رفلاکس نوزاد چیست و چرا اتفاق میافتد؟
رفلاکس در نوزادان، یکی از مشکلات رایجی است که بسیاری از والدین بهویژه در ماههای اول تولد با آن روبهرو میشوند. این حالت زمانی رخ میدهد که محتویات معده (شیر و گاهی اسید معده) به سمت مری بازمیگردند. در اصطلاح پزشکی به این وضعیت، GER یا Gastroesophageal Reflux گفته میشود.
رفلاکس نوزادان معمولاً ناشی از نارس بودن عضله دریچهی بین معده و مری است که باید مانع بازگشت محتویات معده شود. تا قبل از ۱۲ ماهگی، این عضله در حال رشد است و به همین دلیل رفلاکس در بسیاری از نوزادان امری طبیعی و گذرا محسوب میشود.
نشانههای رایج رفلاکس در نوزادان
- بالا آوردن شیر (بهصورت مکرر)
- بیقراری پس از شیر خوردن
- گریهی طولانی یا ناگهانی
- قوس دادن کمر هنگام شیر خوردن
- امتناع از خوردن شیر
- سرفه یا خسخس سینه
این نشانهها ممکن است با علائم مشکلات گوارشی دیگر مثل کولیک اشتباه گرفته شوند. به همین دلیل تشخیص درست اهمیت زیادی دارد.
رفلاکس با کولیک چه فرقی دارد؟
بسیاری از والدین این دو حالت را با هم اشتباه میگیرند، در حالی که رفلاکس و کولیک، علل و راهکارهای متفاوتی دارند.
- رفلاکس: بیشتر به علت بازگشت محتویات معده است و معمولاً بعد از شیر خوردن یا در زمان دراز کشیدن تشدید میشود.
- کولیک: بیشتر مربوط به دردهای شکمی و گاز معده است و معمولاً زمان مشخصی در روز (مثلاً عصرها) اتفاق میافتد، بدون اینکه حتماً به غذا خوردن ربط داشته باشد.
اگر نوزاد شما بعد از هر بار شیر خوردن بالا میآورد یا بیقرار میشود، احتمال رفلاکس وجود دارد. اما اگر در ساعاتی خاص بدون علت مشخص، گریههای طولانی دارد، احتمال کولیک بیشتر است.
آیا شیشه شیر میتواند باعث رفلاکس شود؟
پاسخ کوتاه: بله، در برخی شرایط شیشه شیر میتواند به رفلاکس دامن بزند.
اما چطور؟ بیایید دقیقتر بررسی کنیم.
۱. نحوه طراحی شیشه شیر
شیشهشیرهایی که جریان شیر در آنها بیش از حد سریع یا کند باشد، ممکن است باعث بلعیدن هوای اضافی شوند. این هوای اضافی در معده، حجم معده را افزایش داده و احتمال بازگشت محتویات معده به مری را بالا میبرد.
۲. زاویه نگهداشتن شیشه شیر
اگر هنگام شیردهی زاویه مناسبی رعایت نشود و شیشه تقریباً افقی باشد، احتمال ورود هوا و فشار به معده بیشتر میشود. این وضعیت میتواند منجر به رفلاکس یا تشدید آن شود.
۳. مکیدن غیراصولی
سرشیشههایی که با دهان و فرم مکیدن طبیعی نوزاد هماهنگ نیستند، ممکن است باعث شوند نوزاد برای دریافت شیر، فشار زیادی وارد کند یا هوای بیشتری ببلعد. همین مسئله نیز احتمال رفلاکس را افزایش میدهد.
چگونه از تأثیر منفی شیشه شیر بر رفلاکس جلوگیری کنیم؟
حالا که میدانیم شیشه شیر میتواند در بعضی شرایط منجر به رفلاکس شود، بیایید راهکارهای عملی برای جلوگیری از این مشکل را بررسی کنیم:
۱. از شیشه شیرهای ضد کولیک (Anti-Colic) استفاده کنید

شیشهشیرهای آنتی کولیک طوری طراحی شدهاند که با داشتن سیستم تهویهی مخصوص، مانع ورود هوا به معده نوزاد میشوند. این نوع شیشهها:
- فشار گاز در معده را کاهش میدهند
- احتمال رفلاکس و کولیک را کم میکنند
- جریان یکنواختتری از شیر ارائه میدهند
اگر نوزادتان رفلاکس یا کولیک دارد، استفاده از شیشه شیر آنتی کولیک میتواند بسیار مؤثر باشد.
۲. انتخاب درست سرشیشه با توجه به سن نوزاد
سرشیشههایی که سوراخ خیلی بزرگ دارند باعث میشوند شیر با سرعت زیاد وارد دهان نوزاد شود. این حالت نوزاد را مجبور به بلعیدن سریعتر و در نتیجه ورود هوا به معده میکند. پس حتماً سرشیشه مناسب سن و نیاز کودک را انتخاب کنید.
۳. رعایت حالت صحیح شیردهی با شیشه
زاویه نگه داشتن شیشه شیر هنگام شیردهی بسیار مهم است. پیشنهاد میشود:
- بدن نوزاد نیمهنشسته باشد (زاویه ۴۵ درجه)
- شیشه شیر کمی رو به بالا نگه داشته شود تا شیر تمام سرشیشه را پر کند و هوای کمتری وارد دهان نوزاد شود
- بعد از شیر دادن، نوزاد را به مدت ۲۰ الی ۳۰ دقیقه در وضعیت عمودی نگه دارید
۴. آروغ گرفتن بعد از شیر دادن
حتماً بعد از هر بار شیر دادن (مخصوصاً با شیشه) نوزاد را به آرامی روی شانه خود قرار دهید و با کف دست آرام بر پشت او بزنید تا هوای بلعیدهشده خارج شود. این کار ساده میتواند تأثیر زیادی در کاهش رفلاکس داشته باشد.
آیا همه نوزادانی که با شیشه شیر تغذیه میشوند دچار رفلاکس میشوند؟
خیر. رفلاکس بیشتر به ترکیب فیزیولوژی بدن نوزاد، نوع تغذیه، و حالت شیردهی بستگی دارد. بسیاری از نوزادانی که از شیشه شیر استفاده میکنند، هرگز دچار رفلاکس نمیشوند، بهویژه اگر نکات بالا رعایت شود.
با این حال، اگر کودک شما سابقه رفلاکس دارد یا علائم آن را دارد، بهتر است هم با پزشک مشورت کنید و هم از شیشه شیرهای مناسبتر (مثل آنتی کولیک) استفاده نمایید.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر علائم رفلاکس شدیدتر از حالت عادی باشد، مراجعه به پزشک کودک ضروری است. نشانههایی مثل:
- عدم وزنگیری نوزاد
- استفراغهای جهنده و مکرر
- وجود خون در استفراغ یا مدفوع
- گریههای شدید و ممتد
ممکن است نشاندهنده نوعی رفلاکس غیرطبیعی (GERD) باشد که نیاز به درمان پزشکی دارد.
با انتخاب درست، شیشه شیر میتواند همپیمان سلامتی کودک باشد
شیشه شیر به خودی خود، علت رفلاکس نیست؛ اما اگر بهدرستی انتخاب و استفاده نشود، میتواند در ایجاد یا تشدید رفلاکس نقش داشته باشد. خوشبختانه با رعایت نکاتی مانند استفاده از شیشه شیر آنتی کولیک، انتخاب سرشیشه مناسب، شیردهی در وضعیت صحیح و آروغ گرفتن، میتوان بهراحتی از این مشکل جلوگیری کرد.
پس اگر نوزاد شما دچار رفلاکس است یا میخواهید از آن پیشگیری کنید، انتخاب شیشه شیر مناسب میتواند یکی از مهمترین قدمها باشد.
در صورت مفید بودن این مقاله برای شما لطفا امتیاز دهید.
















