واقعا می‌توانند دوره‌ها را تنظیم کنند و در بالا رفتن احتمال باروری موثر باشند یا نه.
چه زمانی در مورد چرخه‌های نامنظم با پزشک خود صحبت کنیم؟
اگر پریود نامنظم دارید، بهترین کار این است که به متخصص زنان مراجعه کنید. حتی اگر قصد بارداری با عادت ماهانه نامنظم ندارید، بهتر است معاینه شوید.
معمولاً توصیه این است که برای باردار شدن یک سال (یا اگر سن شما بالای ۳۵ سال است، شش ماه) تلاش کنید و سپس اگر باردار نشدید به پزشک مراجعه کنید.
اگر علامت و نشانه‌ای مبنی بر وجود مشکل موجود باشد، صبر نکنید و به پزشک مراجعه کنید. چرخه‌های نامنظم یک عامل خطر برای ناباروری هستند.
پزشک شما می‌تواند چند آزمایش خون ساده انجام دهد تا ببیند آیا تخمک گذاری دارید یا خیر. اگر آزمایش خون شما نشان می‌دهد که شما در حال تخمک گذاری هستید و بیش از ۳۵ سال ندارید، ممکن است بهتر باشد کمی بیش‌تر به تلاش خود برای باردار شدن ادامه دهید.